14.5.21

La Ùltima Qüestion 1 (Asimov)

DISTANT FUTURE MONTH #3: The Last Question, by Isaac Asimov — SEVENCUT
Esta ye de lhøñe la miæ storia favorita d'ente todælæs que scribí.
A l final, propunxi-mi contar varios trilhones d'anhos d'historia humana nel spacio d'una storia curtia & deixo-vos la decision de si lo algamei. Tamien imprehendí outru lhabor, sí q'ansí nun vos vou dizir qual fhoi, por nun stropiavos la storia.
Ye curioso que lleitores a maguyo m'intrugæn si you scribieræ esta storia. Avultæn nun s'alcordar nunca de l intitulau de la storia ou (cun certeza) de l auctor, excepto pol vagu Pensar de que podier ser you. Sí q'ansí, ye nidio, nunca scaheicen la storia n si, specialmente l final. La idea paheç afhogar todo - &  satisfheithu por q'ansí lo seya.
La Última Qüestion formulou-se la primer vez, medio inredando, el 21 mayo 2061, n intrando la humanidá la primer vez na lhuz. La qüestion resultou d'una apuœsta de cinco dóllares por unos catsarros, & acontecîu d'esta fhorma:
Alexander Adell & Bertram Lupov yeræn dous de los assistentes fideles de Multivac. Egual de bien que qualquier ser humano podier fhazelo, sabíæn lo que habíæ pœr tras de la cara fría, restalhante & zarramicante - kilómetros & kilómetros de cara - d'aquel computador immensu. Teníæn polo ménos una noçon vaga de l plan completu de relays & circuitos q'ha mũîtho spoxigaræn alhen de l puntu u qualquier ser humano podier tener una comprehension firme de todo.
Multivac yera auto-regulativu & autocorrectivu. Teníæ que lo ser, por nun poder nada humano regulalu & emendalu aína abondo ou mesmo de fhorma adequada ou sufficiente. Intos, Adell & Lupov mal assistierun a l colosu monstruosu de maneira leve & superficial, sí q'ansí tan bien cumo podier qualquiera persona. Cibaræn-lu elhos cun datos, concasaræn læs qüestiones cun læs suæs necessidahes & traduzieræn læs respuœstæs emittidæs. Ciertamente elhos, & todolos outros cumo elhos, teníæn plenu dreithu de participar de la gloria que yera Multivac.
Per décadæs, Multivac sofhitou proyecta' læs naves & traça' læs trayectoriæs que permittieræn a la humanidá aportar a la Lhuna, Marte & Venus, sí q'ansí alhen d'esso, los probes recursos de la Tierra nun podíæn sustenta' læs naves. Mũîtha energïa yera necessaria pa læs lhongæs travessíæs. La Tierra explotou l sou carbon & uranio cun efficiencia creciente, sí q'ansí nun habíæ ma una quantía determinada d'intrambos. Non obstante, sele, Multivac apprehendîu abondo pa responder a qüestiones mas profundæs de fhorma mas fundamental &, el 14 mayo 2061, lo que fhueræ theoría tornou-se fheithu.
La energïa l Sol alrmazenou-se, convertîu-se & utilizou-se directamente n scala planetaria. Toda la Tierra exhaurîu l sou carbon amburando, el sou uranio fissionando, & calcou l interruptor que lo connectaba todo a una staçonina, d'una milha de diámetro, arrodiando la Tierra a media distancia de la lhuna. Toda la Tierra funccionaba por feixes invisibles d'energïa solar. Siete díæs nun valieræn pa scurece' la gloria suæ & Adell & Lupov finalmente fhueræn a scapar de læs funcçones públicæs & atopase n silencio u nun houbier quien pensare n buscalos, næs cámaræs subterraneæs desiertæs, u se víæn porçones de l poderosu cuœrpu interrau de Multivac. Sin supervision, fholgau, classificando datos cun balganosos & satisfheithos clics, Multivac tamien merecieræ læs suæs vacaçones & a los rapazos prestou-yos. Nun teníæn intençon, de mano, de perturbalu.
Trouxeræn una botelha cun sigo, & la única preoccupaçon de momento yera arrepousar na mutua compañía & na de la botelha.
"Ye increhible a l pensalo", dixo Adell. La suæ cara amplia teníæ ingurriæs de cansaçu & arrevolvíæ la bebida sele cun una vareta de crystal, observando læs piedræs de xhelo tarascæs entemiciendo-se.
"Toda la energïa que podamus gastar de fhorma gratuita. Energïa abondo, si queremus extrahela, pa fundir toda la Tierra n una gran pinga de fhierro líquido impuro, & cun todo & cun esso nunca perde' la energïa utilizada d'esta maneira. Toda la energïa que seyamus a usar, eternamente & siempres & siempre. "Lupov inclinou la cabeça a un costau. Teníæ la zuna de fhazelo quando queríæ lheva' la contraria, & queríæ lhevala hagora, in parte por tener elhi q'acarreta'l xhelo & l vasar. "Eternamente non", dixo elhi.
"Oh, diaños, quasj q'eternamente. T'atapece'l Sol, Bert. "
"Esso nun ye eternamente."
"Acuei, intos. Bilhones & bilhones d'anhos. Diez bilhones, talvez. Satisfheithu? Lupov passou los dedos pœl pelo ralo, cumo queriendo assegurase de q'indagora teníæ un pouco, & dîou-y a una pintina de la suæ propria bebida. "Diez bilhones d'anhos nun ye eternamente." "Bien, vagará-y el nuœssu tiempu, acuei?"
"Egual podíæ passar cul carbon & l uranio."
"Acuei, sí q'ansí hagora podemus connectar cada nave individualmente a la Staçon Solar, & elha puœde dir a Pluton & arretornar un milhon de vuœltæs sin preoccupanos nunca de combustible. Nun yes a fhazelo cun carbon & uranio. Intruga a Multivac, si nun tienes fe n min."
"Nun tengo falta introgar a Multivac. Sei-lo."
"Intos deixa de disprezia' lo que Multivac tien por nós fheitho," dixo Adell, incesu, "Fhixzo-lo bien."
"Quien dixo lo contrario? Lo que digo ye q'un Sol nun dura eternamente. Digo esso solo. Andaremus seguros diez bilhones d'anhos, & spuœis?” Lupow ãpuntou un dedu levemente trémulu pa l outru. "& Nun digas que vamus mudanos a outru Sol."
Houbo silencio un tiempu. Adell lhevaba l vasu a los beiços da quando & los wœyos de Lupov pesllarun sele. Arrepousarun.
Abrierun-se los wœyos de Lupov intos. "Andæs pensando que vamus mudar a outru Sol quando acabe l nuœssu, acuei?"
"Nun lo ando pensando."
"Claro que sí. Yes feble n lógïca, essi ye l tou problema. Yes cumo l typu la storia que lu pilhou una nublre repentina & que corrîu pante una viesca & se mitîu so una. Nun andaba preoccupau, vîsti, por catar elhi que n moyando-se un árbole, simplemente passaríæ a outru. "
"Intiendo-lo", dixo Adell. "Nun glrayes. Quando l Sol atapeça, læs outræs strelhæs tamien ya sumiríæn."
"Claro que sí," murmurou Lupov. "Todo intamou cun la explosion cósmica primitiva, ou lo que fhuer, & todo tenrá un fin n extingiendo-se læs strelhæs. Unæs acabaran mas aína q'outræs. Diaños, læs colosæs nun duraran cien milhones d'anhos. A l Sol vagaran-y diez bilhones d'anhos & quiçabes a læs nanæs y vagæn dous cientos bilhones polo bønæs que son. Sí q'ansí dá-nos un trilhon d'anhos & todo stará scuro. La entropía tien q'augmentar a lo máximo, esso ye todo. "
"You sei todo de la entropía", dixo Adell, calteniendo la suæ dignidá.
"& Una mierda."
"Sei lo mesmo que tu."
"Intos sabes que todo alquando habrá d'acabar."
"Claro. Quien dixo que no? "
"Tu, probe fatu. Dixîsti que teníæmus toda la energïa de que teníæmus falta, eternamente. Dixîsti 'eternamente'."
Fhoi la vez de ser Adell contrariu. "Quiçabes podamus alquando arreconstruyi' læs cousæs", dixo.
"Nunca."
"Por que non? Un díæ."
"Nunca."
"Intruga a Multivac."
"Tu intrugæs a Multivac. Reto-te! Cinco dóllares dizen q'esso nun se puœde fhazer."
Adell andaba enforma infhilau pa tentalo, enforma sobriu pa ser a formula' los sýmbolos & operaçones necessariæs n una qüestion que n pallabræs, podíæ corresponder cun esta: Será que la humanidá un díæ, sin el gastu netu d'energïa, será a restaura'l Sol a la suæ mocidá plena, mesmo spuœis de morrer de vieyeira?
Ou talvez podíæ plantease de fhorma mas cincielha ansí: Como se ye a diminuir massivamente la quantía d'entropía neta l Universo?
Multivac baltiou muœrtu & silente. El xarramicar sele de læs lhuzes cessou, los sones distantes de relays arrestalhando terminaræn.

19.4.21

La Metamorphosis 3 (Kafka)

L infhoutu & la certeza cun que se fhexzieræn los primeiros arreglos fhexzierun-y bien. Sentîu-se inclusu nuœvamente na sphera humana & speraba d'intrambos, de l mèdicu & de l cerrayeiru, sin los stremar exactamente da veræs, grandes & surprehendentes servicios. A fin d'obtener una voz lo mas clara possible pa læs discussiones cruciales que s'approximabæn, tussîu un pouco, sì q'ansì procurou fhazelo de fhorma afhogada, puœis essi son podìæ sonar differente d'una tos humana, que nun ousaba ya fhazer por si mesmu. Ente tanto, nel quartu a la veira reynaba l silencio. Talvez el paî & la maî sentabæn a la mesa cul apoderau, afhalucando, quiçabes todos se sofhitabæn na puœrtæ ascuîthando.
Gregor imburriou-se sele scontra la puœrtæ cun la sielha, soltou-se ende, tirou-se scontra la puœrtæ, caltuvo-se arreithu scontra elha - læs mulhidæs de læs suæs pierninæs adherìæn un pouco - & arrepousou ende un momento pol sfhuœrçu. Intos intamou day vuœltæs a la tyave n pieslle cun la bouca. Infelizmente, pahecìæ q'elhi nun tenìæ dientes propriamente dithos - cun que diba garra' la tyave? - sì q'ansì læs callàxinæs yeræn de sobra a esti effeitu per fhuœrtes; cul sofhitu d'elhæs, punxo da fheitho la tyave n movemiento & nun y fhixzo casu a l fheithu d'andase autocausando un mal induldablemente, puœis un lìquidu pardu salìæ-y de la bouca, arrepingaba pœla tyave & pingaba n suœlu. “Ascuîthai un intrin”, dixo l apoderau n quartu d'a l lhau, “anda dando-y vuœltæs a la tyave”. Elho fhoi-yi a Gregor de gran stìmulu; sì q'ansì habìæn-y de tenelo ta l paî & la maî glrayaho: "intaina, Gregor", "siempre cerca, cerca l pieslle!" & Afigurando-se que todos observabæn los sous puxos cun tension, tarazou la tyave cun toda la fhuœrça que fhoi a atropar, sin xacìu. Conforme adelantraba la tyave dando vuœltæs, diba dançando a l rodiu l pieslle; hagora mal a penæs se caltenìæ arreithu cun la bouca &, conforme a lo que y fhazìæ falta, afhitaba la tyave ou la calcaba outra vegada cun todu l pesu l cuœrpu. El son mas brilhante l pieslle, que por fin trancou cun un restalhaçu, acordou litteralmente a Gregor. Alendando consolau, dixo pante si: "Nin falta de cerrayeiru tuvi", & sofhitou la cabeça na maniya abriendo la puœrtæ da fheitho.
Tuvo q'abri' la puœrtæ d'esta maneira, realmente ya staba abierta enforma, & elhi mesmu indagora nun se vìæ. Primero tuvo q'arrodiar sele la ùnica puœrtæ, & cun mũîtha precauçon, si nun querìæ baltiar de lhumbu, xhusto inantes d'intrar a l quartu. Indagora andaba occupau cun aquel diffìcile movemiento, & nun tuvo tiempu de fhaey casu a mas nada, quando ya ascuîthou a l apoderau pronunciar un fhuœrte "Oh!"; sonou cumo si l aire se precipitare, & hagora tamien lu vîu, ya q'elhi, que yera l segiente na puœrtæ, apretou la mano scontra la bouca abierta & arreculou sele, cumo si una fhuœrça invisible & continua lu xebrare. La maî - arreitha magar la presencia l apoderau, cul pelo indagora crespo & de punta pola nœithe - mirou primeiro pa l paî cun læs manœs cruzadæs, spuœis dîou dous passos scontra Gregor & baltiou pente medio de todolos que la arrodiabæn, sosporriendo læs sayæs, la cara baxada scontra l peithu occultando-se. El paî apretou l puñu cun una expression hostil, cumo si quexhier imburriar Gregor de vuœlta pa l quartu, lhœw mirou inciertu a l rodiu la stancia, intos cobrîu los wœyos cun læs manœs & tyorou tanto que l sou peithu poderosu batìæ.
Gregor nun introu na sala, sì q'ansì aveirou-se a la puœrtæ firmemente trancada de pœr drientro, de maneira que mal se y vìæ mediu cuœrpu, & la cabeça inclinada pœr riba lateralmente, mirando pa los outros. Ente tanto alborecieræ ya stando mũîtho mas claro; a l outru lhau de la caleya alçaba-se una parte de la casa oppuœsta, interminable & de color negro abuxaho - yera un hospital - cun læs ventanæs duræs & regulares frañiendo la fatsada; la tyuvia segìæ baltiando, sì q'ansì mal a penæs cun grandes pingæs, visibles una a una, & baltiando litteralmente una a una. Los plratos de l almuœrçu abundabæn na mesa, puœis pa l paî l almuœrçu yera la comida mas importante l dìæ, que postergaba horæs ente que miraba varios diarios. Na parede oppuœsta habìæ una photographìa de Gregor de l servicio militar, u apahecìæ cumo teniente, cun la mano na spada, sorriendo dispreoccupau, requeriendo respeitu pol sou porte & l sou uniforme. La puœrtæ de l antesala staba abierta, & cumo la puœrtæ l appartamento tamien andaba abierta, yera possible ve' l antoxana l appartamento & l intamu de la baxada læs scaleiræs.
"Bien", dixo Gregor, per consciente de se'l ùnicu que caltenìæ la calma, "vestirei-me n un minutu, apañarei l catàlogu & martsarei. Querehes, querehes deixame martsar? Bien, herr apoderau, ya vehes que nun sou neciu & que mi presta trabayar; andar de guaceu ye canso, sì q'ansì nun podrìæ you vivir sin andar de guaceu. Onde martsahes, herr apoderau? Pa l negocio? Sì? Vahes relatar todo cun sinceridà? Puœde un nun ser a trabayar de momento, sì q'ansì esti ye intos l intre ciertu p'alcordase de los proprios servicios anteriores & considerar que mas tarde, una vez eliminau l obstàculo, ciertamente se trabayarà cun mas ganæs & concentraçon. Debo-y mũîtho a l patron, bien que vòs lo sabehes. D'outra maneira, ando ablucau cun paî, maî & ermana. Passo-læs torniadæs, sì q'ansì incontrarei nuœvamente una salida. Nun mi lo fhazer mas diffìcile de lo que ya ye. Caltenèi la miæ parte l negocio! A vòs nun vos presta l representante, sei-lo. Piensa-se que ganha mũîtho denheiro & que lheva una vida prestosa. Nun existe dala razon particular que fhaiga pensar meyor sobre essi Malpensar. Non obstante vòs, herr apoderau, que tenehes una vision completa meyor de læs circumstanciæs que l restu l personal, quanto si mas, por dizilo cun infhoutu, una vision de todo meyor que l propriu patron, que na suæ condiçon d'impresariu deixa-se influenciar fàcile nel sou xacìu n detrimento d'un miembro l personal, sabehes tamien per bien que l representante q'anda a fhuœra l negocio la mayor parte l anhu ye facilmente a tornase vìctima de lhevantos, coincidenciæs & reclamaçones infundadæs, contra læs que ye quasj q'impossible defendese, puœis polo commun nun s'intera d'elhæs & solo a l terminar una travessìa frayau, ye a senti' læs terrìbles conseqüenciæs nel propriu cuœrpu, u læs causæs ya nun se son a ver. Herr apoderau, nun martsar sin mi dizir una pallabra que m'indique que concordahes cun migo, polo mènos parcialmente!"
Sì q'ansì l apoderau ya dieræ la vuœlta cun læs primeiræs pallabræs de Gregor, & mirou pœr riba l costaçu a Gregor ingurriando los beiços abiertos. & Quando Gregor fhalaræ nun s'apararæ nin un momento n silencio, sì q'ansì s'arretiraræ scontra la puœrtæ sin quita' los wœyos de Gregor, solo que pr gradualmente, cumo si houbier una prohibiçon secreta de salir de la stancia. Ya staba na antesala &, de puœis de l movemiento repentino cun que sacaræ l pie de la sala la ùltima vez, qualquiera podìæ pensar que stuvier acabante de queima' la suœla. Na antesala, impero, sporrîu la mano dreitha lhœñe de sigo n direcçon a la scaleira, cumo si una lhibertaçon quasj que sobrenatural anduvier sperando ende por elhi.
Gregor catou cun sigo que nun podìæ permittir que l apoderau martsare d'essa traça si nun querìæ que la suæ posiçon nel negocio pelligrare a l màximo. El paî & la maî nun intendìæn todo aquelho mũîtho bien; passando los lhargos anhos, convincieræn-se de que Gregor starìæ provistu de pœr vida por esti negocio &, pa de tras, hagora tenìæn que se preoccupar tanto cun læs smolriçones actuales que perdieræn toda prevision. Sì q'ansì Gregor tuvo essa prevision. L apoderau tenìæ falta que lu arretuvieren, tranquillizaren, convincieren & finalmente conquistaren; el futuru de Gregor & de la suæ famìlia dependìæ d'elho! & Ya que la ermana stuvier eiquì! Elha yera picardiosa; ya tyorarìæ ente que Gregor indagora segìæ sporridu tranquillamente de lhumbu. &, ciertamente, l apoderau, essi amigu de læs señoræs, deixarìæ-se afhalar por elha; pesllarìæ la puœrtæ l appartamento & elha lu convincirìæ de l sou terror n antesala. Non obstante la ermana nun staba ende, el propriu Gregor tenìæ q'actuar.
& Sin pensar q'indagora nun conhocìæ la suæ capacidà actual de movemiento, sin pensar tampouco que la suæ fhala podrìæ - probablemente outra vegada - nun se comprehender, deixou la puœrtæ; imburriou-se pela abertura; quixo dir ta l apoderau que ya se garraba a l passa-manœs l antoxana sofhitau cun intrambæs manœs, ridiculamente; solo q'immediatamente baltiou sobre læs suæs mũîthæs piernæs cun un glrayadin, a la cata dalgo u se sofhitar. N occurriendo esto, sentîu, la primer vez aquelha mañana, una sensaçon de bienstar phýsicu; læs suæs piernines tenìæn un suœlu firme so elhæs; obedecìæn perfectamente, cumo y prestaræ notar; quanto si mas sfhorçabæn-se por lhevalu ta unde querìæ; & crehìæ ya que la sanaçon final de todu suffrimiento yera imminente. Sì q'ansì nel mesmu intrin, ente q'elhi staba n suœlu ximelgando-se cun movemiento contenido, non per lhøñe de la maî, precisamente de cara a elha, esta, que pahecìæ star tan da fheitho absorta n si mesma, alçou-se de repente, cun los braços sporridos, los dedos abiertos, glrayando: "Auxilio, por Dîous, auxilio!", caltuvo la cabeça inclinada, cumo queriendo ver meyor a Gregor, sì q'ansì, contradiziendo-se, corrîu pa tras sin xacìu, scaheicieræ que tras d'elha staba la mesa puœsta; a l tyigar a elha, stando cumo distrahida, sentou apurada n'elha, & nun pahecîu notar que cabo elha, dende la pota grande apilada, el cafè scapaba per ràpido pa la alfhombra.
"Maî, maî", dixo Gregor sele, mirando-la. L apoderau quedou un momento hystèricu; pœr outra parte, nun pudo abstenese d'arrestalhar delhæs vezes la callàxina a l ve'l cafè scapando. A l ascuîthar esto, la maî volvîu glrayar, scapou de la mesa & baltiou nos braços de l paî, que corrìæ a la suæ scontra. Sì q'ansì Gregor nun tenìæ tiempu pa l paî & la maî hagora; l apoderau ya andaba pœla scaleira; cun la callàxina n passa-manœs, mirou pa tras la ùltima vegada. Gregor mangou-se a correr por apañalu lo mas seguro possible; l apoderau houbo de suspeithar daquè porque dîou delhos passos & sumîu; "Huh!" solo q'indagora glrayou, sonou pœr toda la scaleira. Infelizmente, la fhuga l apoderau hagora pahecìæ tracamundiar da fheitho a l paî, que t'hagora stuvieræ relativamente tranquillu, puœis in cuœntæs de correr tras el propriu apoderau, ou polo mènos por nun torga' la persecuçon de Gregor, apañara l cayau l apoderau cun la mano dreitha, que deixara n una poltrona cul sou sombreiru & l sobre-todo; cun la mano siniestra apañou un diario grande de la mesa &, mitiendo un pisoton, dispunxo-se a afhalar a Gregor de vuœlta pa l sou quartu ximelgando l cayau & l diario. Dala sùpplica de Gregor nada y valîu, & nin mesmamente dala sùpplica s'intendieræ, torna' la cabeça, magar que fhuer humildemente, sì q'ansì l paî solo apatuyaba cun mas fhuœrça.
Ende, la maî abrieræ una ventana magar el frìo que fhazìæ & assomando-se, apretou la cara ente læs manœs a l outru lhau de la ventana. Alhevantou-se una fhuœrte corriente d'aire ente l caleyon & la scaleira, læs cortinæs de la ventana abrierun-se, los diarios de la mesa arrestalharun, delhæs fhuœyæs volaran pente l suœlu. El paî imburriou implacablemente, emittiendo ruidos sibilantes cumo de bravu. Hagora Gregor nun tenìæ dala pràctica n andar pa tras, diba realmente per sele. Si a Gregor lu auctorizaren sin mas a tornase, staba nel sou quartu n un intrin, sì q'ansì daba-y lherça provicer a l paî cul tiempu que y vagaba n dase la vuœlta, & n qualquier momento minaçaba-lu un cutidu fatal n lhumbu ou na cabeça de l cayau que tenìæ l paî na mano. A l cabu, ente tanto, nun y quedou mas remedio a Gregor, puœis notou cun horror que ya nun sabìæ caltene' la direcçon a l andar pa tras; ansì que, cun miradæs pœl rabin de l wœyu incessantes & anxiosæs pa l paî, intamou movese aina, quando possible, sì q'ansì na realidà solo se dieræ la vuœlta per sele. Talvez el paî catara cun sigo la suæ bøna voluntà, puœis esto nun lu perturbou, ye mas, ta orientou l movemiento de rotaçon de xeme n quando na distancia cun la punta l cayau.
& Si nun houbier essa insupportable sibilaçon de l paî! A Gregor fhixzo-y perde' la cabeça da fheitho. Quasj que dieræ la vuœlta completa quando, siempres a l ascuîtha d'aquel xiblidu, ta se tracamundiou & retrocedîu un pouco. Non obstante quando a l cabu stuvo contentu cun la cabeza de cara a la puœrtæ, verificou-se que l sou cuœrpu yera antsu por de mas pa passar sin mas. Claro que, nel sou stau actual, nun se y occurrîu a l paî abri' la outra ala de la puœrtæ, por exemplo, a fin de crear un passu sufficiente pa Gregor. La suæ idea afhita yera solo que Gregor habìæ dir pa l sou quartu lo mas aina possible. & Nin permittìæ los incòmodos preparativos que a Gregor y fhazìæn falta por alhevantase & quiçabes cruza' la puœrtæ d'essa maneira. Intos, cumo si nun houbier dal obstàculo, fhixzo adelantrase hagora a Gregor cun un son particular; ya nun sonaba n absoluto cumo la voz d'un paî tras Gregor; hagora sì que nun habìæ ya xareu, & Gregor abrîu-se camin - fhueræ cumo fhueræ - ta la puœrtæ. Un lhau de l sou cuœrpu aupou-se, quedou intorniau na puœrtæ, el sou ùnicu flancu staba todu roçau, remanecierun marcæs feæs na puœrtæ blranca, aìna cincou presu & nun podìæ movese por si mesmu, læs pierninæs d'un lhau scolingabæn tremosæs a l aire, læs de l outru stabæn dolorosamente apretadæs scontra l suœlu. Intos el paî dîou-y un fhuœrte imburrion dende tras, verdadeiramente redentor hagora, & volou, sangrando profusamente, ta bien dientro l sou quartu. La puœrtæ indagora se segîu cutiendo cul cayau, de puœis finalmente quedou silenciosa.
Seguramente nun acordou ta muîtho mas tarde mesmamente sin ser perturbau, puœis sentìæ-se sufficientemente discansau & repousau, sì q'ansì pahecîu-y q'un passu fugaz & un pieslle curiosu de la puœrtæ que conduzìæ a la antecàmara lu acordaran. El brilhu de la illuminaçon urbana elèctrica staba pàllidu eiquì & ende n teithu & næs partes mas altæs de l mobiliario, sì q'ansì ende n baxo u Gregor staba, staba scuro. Sele s'impulsou, indagora tarascu apalpando cun læs suæs antennæs que solo hagora apprendìæ a appreciar, in direcçon a la puœrtæ por ve' lo q'ende acontecieræ. El sou lhau ezquierdu pahecìæ ser un lhargu & incòmodu repuœlgu tensu & habìæ andar cun una coxeira regular de los sous dous pares de piernæs. Una piernina, hagora ya, tenìæ-la mancada gravemente polos acontecemientos de la mañana - fhoi quasj q'un millagro que solo una se mancara - & arrastraba-se sin vida. Fhoi solo de la que tyigou a la puœrtæ quando catou lo que lu trouxeræ da veræs ta ende; fhueræ l arrecendor dalgo comestible. Puœis ende habìæ una scudielha intyena de lheithe dulce, u flrotabæn tayadinæs de pan blranco. Quasj que rîu d'allegrìa, puœis tenìæ indagora mas fhame que de mañana, & aìna mitîu la cabeça quasj que ta los wœyos na lheithe. Sì q'ansì nun y vagou p'arretiralo outra vez, decepcionau; non solo y resultaba diffìcile comer, por causa de l sou delicau costau ezquierdu - & mal podìæ comer quando todu l sou cuœrpu trabayaba afhogando-se -, tamien que l lheithe, q'avezaba se' lo de beber de sou favorito, & que ciertamente la ermana y ponxieræ, nun y prestaba de l todo, & apartou-se de la scudielha quasj que cun mala gana, & volvîu a arrastrase ta l medio l quartu.
...

21.3.21

La Metamorphosis 2 (Kafka)

Metamorfosis
N acordando Gregor Samsa una mañana de veleæs, vîu-se transformau n un cocu monstrosu na suæ cama. Andaba arrecostau cul lhumbu duru cumo una armadura &, n alçando un pouco la cabeça, vîu la suæ avultada barriga parda, dividida por arcos arreithos, u a l sou nivel, el cobertor, a piques de sgilar da fheitho, mal podíæ sofhitase. Læs mũîthæs piernæs suæs, penosamente flracæs fhaziendo-yos la comparança cun la medida quando normales, ximelgabæn-se impotentes ante los sous wœyos.
Que ye lo que mi passou?” Pensou. Nun yera un suœñu. El sou quartu, un authénticu quartu humanu, solo q'un pouco pequenhu por de mas, cincaba silenciosu ente læs quatro paredes conhocidæs. Pœr riba la mesa u se sporríæ un muœstrario de telæs a granel -- Samsa yera representante -- scolingaba la photo acabante arrecortar d'una revista illustrada & mangada n una guapa moldura dourada. Arrepresentaba una muyer que gastaba un gorru & una boa, intrambos de pelheya, sentada arreitha & alçando pante l observador un mangitu de pelheya pesau u dientro l sou antebraçu todu sumieræ.
El Mirar de Gregor tornou d'aquelha scontra la ventana, & l tiempu nublro -- podíæn-se ascuîtha' læs pingæs de tyuvia cutiendo na ventana -- deixou-lu todu melanchólicu. “Que tal si duœrmo un pouco mas & scaheiço todæs estæs fatadæs?”, pensou, solo q'esso yera da fheitho impracticable por star afheithu a dormir de l costau dreithu, sí q'ansí nun yera a mangase n essa posiçon na suæ condiçon actual. Por mas fhuœrça que gastaræ por tirase pa l costau dreithu, continou apilando ta quedar de lhumbu. Tratou de fhaelo centenæs de vezes, pesllou los wœyos por nun haber de ve' læs piernæs spernaxando, & solo aparou a l intamar sentir un dolor sonce & surdu n un costau de l cuœrpu que nunca sentieræ primero. “Ai, Dîous”, pensou, “que trabayu mas abalhador scoyí! Cada díæ un itinerario. Los apuros d'estos negocios son mũîtho mayores que los negocios casariegos &, pa de tras, tengo n riba esta lhaceîra d'haber d'andar itinerante impuœsta, preoccupaçones cun connexiones de tren, comida ruino & irregular, relaçones humanæs siempre cambiantes, nunca duradouræs & nunca cálidæs. "Que l Diaño lo lheve todo!”. Sentîu fhormigase-y sonce l stómagu; sele s'aveirou a la cabeceira de la cama de lhumbu por poder alçar meyor la cabeça; incontrou la zona afhormigada, q'andaba cobierta cun mũîthos puntinos blrancos que nun yera a xhulgar; & queríæ senti' la zona cun una pierna, solo que lhœw la arretirou, puœis al toque sentîu percegeira. Sgilou de vuœlta a la posiçon primeira. “Acordar ceho”, pensou, “torna a un zoquete. Una persona tien que dormir. Outros representantes viven cumo muyeres d'harem. Por casu, de la que torno a la pousada pela mañana pol amor d'anota' los incargos que mi piden, essos señores sientæn-se solo pol almuœrçu. Habíæ probalo you cul patron; diba mandame a fhuœra immediatamente. Pa de tras, quien sabe si esso nun mi diba ser per bœno. Si you nun me contuvier por causa de mîous paî & maî, ya renunciaræ ha mũîthu tiempu, abordaba al patron & dizíæ-y la miæ oppinion dende l fhundu l coraçon. Habríæ elhi baltiar de l scriptorio! Ye tamien una maneira extraña de sentase a l scriptorio & fhalar dende un altor a l officinista, que pa de tras tien que s'aveirar mũîtho polæs difficultahes auditivæs de l patron. Hagora que la sperança nunca la perdí totalmente; de la que tenga l denheiro pa salday la delda de mîou paî & miâ mai -- diran vagar outros cinco ou seys anhos -- fhairei-lo n sin falta. Intos darei-yi l gran corte. De momento, polo prompto, hei d'intainar porque l mîou tren sal a læs cinco."
& Mirou pa l spertador que sonaba n alrmario. “Paî Celestial!” pensou. Yeræn læs seys & media & los punteiros adelantrabæn silenciosamente, ya passaba de la media, ya yeræn trés quartos. Nun habríæ sonar ya l alarma? Dende la cama, yera a ver que se ponxieræ correctamente a læs quatro; habríæ sonar ha tiempu. Sí, sí q'ansí yera possible dormir tranquillamente cun essi timbre que solmena los muœbles? Si bien nun dormieræ silenciosamente, dormieræ probablemente mas profundo. Intos que ye lo que habíæ fhaer hagora? El próximu tren salíæ a læs siete; tenríæ q'intainar por apañalu, & la collecçon indagora andaba n sin impaquetar, & tamien nun se sentíæ particularmente renovau & vivu. & Magar apañara l tren, una bronca l patron yera inevitable, puœis el dependiente lhevaríæ sperando l tren de magar læs cinco & tiempu habríæ ya que fhexzieræ l informe de la suæ omission. Yera una creatura de l patron, sin spina dorsal ou cerebro. & Si tyamare diziendo d'andar malu? Esso diba ser extremamente vergoñoso & suspeithoso, por nin siquier star nunca Gregor malu nos sous cinco anhos de servicio. Ciertamente l patron venríæ cun un doutor de la mutua, arreprehenderíæ l paî & la maî pol fhiyu galbaneiru & tayaríæ todælæs obiecçones referiendo-se al doutor de la mutua, pante quien solo existe xhente saludable enforma, sí q'ansí tímido pa l trabayu. & Por cierto, equivocaríæ-se tanto n esti casu? Gregor sentíæ-se da veræs mũîtho bien, excepto por una somnolencia realmente superflua lhœw d'un lhargu suœnu, & t'andaba cun mũîtha fhame.
A l andar elhi pensando n todo esso cun mũîtha priessa, sin ser a decidise a salir de la cama -- el spertador cutîu intos les siete ménos quartu -- ascuîthou una cutida precavida na puœrta a la cabeceira de la cama.
Gregor,” apelhidarun-lu -- yera suæ maî -- “son læs siete ménos quartu. Nun has martsar?" La voz suave! Gregor assustou-se a l ascuîtha' la voz respondiendo, que yera inconfundiblemente la suæ propria anterior, solo que s'entemicíæ, cumo si venier d'a baxo, cun un garlhidu dolorosu que nun yera a reprimir, que litteralmente deixaba læs pallabræs de sou nidiæs, solo al intamu, destruyendo-læs nel retombu de maneira tala que nun habíæ quien saber si lu ascuîtharen bien. Gregor queríæ responder cun detalhes & explicar todo, sí q'ansí n essæs circumstanciæs limitou-se a dizir: “Sí, sí, graciæs maî, ya m'uparei.” Por causa de la puœrtæ de madeira, la transformaçon na voz de Gregor nun fhoi probablemente perceptible d'a fhuœra, intos la maî aselou cun essa explicaçon & conformou-se. Sí q'ansí la pequenha tsarra fhixzo que los outros miembros de la familia soupieren que Gregor, al contrario de lo que se speraba, indagora andaba pœr casa, & ya sou paî andaba cutiendo na puœrtæ lateral, debilmente, non obstante cul puñu. “Gregor, Gregor,” glrayou, “que ye?” & De puœis d'un intrin avisou nuœvamente cun una voz mas profunda: “Gregor! Gregor!" De la outra parte de la puœrtæ la ermana arreclamou baxino: "Gregor? Nun stas bien? Que ti fhai falta?” Gregor respondîu a duæs bandæs: “Ya terminei”, & procurou, pronunciando mas curioso & inxertando pausæs lhargæs ente cada pallabra de la suæ voz, eliminar todo lo que yos resultare extraño. El paî tamien tornou al sou almuœrçu, sí q'ansí la ermana sussurrou: “Gregor, abri, por favor.” Gregor nin pensou n abrir, sí q'ansí afhalagou la prudencia que tuvo al movese, incluyendo trancar todælæs puœrtæs de casa de nuœithe.
Al principio queríæ upase calmau & sin alterase, vestise &, mas que nada, almorçar, & solo intos pensar in mas cousæs, por, probablemente catou cun sigo, nun ser a deixar de pensar na cama. Alcordaba-se de variæs vezes na cama tener sentido dalgun typu de dolor sence, talvez causau por acostase mal a gusto, q'acabou n pura phantasía a l upase & pruyíæ-y ver cumo læs suæs ideæs actuales dibæn dir sliendo-se a dulces. Nun teníæ duldæs de que la demudança na suæ voz nun yera ma l annuncia d'un fhuœrte catarrhu, un mal occupacional de los representantes.
Quitase'l cobertor fhoi cincielho; valíæ-y inflase un pouco & baltiaríæ solu. Sí q'ansí tornou-se diffícile, specialmente por ser increhiblemente lhargu. Teníæ falta de braços & manos pa upase; in cuœntæs d'elho, impero, mal a penæs teníæ læs mũîthæs pierninæs que se movíæn continuamente de variæs maneiræs & que, pa de tras, nun yera a controlar. Si elhi queríæ abangar una, yera la primeira a sporrise; & si finalmente yera a fhae' lo que queríæ cun essa pierna, todælæs outræs se mangabæn a trabayar, cumo si læs disafhitaren, na mas dolorosa excitaçon. "Nun t'intretengas inultilmente na cama", dixo-se Gregor.
Al intamu, quixo salir de la cama cun la parte inferior de l cuœrpu, sí q'ansí essa parte inferior, que, pa de tras, indagora nun vieræ & que nun yera da veræs a afigurase, acabou siendo per diffícile de mover; diba abondo sele; & quando finalmente, quasj que bravamente, s'imburriou p'a lantre cun todælæs suæs fhuœrçæs & sin outra consideraçon, scoyîu la direcçon errada, cutîu violentamente læs patæs inferiores de la cama, & l dolor ardiente que sentîu dixo-y ser precisamente la parte inferior de l cuœrpu quiçabes la mas sensible n essi momento.
Intos tratou saca' l arca de la cama primeiro & cun precauçon intornou la cabeça n direcçon a la veira de la cama. Esto lo algamou fácile, magar el sou antsor & pesu, la massa corporal acabou segiendo sele l Intorniar de la cabeça. Sí q'ansí quando al cabu sofhitou la cabeça al aire, a fhuœra la cama, dîou-y lherça segir adelantrando d'esta maneira, puœis a l deixase finalmente baltiar ansí, quasj q'un millagro habíæ passar pa nun se manca' la cabeça. & Hagora a l precio que fhuer nun podíæ permittise perde'l xacíu; queríæ mas cincar na cama.
Sí q'ansí quando, tres el mesmu sfhuœrçu, volvíæ andar tumbau suspirando cumo inantea, & volvíæ ve' læs suæs pierninæs lhuîthando ente elhæs, quiçabes quanto si mas peyor, & nun alcontraba dala possibilidá por poner paz & orde n esta arbitrariedá, volvíæ dizise que nun podíæ remanecer na cama, & que lo mas razonable seríæ sacrificalo todo si houbier la mas mínima sperança de scapar de la cama al fhaelo. A l in par, impero, nun se scaheicíæ d'autoalcordase da quando ser mũîtho meyor que resoluçones desperadæs la calma & la deliberaçon tranquillæs. N essos momentos, arremelhaba elhi de los wœyos lo mas intensamente possible pente la ventana, sí q'ansí infelizmente la vista de la borrina de la mañana, que t'atapecíæ la outra veira de la strada strẽitha, daba poucu infhoutu ou allegría. "Ya son læs siete", dixo-se n tocando l spertador outra vez, "ya son læs siete & indagora ha hi tanta borrina". & Un catsu remanecîu quietu cun la respiraçon flrouxa, cumo si quiçabes stuvier sperando de l silencio completo la vuœlta de læs condiçones reales & evidentes.
Dixo-se intos: “Inantes de læs oîtho & quartu, hei de ya salir da fheitho de la cama. Por cierto, si daquien de l commercio venier a introgar por min, el commercio abrirá-se inantea læs siete". & Intos se dispunxo a xiringar toda la lhargor de l sou cuœrpu da fheitho a fhuœra la cama de maneira uniforme. Si se deixare baltiar de la cama d'essa maneira, la cabeça, q'elhi trataríæ d'alçar bruscamente a l baltiar, probablemente remaneceríæ illesa. El lhumbu pahecíæ duru; nada y aconteceríæ a l baltiar na alfhombra. Læs mayores apprehensiones fhexzieræn-lu pensar nel barulhu que fhairíæ & que probablemente provocaríæ, si non horror, preoccupaçon pœr tras de cada puœrtæ. Sí q'ansí habíæ que l ousar.
Quando Gregor andaba medio upau de la cama -- el nuœvu méthodu yera mas un xhuœw q'un sfhœrçu, solo teníæ falta ximelgase fhuœrte -- occurrîu-se-y lo fácile que seríæ si houbier daquien que venier a sofhitalu. Duæs persones fhuœrtes -- pensou n sou paî & na servienta -- valríæn-y da fheitho; solo yos fhairíæ falta snidia' los braços sol sou lhumbu apandau, sacalu de la cama d'essa maneira, abaxa' la carga & lhœw permittiyi cun precauçon apilar in suœlu, u, cun suœrte, læs pierninæs tenríæn intos xacíu. Bien, a parte de l fheithu de sta' læs puœrtæs trancadæs, da veræs habríæ pedir sofhitu? Magar todolos distercios, nun podíæ reprimir una risina al pensar n elho.
Ya andaba tan lhœñe, que mal yera a caltene'l equilibrio al xiringase mas, & aína habríæ tomar una decision final, por faltar cinco minutos pa læs cinco & quartu -- quando picarun. "Ye daquien de l commercio", dixo-se, & quasj q'andaba xhelau mentræs læs suæs pierninæs dançabæn indagora mas rápido. Pœr un intrin, todo quedou n silencio.

28.2.21

La metamorphosis (Kafka)

Franz Kafka Drawing by Liu Ling | Saatchi Art

N acordando Gregor Samsa una mañana de veleæs, vîu-se transformau n un cocu monstrosu na suæ cama. Andaba arrecostau cul lhumbu duru cumo una armadura &, n alçando un pouco la cabeça, vîu la suæ avultada barriga parda, dividida por arcos arreithos, u a l sou nivel, el cobertor, a piques de sgilar da fheitho, mal podíæ sofhitase. Læs mũîthæs piernæs suæs, penosamente flracæs fhaziendo-yos la comparança cun la medida quando normales, ximelgabæn-se impotentes ante los sous wœyos.

Que ye lo que mi passou?” Pensou. Nun yera un suœñu. El sou quartu, un authénticu quartu humanu, solo q'un pouco pequenhu por de mas, cincaba silenciosu ente læs quatro paredes conhocidæs. Pœr riba la mesa u se sporríæ un muœstrario de telæs a granel -- Samsa yera representante -- scolingaba la photo acabante arrecortar d'una revista illustrada & mangada n una guapa moldura dourada. Arrepresentaba una muyer que gastaba un gorru & una boa, intrambos de pelheya, sentada arreitha & alçando pante l observador un mangitu de pelheya pesau u dientro l sou antebraçu todu sumieræ.

El Mirar de Gregor tornou d'aquelha scontra la ventana, & l tiempu nublro -- podíæn-se ascuîtha' læs pingæs de tyuvia cutiendo na ventana -- deixou-lu todu melanchólicu. “Que tal si duœrmo un pouco mas & scaheiço todæs estæs fatadæs?”, pensou, solo q'esso yera da fheitho impracticable por star afheithu a dormir de l costau dreithu, sí q'ansí nun yera a mangase n essa posiçon na suæ condiçon actual. Por mas fhuœrça que gastaræ por tirase pa l costau dreithu, continou apilando ta quedar de lhumbu. Tratou de fhaelo centenæs de vezes, pesllou los wœyos por nun haber de ve' læs piernæs spernaxando, & solo aparou a l intamar sentir un dolor sonce & surdu n un costau de l cuœrpu que nunca sentieræ primero. “Ai, Dîous”, pensou, “que trabayu mas abalhador scoyí! Cada díæ un itinerario. Los apuros d'estos negocios son mũîtho mayores que los negocios casariegos &, pa de tras, tengo n riba esta lhaceîra d'haber d'andar itinerante impuœsta, preoccupaçones cun connexiones de tren, comida ruino & irregular, relaçones humanæs siempre cambiantes, nunca duradouræs & nunca cálidæs. "Que l Diaño lo lheve todo!”. Sentîu fhormigase-y sonce l stómagu; sele s'aveirou a la cabeceira de la cama de lhumbu por poder alçar meyor la cabeça; incontrou la zona afhormigada, q'andaba cobierta cun mũîthos puntinos blrancos que nun yera a xhulgar; & queríæ senti' la zona cun una pierna, solo que lhœw la arretirou, puœis a l toque sentîu percegeira. Sgilou de vuœlta a la posiçon primeira. “Acordar ceho”, pensou, “torna a un zoquete. Una persona tien que dormir. Outros representantes viven cumo muyeres d'harem. Por casu, de la que torno a la pousada pela mañana pol amor d'anota' los incargos que mi piden, essos señores sientæn-se solo pol almuœrçu. Habíæ probalo you cul patron; diba mandame a fhuœra immediatamente. Pa de tras, quien sabe si esso nun mi diba ser per bøno. Si you nun me contuvier por causa de mîous paî & maî, ya renunciaræ ha mũîthu tiempu, abordaba a l patron & dizíæ-y la miæ oppinion dende l fhundu l coraçon. Habríæ elhi baltiar de l scriptorio! Ye tamien una maneira extraña de sentase a l scriptorio & fhalar dende un altor a l officinista, que pa de tras tien que s'aveirar mũîtho polæs difficultahes auditivæs de l patron. Hagora que la sperança nunca la perdí totalmente; de la que tenga l denheiro pa salday la delda de mîou paî & miâ mai -- diran vagar outros cinco ou ses anhos -- fhairei-lo n sin falta. Intos darei-yi l gran corte. De momento, polo prompto, hei d'intainar porque l mîou tren sal a læs cinco."

& Mirou pa l spertador que sonaba n alrmario. “Paî Celestial!” pensou. Yeræn læs seys & media & los punteiros adelantrabæn silenciosamente, ya passaba de la media, ya yeræn trés quartos. Nun habríæ sonar ya l alarma? Dende la cama, yera a ver que se ponxieræ correctamente a læs quatro; habríæ sonar ha tiempu. Sí, sí q'ansí yera possible dormir tranquillamente cun essi timbre que solmena los muœbles? Si bien nun dormieræ silenciosamente, dormieræ probablemente mas profundo. Intos que ye lo que habíæ fhazer hagora? El próximu tren salíæ a læs siete; tenríæ q'intainar por apañalu, & la collecçon indagora andaba n sin impaquetar, & tamien nun se sentíæ particularmente renovau & vivu. & Magar apañara l tren, una bronca l patron yera inevitable, puœis el dependiente lhevaríæ sperando l tren de magar læs cinco & tiempu habríæ ya que fhexzieræ l informe de la suæ omission. Yera una creatura de l patron, sin spina dorsal ou cerebro. & Si tyamare diziendo d'andar malu? Esso diba ser extremamente vergoñoso & suspeithoso, por nin siquier star nunca Gregor malu nos sous cinco anhos de servicio. Ciertamente l patron venríæ cun un doutor de la mutua, arreprehenderíæ l paî & la maî pol fhiyu galbaneiru & tayaríæ todælæs obiecçones referiendo-se a l doutor de la mutua, pante quien solo existe xhente saludable enforma, sí q'ansí tímido pa l trabayu. & Por cierto, equivocaríæ-se tanto n esti casu? Gregor sentíæ-se da veræs mũîtho bien, excepto por una somnolencia realmente superflua lhœw d'un lhargu suœnu, & t'andaba cun mũîtha fhame.

A l andar elhi pensando n todo esso cun mũîtha priessa, sin ser a decidise a salir de la cama -- el spertador cutîu intos læs siete ménos quartu -- ascuîthou una cutida precavida na puœrta a la cabeceira de la cama.

Gregor,” apelhidarun-lu -- yera suæ maî -- “son læs siete ménos quartu. Nun has martsar?" La voz suave! Gregor assustou-se a l ascuîtha' la voz respondiendo, que yera inconfundiblemente la suæ propria anterior, solo que s'entemicíæ, cumo si venier d'a baxo, cun un garlhidu dolorosu que nun yera a reprimir, que litteralmente deixaba læs pallabræs de sou nidiæs, solo a l intamu, destruyendo-læs nel retombu de maneira tala que nun habíæ quien saber si lu ascuîtharen bien. Gregor queríæ responder cun detalhes & explicar todo, sí q'ansí n essæs circumstanciæs limitou-se a dizir: “Sí, sí, graciæs maî, ya m'uparei.” Por causa de la puœrtæ de madeira, la transformaçon na voz de Gregor nun fhoi probablemente perceptible d'a fhuœra, intos la maî aselou cun essa explicaçon & conformou-se. Sí q'ansí la pequenha tsarra fhixzo que los outros miembros de la familia soupieren que Gregor, a l contrario de lo que se speraba, indagora andaba pœr casa, & ya sou paî andaba cutiendo na puœrtæ lateral, debilmente, non obstante cul puñu. “Gregor, Gregor,” glrayou, “que ye?” & De puœis d'un intrin avisou nuœvamente cun una voz mas profunda: “Gregor! Gregor!" De la outra parte de la puœrtæ la ermana arreclamou baxino: "Gregor? Nun stas bien? Que ti fhai falta?” Gregor respondîu a duæs bandæs: “Ya terminei”, & procurou, pronunciando mas curioso & inxertando pausæs lhargæs ente cada pallabra de la suæ voz, eliminar todo lo que yos resultare extraño. El paî tamien tornou a l sou almuœrçu, sí q'ansí la ermana sussurrou: “Gregor, abri, por favor.” Gregor nin pensou n abrir, sí q'ansí afhalagou la prudencia que tuvo a l movese, incluyendo trancar todælæs puœrtæs de casa de nuœithe.

Al principio queríæ upase calmau & sin alterase, vestise &, mas que nada, almorçar, & solo intos pensar in mas cousæs, por, probablemente catou cun sigo, nun ser a deixar de pensar na cama. Alcordaba-se de variæs vezes na cama tener sentido dalgun typu de dolor sence, talvez causau por acostase mal a gusto, q'acabou n pura phantasía a l upase & pruyíæ-y ver cumo læs suæs ideæs actuales dibæn dir sliendo-se a dulces. Nun teníæ duldæs de que la demudança na suæ voz nun yera ma l annuncia d'un fhuœrte catarrhu, un mal occupacional de los representantes.

Quitase'l cobertor fhoi cincielho; valíæ-y inflase un pouco & baltiaríæ solu. Sí q'ansí tornou-se diffícile, specialmente por ser increhiblemente lhargu. Teníæ falta de braços & manos pa upase; in cuœntæs d'elho, impero, mal a penæs teníæ læs mũîthæs pierninæs que se movíæn continuamente de variæs maneiræs & que, pa de tras, nun yera a controlar. Si elhi queríæ abangar una, yera la primeira a sporrise; & si finalmente yera a fhae' lo que queríæ cun essa pierna, todælæs outræs se mangabæn a trabayar, cumo si læs disafhitaren, na mas dolorosa excitaçon. "Nun t'intretengas inultilmente na cama", dixo-se Gregor.

Al intamu, quixo salir de la cama cun la parte inferior de l cuœrpu, sí q'ansí essa parte inferior, que, pa de tras, indagora nun vieræ & que nun yera da veræs a afigurase, acabou siendo per diffícile de mover; diba abondo sele; & quando finalmente, quasj que bravamente, s'imburriou p'a lantre cun todælæs suæs fhuœrçæs & sin outra consideraçon, scoyîu la direcçon errada, cutîu violentamente læs patæs inferiores de la cama, & l dolor ardiente que sentîu dixo-y ser precisamente la parte inferior de l cuœrpu quiçabes la mas sensible n essi momento.

Intos tratou saca' l arca de la cama primeiro & cun precauçon intornou la cabeça n direcçon a la veira de la cama. Esto lo algamou fácile, magar el sou antsor & pesu, la massa corporal acabou segiendo sele l Intorniar de la cabeça. Sí q'ansí quando a l cabu sofhitou la cabeça a l aire, a fhuœra la cama, dîou-y lherça segir adelantrando d'esta maneira, puœis a l deixase finalmente baltiar ansí, quasj q'un millagro habíæ passar pa nun se manca' la cabeça. & Hagora a l precio que fhuer nun podíæ permittise perde'l xacíu; queríæ mas cincar na cama.

Sí q'ansí quando, tres el mesmu sfhuœrçu, volvíæ andar tumbau suspirando cumo inantea, & volvíæ ve' læs suæs pierninæs lhuîthando ente elhæs, quiçabes quanto si mas peyor, & nun alcontraba dala possibilidá por poner paz & orde n esta arbitrariedá, volvíæ dizise que nun podíæ remanecer na cama, & que lo mas razonable seríæ sacrificalo todo si houbier la mas mínima sperança de scapar de la cama a l fhaelo. A l in par, impero, nun se scaheicíæ d'autoalcordase da quando ser mũîtho meyor que resoluçones desperadæs la calma & la deliberaçon tranquillæs. N essos momentos, arremelhaba elhi de los wœyos lo mas intensamente possible pente la ventana, sí q'ansí infelizmente la vista de la borrina de la mañana, que t'atapecíæ la outra veira de la strada strẽitha, daba poucu infhoutu ou allegría. "Ya son læs siete", dixo-se n tocando l spertador outra vez, "ya son læs siete & indagora ha hi tanta borrina". & Un catsu remanecîu quietu cun la respiraçon flrouxa, cumo si quiçabes stuvier sperando de l silencio completo la vuœlta de læs condiçones reales & evidentes.

Dixo-se intos: “Inantes de læs oîtho & quartu, hei de ya salir da fheitho de la cama. Por cierto, si daquien de l commercio venier a introgar por min, el commercio abrirá-se inantea læs siete". & Intos se dispunxo a xiringar toda la lhargor de l sou cuœrpu da fheitho a fhuœra la cama de maneira uniforme. Si se deixare baltiar de la cama d'essa maneira, la cabeça, q'elhi trataríæ d'alçar bruscamente a l baltiar, probablemente remaneceríæ illesa. El lhumbu pahecíæ duru; nada y aconteceríæ a l baltiar na alfhombra. Læs mayores apprehensiones fhexzieræn-lu pensar nel barulhu que fhairíæ & que probablemente provocaríæ, si non horror, preoccupaçon pœr tras de cada puœrtæ. Sí q'ansí habíæ que l ousar.

Quando Gregor andaba medio upau de la cama -- el nuœvu méthodu yera mas un xhuœw q'un sfhœrçu, solo teníæ falta ximelgase fhuœrte -- occurrîu-se-y lo fácile que seríæ si houbier daquien que venier a sofhitalu. Duæs persones fhuœrtes -- pensou n sou paî & na servienta -- valríæn-y da fheitho; solo yos fhairíæ falta snidia' los braços sol sou lhumbu apandau, sacalu de la cama d'essa maneira, abaxa' la carga & lhœw permittiyi cun precauçon apilar in suœlu, u, cun suœrte, læs pierninæs tenríæn intos xacíu. Bien, a parte de l fheithu de sta' læs puœrtæs trancadæs, da veræs habríæ pedir sofhitu? Magar todolos distercios, nun podíæ reprimir una risina a l pensar n elho.

Ya andaba tan lhøñe, que mal yera a caltene'l equilibrio a l xiringase mas, & aína habríæ tomar una decision final, por faltar cinco minutos pa læs cinco & quartu -- quando picarun. "Ye daquien de l commercio", dixo-se, & quasj q'andaba xhelau mentræs læs suæs pierninæs dançabæn indagora mas rápido. Pœr un intrin, todo quedou n silencio.


19.2.21

A deu (Andres Solar)

Andrés Solar: L'escritor y la tierra | Nortes | Centradas en la periferia

Audio 

Yeræn læs quatro d’una tarde setembriega, u l sol, mas que callentar, queimaba; & fhazíæ un caloruçu pegañosu & tsornaçudu, que t'alendar costaba trabayu.

Vicente metîu los últimos bultos nel cotse & da reo quedou pensando un poquinhin, fhaziendo un repasu cun la memoria por si daqué se y scaecier. De puœis de cincar ansí un catsin, ingurriando los costaços, dixo pante si: “paheç-mi star todo ya”. Trancou l capot de trés ou quatro sutrucones & lhœw metîu-se n cotse rezungando-y: “Á pistracu, ya andæs bien tronau! Sí q’ansí, mentræs andes…” Primeiro de ponelu n martsa, de la fhardela la puœrta scoyîu una cinta de Pink Floyd, punxo-la na radio & punxo-se n martsa xiblando a l son de la música que sonaba.

Vicente fhervíæ de contentu. De puœis de nawalo tantu tiempu, teníæ-lo ya por fin algamaho & intamaba saborealo. Fhuerun mũîthos anhos perdiendo de vivir por andar a l rabu los lhibros, dormiendo pouco n tyigando los exames & afhalando-se cun amphetæs si la tiesta pahecíæ alhancar de tantu trabayu & tantu alhourie. & N teniendo l quintu anhu de Pedagogïa terminau & n siendo ya llicenciau, ente que speraba que y salier un trabayu, el tiempu royíæ-y la paciencia. Sentíæ cumo si yi roubaren un catsu grande de la suæ mocidá, & esso lu podíæ. Elho ye que, cansu de sperar por un puœstu de pedagogo, preparou læs opposiçones pante una plaça de professor q’habíæ nun lhogar, & tuvo la suœrte de sacala. Hagora, aquel smolrecemiento que y avultaba nun dir tener fin, mal yera una alcordança a penæs.

La vida intamaba, pensaba pante si. De lhœñe vîu n verde l ultimu semáforo q’habíæ inantea de garra’ la strada principal & calcou l’accelerador por lherça de que y cambiare, solo que nel intrin ceguñou a amarielho & da reo a roxo. Baxou la martsa & fhoi galgiando seliquino t’aparar. La xhente cruzou la strada, unos cun patsorra & outros intainando, quasj que corriendo. Ente q’abríæ, pilhou l tabaco & prendîu un pitu. Andaba pœla nublre l sou suœñu, quando arreparou n un home q'andaba fhaziendo deu a la scontra l semáforo. Avultaba andar pœlos trenta & daqué anhos, ou quiçabes quarenta: canosu, enforma prietu, flracu de cara, wœsudu, barbinæs curtiæs, non altu por de mas, la roupa gasto & a la veira d’elhi habíæ una fhiloxa. Pol corte pahecíæ lhevar ende per bien el tiempu, puœis teníæ los wœyos un pouco ingurriahos, & l braçu, mas que sporridu, scolingayau: cul puñu mediu piesllu & l deu gordu rebilgau pa riba. Asemeyaba un andarin, un caleyeiru que diba de vilha n vilha & de lhogar in lhogar, egual q’un lhixu povisa: da quando n soplu lhargu l aire, da quando na ruœdra repuœstu d’un camion, da quando arrastrando-se pœlos caminos cumo un scatafin de vida & cambio.

Vicente fhexzieræ mũîtho deu, sobre maneira diendo a la universidá, & hagora, si atopaba daquien fhaziendo-lo, nun y lhevaba l aquel de deixalo ende lo mesmo que si fhuer un poste de la lhuz. De todæs maneiræs siempre yos daba una wœyada de riba a baxo pol amor de veyos la traça que teníæn, nun fhuer que y armaren una. Solo q’aquel home nun pahecíæ ser gafu. El semáforo abrîu, tirou un poquinhin ta unde staba l autostopista & introgou-y: “unde vas?” “pa qualquier sitiu ayures” retrucou-y l home. Abrîu-y la puœrta un pouco tracamundiau & mandou-y txubir, a l tiempu que y introgaba: “que, lhevabæs mũîtho ende?” “si, ya lhevaba un bøn catsu” retrucou-y l home. Vicente fhalou-y cun gracia de la q’intamaba outra vegada la martsa: "Val, you vou pa un lhogar que se tyama Zampulia & que queda a cerca cien kilómetros d’eiquí; u ti petare baxar, dizes-mi-lo…”

Tu tranquillu, lo q’hagora mi prui ye salir d’esta vilha, ya lhevo eiquí trés díæs - respondîu-y l autostopista paheciendo cumo si arrepousare de la que y lo dizíæ.

Remanecierun un catsin sin fhalar & fhoi Vicente quien tornou a elho:

- Vou pa un vilhar pa dar classes, & magar nun intama’l cursu ta dientro dous díæs, quiero tyigar cun tiempu pol amor de ver cumo anda aquelho. Ye la primer vegada & tou arranau por intamar. Prestæn-mi mũîtho los nenhos & hagora la educaçon nun ye cumo inantea, todo ye mas abierto, mas natural, mas afhayadiço. Pfff… de la que you intamaræ a schuœla, aquelho yera un tortoîru, teníæn-mos cumo a quintos na mili…

Cumo l sou compañeiru de travessía nun dizíæ nada, segîu elhi cun la xipra.

Lo malo ye que queda mas lhœñe & mal serei a venir a casa a penæs los fines de selmana. Pero val, de puœis de star dous anhos ende, camiento pedi'l cambio pa un sitiu mas atyigau.

Pensei que ya nun diba tyigar nunca esto, sin trabayar & viendo cumo andæn læs cousæs, passa-se mas mal… & tu, a que te dedicæs?

L home nun dixo un res, metîu una mano na fhiloxa que lhevaba & de smeno sacou un cutsielhu. Vicente quedou fríu cumo un tagayu de xhelo. Los rayos de sol tsiscarun unos relhumos a l speyase na suæ fhuœya clara, brilhante, afhilada pœla pica & cun una moçcadura pœr baxo de l todo, quasj q’a la veira l mangu. Pensou salir de la strada & spetase scontra un sucu. Total, l oîthocientos-cinquenta ya valíæ pouco & podíæ salva' los dous-mil duros que lhevaba n bolsu & læs cousæs de valor que teníæ n cotse. Vîu atyigase-y el cutsielhu & superou cun mũîtho la blrancor de lheithe. L home, que cun la outra mano nun aparaba d'arrebusquiar na fhiloxa, sacou-la dispacio & dixo-y: “a esto me dedico”. N elha insiñaba una figura de madeira. Da reo arrimou-la a l cutsielhu, fhalando-y seliquino: "fhaigo cousæs cun madeira & catsu, & vendo-læs…”

Vicente, n ascuîthando-lu, alendou, & scapou-se-y un “ai!” medio afhogau, de la que quitaba cun la mano unæs pingæs de sudor que y svariabæn pœla testeira. L home catou-lo cun sigo & rîu. Metîu l cutsielhu na fhiloxa & punxo-y la figura de madeira na talameira de lantre l gía: “ten, dou-ti-la”. Vicente smolrecîu por pahecer que y prestaba la prenda, “graciæs, que ye, una tortuga?”, “no, ye una piedra”, atoupou por respuœsta. “Una piedra nun ye ansí?” retrucou-y elhi cun tsocança, “cun estes moçcadures pœr riba l lhumbu & estos rabetos que tien pœlos flancos, paheç una tortuga”. “Ya!, solo q’ha hi piedræs de mũîthæs maneiræs”, arrepostiou-y l autostopista. Da reo mirarun-se los dous & rierun, lhœw segierun in silencio.

De mano, l oîthocientos-cinquenta pahecíæ dir cada vegada mas suœltu, solo q’al cabu d’una hora camin, intamou perder puxu. Læs suæs coradæs vieyæs afhogabæn-se passin ente passu, & magar que la lhuzina l awa nun se prendieræ por nun fhurrular, Vicente vîu pœl speyo retrovisor salir fhumo de la parte l motor. Des que pudo, aparou & pousou. Yera pouco lo que sabíæ de mechánica, sí q’ansí l fhervolhar de l awa l radiador fhalou-y claro de lo que passaba & lo q’habíæ fhazer. Alçou la tapadeira l motor & lhœw fhoi diziyi a l sou compañeiru de travessía q'habíæn sperar a que l cotse sfrescier pa poder segir.

Da quando veníæn unos caldiayos que fhazíæn amoriar de l calor. El cotse cincaba aparcau a la veira l camin, n un sitiu u daba un ocalitar solombra, solo que l poucu oreu que corríæ yera un sophocu de fhœw invisible. Pahecíæ talmente q’andabæn cabo la bouca l sol a la veira l fhorno cimeiru d’Ensidesa. A Vicente hagora fhazíæ-y falta una botelha d’awa pa vertiyi-la a l radiador quando sfrecier. Nortiou a l rodiu, sí q’ansí nun vîu traçæs de q’houbier a cerca un vilhar ou una vilha u dir apañalo. L autostopista, a l sabe’ lo que y pruyíæ, offrecîu-se-y pa dir por elho: “Dá-mi la botelha, que tres essi montucu passa un rîo”. Tsocou-y q’aquel home conhocier aquelho & aporrîu-y la botelha sin mũîthu infhoutu. De puœis vîu-lu cruza’ la strada & blrincar pa un prau, sumiendo aína tres un curulhu.

El tiempu fhoi passando & a l cabu una hora, inda nun tyigaræ cun l awa. A Vicente ya y vagaba. Introu n cotse, pilhou un mapa & buscou l sitiu u s’atyaba. El rîo mas próximo q’atopou n mapa andaba a unos cinco kilómetros. Infhurruñau, deixou-lu u staba & salîu pa fhuœra cul infhoutu d’aparar a l primer cotse que passare. Los primeiros cotses tirarun de lhargo, sí q’ansí a l cabu aparou unu & tres essi, outru. Explicou-yos lo que y passaba. Un axuw que diba cun un rapazin de rolhu, deixarun-y de l awa que lhevabæn n un biberon por si a l críu y daba sede. Magar nun ser mũîtho, pa tyigar a l primer vilhar valíæ. Hagora ya nun teníæ torga dala pa poder segir & pensou n fhazelo magar que nun stuvier ende aquel home q’apañaræ deu & que y avultaba pouco seriu, sobre maneira a l ve’ la que y armaræ cun lo de l awa. N intrando n cotse pa martsar, vîu la fhiloxa l autostopista & mirou l reló. Dibæn da’ les siete & quartu. Nun y avultou ser per tarde, sí q’ansí quedaba quasj q’una hora de camin & appetecíæ-y tyigar pa dar una vuœlta pœl lhogar. Camentou deixala a la veira l camin, total quien la diba lhevar, si pœr ende nun habíæ quien passar andando; quando aportare, que l apañare. De la que l apañou por pousala de l cotse, introu-y la pruyideira de mira’ lo que teníæ n dientro. De puœis de day una wœyada por ver si veníæ & que nun lu atopare caciplando næs suæs cousæs, abrîu la cerrapolhera & impeçou a mira' lo q’habíæ. Lo primeiro q’atopou fhoi l cutsielhu aquel que tanta lherça y metieræ; apañou-lu, passou-y un deu pœœl fhilu & soltou un “hostia!”; tayaba cumo una barbeira. De reflundio alcordou-se de la tortuga, la piedra, ou lo que fhuer aquelho, & dando-y una wœyada, dixo riendo: “la verdá ye que wœy a qualquiera cousa y tyamæn arte”. Na fhiloxa habíæ tamien una xiblata a medio fhazer, un vasu de catsu & unos quantos tagayos de madeira n sin tocar; unos regoxos de pan, una botelha lheithe, unos piescos verduscayos, una banana toda matsacada, fhuœyes & grana pa fhazer fhervidielhos & unæs quantæs flores spardidæs pente la fhiloxa. Lhœw, habíæ tamien un fhatucu roupa metidu n una fhardela plástico & so la roupa apalpou unos quantos papeles q’intainou a sacar & mirou-los: yeræn pinturæs de plantæs, d’arbolres, de piedræs, de páxaros. Solo que de sopeton atopou unu que y tyamou l attençon, yera una specie de diaño ou bruxu, enforma malamente pintau, solo que cun unos wœyos que pahecíæn introgar cousæs disconhocidæs. Mirando-lu, dîou-y cumo un respigu. Metîu-lu so los outros & nel próximu papel habíæ unæs phrasæs scriptæs. Vicente lleyîu-læs:

De magar deprendí a matar, los mîous mythos fhaigo-los you. Por si alquando mi dier por querer remidalos, fhaigo-los débiles, nácaros, pequenhos… & d’essa materia que, cun tocalo, camuda de nome".

A Vicente tsocou-y aquelho. Arremelhou los wœyos & tornou lleyelo duæs ou trés vezes mas. Nun pescanciaba mayormente. Intamou apurase & intainou mirando los outros papeles que y faltabæn. Nel q’habíæ n baxo tamien habíæ daqué scripto. Lhançou-y los wœyos cumo barrenæs & punxo-se a lleyelo, solo que nun fhoi a elho. Notou l tientu d’una mano mugorosa que y cincaba n costaçu & intornou-se de smeno, tremando assustau. Pœla ventanielha, l autostopista offrecíæ-y la botelha d’awa a l in par que y pedíæ disculpæs: “ten, confundí-me, pensei que l rîo quedaba tres essi curulhu, sí q’ansí yera mũîtho mas p’alhá”. Remanecierun un catsin in sin gurgutar pallabra. Vicente arrevolvíæ-se n assientu queriendo occulta’ lo que teníæ ente læs manos, pa que nun lo catare, solo que nun sabíæ que fhazer. L home tornou fhalar: “Spera ende, que y pongo you l awa”. Ente tanto que fhoi pone’ l awa, acuriosou læs cousæs na fhiloxa, deixando-læs lo mas pahecido que pudo a cumo stabæn.

A l poucu tiempu martsabæn camin de Zampulia. Vicente rezungaba polo que yos fhadiaræ l cotse: "esti tarecu fhastidiou-nos, cun læs primeiræs perræs que ganhe & lo que mi dean por elhi, apurro la intrada pa un nuœvu". L home nun gurgutou. Pahecíæ cansu & andaba todu cobiertu de sudor, cun la camisa arrepegonada & la cara brilhando-y talque si tuvier catsinos de speyo svariando-y pœr elha.

Vicente diba aprovicidu, pruyíæ-y saber si cataræ que y arrevolvieræ na fhiloxa & buscaba que dizir por intamar conversaçon. A l nun atopar outra cousa meyor, fhalou-y de l tiempu: “pfuuu vaya tsornaçu que fhai, acuei?” “sí, nun paheç natural, pante min que vaî veni' la nublre”. La maneira cun que y respondîu, aselou-lu abondo & lhœw carpîu duæs ou trés vegadæs & impeçou a tiray de la lhingua.

-- & De muçu, nun studiæsti nada ou trabayæsti ayures?

-- Studiei pa professor -- dixo l home n sin day sal a l cuœntu.

-- Home! Pa professor! & nun tienes daho nunca classe?

-- Mal a penes quinze díæs, nun mi prestaba.

Vicente pensou na quantidá xhente n sin trabayu, por ser nel fhundu unos manguanes, & aquel debíæ ser un d’ente elhos. Cun aquel Pensar intamou fhalay:

-- & Nun ti paheç bøna pena dexar un trabayu scapar, cun lo malo q'anda todo? Hagora podíæs tener un sitiu u vivir, un cotse & ta una fami…

Nun fhoi a segir. L autostopista picou-lu cun la mano & dixo-y:

-- Quando puœdas, apara. Vou quedame eiquí q’ha hi un rîo. Tengo la roupa pegañosa de la sudor & quiero bañame.

Faltabæn cinco kilómetros pa tyigar a Zampulia & Vicente animou-lu a segir cun elhi ta l lhogar. Aldericou-y vivir ende un colhaçu l sou paî, de trabayar xhuntos de barreiros mũîthu tiempu, & de tener infhoutu abondu cumo pa lhevalu a lhavase & a xhantar daqué si yi petaba. Non obstante l home nun quixo & agradeciendo-y-lo, pousou-se de l cotse & tirou dreithu pa l rîo.

Aproveithando l aparada, Vicente pousou-se tamien por mira’ l awa l radiador. Nun habíæ problema. Teníæ de sobra cumo p'aportar a l lhogar. De la que diba mangase n cotse mirou pa l costau & vîu a l home que venieræ cun elhi, zapicando n porrica nun pielgu l rîo. De mano pensou que nun andaba bien de l tanque, sí q’ansí lhœw & sentiendo aquel tsornaçu afhogadiçu que fhazíæ atalantou que quiçabes nun tuvier nin gota lhoucu. Arrascando l cazu, montou n cotse & impobinou pa l lhogar.

Tyigou mayau, & n cuœnta da’ la vuœlta que pensaræ, quixo mas dexalo pa l outru díæ n discansando.

De puœis de læs xipræs q’ha hi quando se tyega a una casa u la xhente nin se conhoç nin se disconhoç, bañou-se, mudou-se &, ya mas aselau, pahecíæ outru: de mas bøn humor & mas gracia. Aína intamarun ruxhi' los caciyos & la cena afhumando n medio, cumo una dîosa fheitha p’arrepartise. Cenando, Vicente contou lo que y passaræ de tarde veniendo de camin. D’ende passou-se a l pelligro de deixar txubir a l cotse xhente que fhai deu, pa terminar fhalando de lo malo q'andaba todo cun tanta xhente sin trabayar & tantu vicio cumo habíæ, ansí cumo la fhargatada de cousæs nuœvæs que s’inventabæn pa matar. El tiempu fhoi passando, & n intamando læs boucæs abrise cumo paxos, Vicente upou-se l primeiru de la mesa pa dir da reo a dormir.

Aquelha nueithe la calor segíæ siendo tan cafiante cumo de díæ. Læs paredes de la casa sudabæn a sgaya & la mugor apalpaba-se pœr ayures. Fhormigæs de snalæs cruzabæn in fhileira pœlos sitios que menos se pensabæn. Camin de læs dolze, un refhocilu scarabayou pœl cielo & pœr un intre illuminou toda la casa. A l poucu tiempu spañou la tuona: xorda, lhuœlha, egual que si anduvieren açoutando pipæs valreiræs arrebolhando pœr so un monte. La tuona segîu ansí un tiempu. De smeno intamou tyover, primeiro unæs pingæs gordæs & ralæs & lhœw l awa baltiaba a zapicos. Pouco a pouco la nublre fhoi agafando-se & los refhocilos cruzabæn-se n cielo egual que si fhueren læs spadæs de fhœw de dous exércitos ingarriahos. Læs tuones impeçarun a baltiar a la par de los refhocilos & ya nun yeræn xordos & lhuœlhos, talmente pahecíæ q'anduvieren discargando camionahos de piedra n riba l cielo l lhogar. Los regeiros intamarun ruxhir & los pingos de l teithu mexhabæn a canhu. Diríæ una hora q’intamaræ la nublre, quando s’ascuîthou un streldu dysforme lo mesmo que si spañer una carga dynamita. La casa illuminou-se da fheitho & arretumbou toda. Nun y vagou a l aire n cargase d’un fhedor fhuœrte a tsamuscu & piedra abarrenaho. De xhuro que baltiaræ un rayu a cerca, bien a cerca, mas ou menos scontra la schuœla. Los cuœrpos, sporridos sí q'ansí acordahos, ingurriarun-se mas næs camæs & la lherça amarrou-los a læs sábanæs. Una vez que baltiou l rayu, la nublre intamou aselar & los streldos ascuîthabæn-se cada vegada mas lhœñe & los refhocilos tayabæn solombræs & relhumos de xeme n quando. Sí q’ansí l awa segíæ ruxhiendo nos crystales de læs ventanæs & ascuîthaba-se baxar arrolhando pœl camin de lantre casa. Yera nidio: los regeiros intsíæn & habíæ tyena.

........

Fhønte