Audio
N
esta tsarra, prestariæ-mi specular un pouco cul disinvolvemiento de
la vida nel universo, & n particular, cul disinvolvemiento de
vida intelligënte. Lhevarei-la a incluyi’ la raça humana, magar
tener sido abondo fato mũîtho l sou comportamiento pœla historia,
& nun lo calcular por adiudar a la sobrevivencia la specie. Duæs
qüestiones que discutirei son, “Quala ye la probabilidà de vida
existiendo ayures pœl universo?” &, “Como serà la vida a
disinvolvese nel
futuro?”
Ye una qüestion d’experiencia commun que læs
cousæs cincæn mas disordinadæs & chaòticæs cul tiempu. Esta
observaçon ye a elevase a l status de lhey, la tyamada Segunda
Lhey de la Thermodynàmica.
Diz que l montante total de disòrdine, ou entropìa, n
universo, siempre xorreç cul tiempu. Sì q’ansì, la lhey mal se
refier a l montante total de disòrdine. Ye possible incrementa’l
òrdine
n un cuœrpu, si l montante de disòrdine næs suæs fhasteiræs
circumdantes creç n un montante mayor. Esto ye lo que passa n un
ente vivo. La vida ye a definise cumo un systema ordinau que se ye a
sofhitar por si mesmu contra la tendencia a l disòrdine & ye a
arreproduzise. Ye dizir, ye a fhazer similares, solo
q’independientes, systemas ordinahos. Pol amor de
fhazer
estæs cousæs, el systema ha convertir energïa n daquè fhorma
ordinada, cumo cibeira, lhuz solar ou corriente n energïa
disordinada so la fhorma de calor. D’esta maneira, el systema ye a
satisfaze' la requisiçon de que l montante total de disòrdine
xorreça, ente tanto, a l in par, xorreciendo l òrdine n si mesmu &
na suæ descendencia. Da vezo un ente vivo tien dous elementos: un
compendio d’instrucçones diziendo-y a l
systema cumo se sofhitar & s’arreproduzir, & un mechanismu
passando læs instrucçones. Na sciencia natural, essæs duæs partes
tyamæn-se gënes & metabolismo solo que val la pena emphatizar
que nun fhai falta haber nada orgànico n elhos. Por casu, un virus
de computador ye un programma que fhairà copiæs de sigo na memoria
d’un computador, & que se transferirà a outros computadores.
Ansì dirà elho lhibrar dientro la definiçon de systema vivu, que
dieræ you. Cumo un virus orgànicu, ye una fhorma abondo degradada,
por mal contener instrucçones ou gënes a penæs, & nun tener
metabolismo dalu de sou. In cuœntæs d’esso, arreprogramma l
metabolismo l computador que lu hospeda, ou cèllula. Ha hi xhente
que qüestionaræ si los virus habriæiæn contar cumo vida, por ser
paràsitos, & nun poder existir independientes de los sous
amphitryones. Intos læs mas de læs fhormæs de vida, la nuœssa
tamien, son paràsitas, por cibase & depender por sobrevivir
d’outræs fhormæs de vida. Pienso haber de conta’ los virus de
computador cumo vida. Egual diz elho daquè sobre la naturaleza
humana, que la sola fhorma de vida creada por nòs t’hagora sea
puramente destructiva. Fhala de crear vida a exemplo de nuœsso.
Tornarei mas tarde a læs fhormæs electrònicæs de vida.
Paheç-nos
ser “vida” aquelho que normalmente se basa n cadenæs d’àtomos
de carbono, cun daquè outros àtomos, cumo azoe ou phòsphoro.
Podriæ-se specular poder haber vida cun outra base chìmica, cumo
silicio, solo que carbono paheç el casu mas favorable, por tene’
la chìmica mas rica. El que los àtomos de carbono tengan d’existir
da fheitho, cun læs propriedahes que tienen, requier concasar fino
constantes phýsicæs, cumo la scala QCD, la carga elèctrica, &
ta mesmamente la dimension de spacio-tiempu. Si essæs constantes
tuvieren valores significantemente differentes, bien el nucleu l
àtomu carbono nun diba ser stable, ou bien los electrones dibæn
collapsar nel nucleu. A la primer wœyada, avulta tyama’ l attençon
que l universo afine tan bien. Talvez esto seriæ evidencia de sta’l
universo specialmente concebido a fin de produzi’ la raça humana.
Sì q’ansì, tien-se q'andase attento a talos argumentos, por causa
de lo que se conhœç cumo l Principio Anthròpico.
Funda-se na affirmaçon autoevidente, de que si l universo nun
s’adequare a la vida, nun mos andariæmus introgando por que ye que
concasa tan bien. Ye possible applica’l Principio Anthròpico, næs
suæs versiones fhuœrte ou flrouxa. Nel Principio Anthròpico
Fhuœrte, suppon-se haber mũîthos universos differentes, cada un
cun differentes valores de læs constantes phýsicæs. In pequenhæs
cifræs, los valores permittiran la existencia de cousæs cumo àtomos
de carbono, que son a actuar cumo blocæs eguando systemas vivos. a l
haber nòs de vivir n un d’essos universos, nun mos tenriæ que
surprehender que concasen fino læs constantes phýsicæs. De nun
fhazelo, nun stariæmus eiquì. La fhorma fhuœrte l Principio
Anthròpico nun ye pœr satisfactoria. Quala significaçon
operacional se y ye a dar a la existencia de todos essos outros
universos? & si se xebren de l universo de nuœsso, como ye a
affectar a l nuœsso lo que passa n elhos? Alternativamente,
adoptarei lo que se conhœç cumo Principio Anthròpico Flrouxo. Esto
ye, considerarei los valores de læs constantes phýsicæs, cumo
stando dadæs. Sì q’ansì vou ver qualæs conclusiones se son a
sacar de l fheithu de la existencia la vida n esti planeta, n esta
etapa na historia l universo.
Nun habiæ carbono a l intama’l
universo cul Bing Bang, camin d’ha quinze bilhones d’anhos.
Stariæ tan caldiaho, que toda materia habriæiæ remanecer in fhorma
partìculæs, tyamadæs protones & neutrones. Inicialmente
andariæn a pres los protones & neutrones in quantidà. Non
obstante, n expandiendo-se l universo, sfreceriæ. Cerca d’un
minutu lhœw de l Bing Bang, la temperatura baltiariæ so un bilhon
de graus, approximadamente cien vezes la temperatura l Sol. A esta
temperatura, los neutrones intamariæn sfhazese n mas protones. Si
todo lo que passare fhuer esto, toda materia n si acabariæ cumo l
elemento mas cincielho, hydrògëno, cun un nucleu consistente n un
proton solu. Pœr outra parte, delhos de neutrones cutiriæn
protones, & fundiriæn-se formando l pròximu elemento mas
cincielho, helio, cun un nucleu eguau por dous protones & dous
neutrones. Non obstante nun se formariæn elementos cun mas pesu,
cumo carbono ou oxýgëno. Ye diffìcile afigurase ser possible
eguase un systema vivu, mal a penæs cun hydrògëno & oxýgëno,
quando todu l universo primordial andaba a inda calliente por de mas
cumo pa combinar àtomos in molèculæs.
L universo continuariæ expandiendo & arrefreciendo. Cun todo delhæs de zonæs tenriæn densidahes un pouco mas altæs q’outræs. L attracçon gravitacional de materia extra n estæs zonæs diriæ ralentiza’ la expansion, & eventualmente aparala. Ente tanto, collapsariæn formando galaxiæs & strelhæs, de magar cerca dous bilhones d’anhos spuœis de l Big Bang. Delhæs de læs primeiræs strelhæs seriæn mas massivæs que l Sol nuœsso. Seriæn mas callientes que l Sol, & queimariæn de l hydrògëno & de l helio primitivos, resultando elementos cun mas pesu, cumo carbono, oxýgëno & fhierro. A esto mal y vagariæn unos quantos cientos de milhones d’anhos. Spuœis, unæs quantæs strelhæs spañiriæn cumo supernovæs, & spardiriæn los elementos de pesu tornando a l spacio, formando la materia prima de læs tandæs posteriores de strelhæs.
Outræs strelhæs distæn mũîtho cumo pa podelæs
ver nòs directamemente, si tuvieren planetas arrodiando-læs. Solo
que ciertæs strelhæs, tyamadæs pulsares, emitten pulsos regulares
d’ondiæs de radio. Observa-se una pouca variaçon na proporçon
dalgunos pulsares, & interpreta-se cumo indicando perturbaçones,
por tener planetas circumdantes de l vultu la tierra. Los planetas
circumdando pulsares nun son susceptibles de tener vida por morrer
todolos seres vivos na explosion supernova que fhixzo a la strelha
torna-se pulsar. Cun todo, el fheithu d’observase tener unos
quantos pulsares planetas indica ser possible na nuœssa galaxia,
tener tamien planetas una fracçon razonable d’ente cien bilhones
de strelhæs. Læs condiçones planetariæs necessariæs de la nuœssa
fhorma de vida podriæn existir de magar cerca quatro bilhones
d’anhos lhœw spuœis de l Bing Bang.
El nuœssu systema solar
formou-se ha camin de los quatro bilhones & mediu d’anhos, ou
cerca diez bilhones d’anhos de puœis de l Big Bang, a partir de
gas cun contaminaçon de sobræs de strelhæs anteriores. La tierra
formou-se por elementos cun mas pesu, incluyendo carbono &
oxýgëno. Dalguna maneira, daquè d’essos àtomos tyigariæn a
organizase n fhorma molèculæs d’ADN. Esto tien la famosa fhorma
de doblre heliç, discobierta por Crick & Watson, n una cabanha
na sè de l New Museum in Cambridge. Connectando læs
duæs cadenæs na heliç, ha hi pares d’àcidos nuclèicos. Ha hi
quatro typos d’àcidos nuclèicos, adenina, cytosina, guanina &
thiamina. Dà-mi la lherça de nun se’l mîou sythetizador de fhala
bønu abondo pronunciando los sous nomes. Obviamente, nun se
proyectou pa que lu usaren biòlogos moleculares. Una adenina n una
cadena combina siempre cun una thiamina na outra cadena, & una
guanina cun una cytosina. Ansì la seqüencia d’àcidos nuclèicos
n una cadena define una ùnica seqüencia complementar, na outra
cadena. Læs duæs cadenæs son a xebrase intos & actuar cumo
planilhæs, eguando outræs cadenæs. Ansì læs molèculæs d’ADN
son a arreproduzi’ la informaçon gënètica, codificada næs suæs
seqüenciæs d’àcidos nuclèicos. Secçones de la seqüencia son
tamien a usase fhaziendo proteines & outros productos chìmicos,
que son a executa’ læs instrucçones, codificadæs na seqüencia,
& fhazer concasa’ la materia prima pol amor
d’arreproduzise.
Nun se sabe como læs molèculæs d’ADN
apahecierun la primer vez. Læs possibilidahes de crease una molècula
d’ADN por fluctuaçones aleatoriæs son pœr pequenhæs. Ha hi
xhente q’insinùa por tanto tener venido la vida a la Tierra
d’ayures, & que ha hi semientes de vida fluctuando pœla
galaxia. Ente tanto, nun paheç probable poder sobrevivi’l ADN
mũîthu tiempu na radiaçon spacial & magar que podier, nun diba
adiudar mũîtho a explica’ la incepçon de la vida, por se’l
tiempu disponible de magar la formaçon de l carbono mal pouco mas de
l doblre de l tiempu que tien la Tierra.
Una hypòthesis ye que
la formaçon dalgo cumo l ADN, que se ye a arreproduzir, ye
extremamente improbable. Sì q’ansì n un universo cun una cifra
pœr grande, ou infinita, de strelhæs, podriæ sperase occurrir n
unos poucos systemas stellares, solo q’estos andariæn cun bien de
xebra ente sigo. El fheithu d’occurrir vida na Tierra, nun ye
surprehendente nin improbable. Mal ye una applicaçon de l Principio
Anthròpico Flrouxo: Si la vida tuvier apahecido ayures n outru
planeta, andàbæmunos introgando la causa d’apahecer a ende.
Si
l appariçon de la vida n un ciertu planeta fhuer per improbable,
podriæ sperase teney vagaho mũîtho. Mas precisamente, podriæ-se
sperar apahece’ la vida xhusto a tiempo de la subseqüente evoluçon
a seres sapientes, cumo nòs, occurriendo primeiro de la extincçon,
definida pol tiempu vida l Sol. Vagarà-y a esso pœlos diez bilhones
d’anhos, lhœw el Sol inflarà & tragarà la Tierra. Una fhorma
sapiente de vida seriæ quien a domina’ læs travessìæs
spaciales, & ser quien a scapar a outra strelha. Cun todo,
d’outra maneira la vida na Tierra diba star condemnada.
Existe
evidencia fossil d’haber daquè vida na Tierra, cerca de très
milhones d’anhos & mediu ha. Elho egual fhoi mal a penæs 500
milhones d’anhos lhœw de tornase la Tierra stable & frìa
abondo a fin de pode’ la vida disinvolvese. Solo q’a la vida
podriæ-y tener vagaho siete bilhones d’anhos el sou
disinvolvemiento, & a inda tener tiempu por de mas evolviendo a
seres talque nòs, que se podriæn introgar de l intamu la vida. Si
la probabilidà de disinvolvese la vida n un planeta ciertu ye pœr
pequenha, qual fhoi l motivu d’acontecer na Tierra, quasj que n un
14avu l tiempu disponible?
El Surdir ceho de la vida na Tierra
indica haber una bøna probabilidà de wañar spontaneamente la vida,
so condiçones adequadæs. Quiçà houbo una fhorma mas simple
d’organizaçon, q’eguare ADN. a l apahece’l ADN seriæ tan
exitoso, que podriæ tener remplaçadæs da fheitho læs fhormæs
anteriores. Nun se sabe como seriæn essæs fhormæs anteriores. Una
possibilidà ye l ARN: Ye cumo l ADN; solo que mas simple, & sin
structura de doblre heliç. Extensiones curtiæs d’ARN son a
arreproduzise cumo ADN, & podriæn eventualmente eguase cumo ADN.
Nun ye possible fhazer àcidos nuclèicos n un laboratorio, a partir
de material inerte, ente mas ARN. Sì q’ansì dados 500 milhones
d’anhos, & oceanos cobriendo lo mas de la Tierra, egual
habriæìa una probabilidà razonable d’ARN que s’eguare
casualmente.
Cumo
ADN que s’autoarreproduz, habriæiæn errores aleatorios. Mũîthos
d’essos errores seriæn dañibles, & morreriæn. Outros seriæn
neutros. Ye dizir, nun affectariæn la funcçon de l gën. Talos
errores collaborariæn a una gradual deriva gënètica, que paheç
occurir cun todælæs populaçones. & Unos poucos errores seriæn
favorables a l Sobrevivir de la specie. Seleccionariæn-se ente elhæs
por selecçon natural darwiniana.
El processu de la evoluçon
orgànica intamou pœr sele. Vagou-y dous milhones d’anhos &
mediu disindulrcase a partir de læs primeiræs cèllulæs, &
outru bilhon d’anhos passar de peixes & reptiles a mammìferos.
Solo q’intos la evoluçon pahecîu apurase. Mal y vagou quasj q’un
milhon d’anhos disinvolvese a partir de los primeiros mammìferos
ta nòs. La razon ye que los peixes contienen la mayor parte de los
wœrganos humanos, & los mammìferos, tienen-los essencialmente
todos. Todo lo que se requirîu evolviendo a partir de los primeiros
mammìferos, cumo lemures, a humanos, fhoi concasar fino un
pouco.
Solo que na raça humana, la evoluçon cutîu n una etapa
crìtica, comparable n importancia a l disinvolvemiento d’ADN. Esto
fhoi l disinvolvemiento de la fhala, & n particular fhala
scripta. Elho significa poder passase la informaçon gëneraçon ente
gëneraçon, arriendæs de gëneticamente, pœl ADN. Nun houbo cambio
detectable n ADN humano, que se provocare por evoluçon orgànica,
nos diez-mil anhos d’historia gravada. Solo que la quantidà de
Saber que se passa de gëneraçon ente gëneraçon spoxigou
enormemente. L ADN n seres humanos contien pœlos très bilhones
d’àcidos nuclèicos.
Non obstante, bien de la informaçon codificada n esta seqüencia
ye redundante, ou inactiva & l montante total d’informaçon
ùtile nos nuœssos gënes ye probable ser daquè similar a cien
milhones de binarios. Un binario (bit) d’informaçon ye la
respuœsta a la intruga sì/non.
Por contrastar, una cobierta de papel d’una novela ye a contener
dous milhones de binarios d’informaçon. Por tanto, l equivalente
humanu de 50 novelæs de la editorial Mills & Boon. Una
bibliotheca nacional importante ye a contener pœlos cinco milhones
de lhibros, ou mas ou mènos diez trilhones de binarios. Intos el
montante d’informaçon transmittida n lhibros, ye cien-mil vezes
mas pa cul ADN.
Ente mas importante ye l fheithu de poder
camudase & actualiza’ la informaçon in lhibros intainando
mũîtho mas. Vagou-nos delhos milhones d’anhos evolver a partir de
simios. Ente tanto n essi tiempu la informaçon ùtile nel nuœssu
ADN mal camudariæ probablemente unos poucos milhones de binarios.
Intos la taxa de cambio orgànico n humanos, ye camin de l binario
pœr anhu. Por comparança, ha hi quasj que 50.000 lhibros nuœvos
que se publicæn n angles cada anhu, continiendo pœlos
cien bilhones de binarios d’informaçon. Da cierto, la gran mayorìa
d’esta informaçon ye broça, & inùtile pante qualquiera
fhorma de vida. Cun todo, mesmamente ansì, la proporçon
d’informaçon ùtile podiendo addicionase ye milhones, egual
bilhones, mayor que paha cun ADN.
Elho quier dizir que s’introu
n una phase nuœva d’evoluçon. A
l intamu, la evoluçon procediæ
de selecçon natural, de mutaçones aleatoriæs. Esta phase
darwiniana durou pœlos très bilhones & mediu d’anhos,
resultando n nòs outros, entes que disinvolvierun la fhala, a fin
d’intercambiar informaçon. Sì q’ansì nos postreiros diez-mil
anhos ou pr hi, starìemus no que se y podriæ tyamar una phase de
transmission externa. Ende, la gravaçon interna d’informaçon,
transmittida por gëneraçones succesives n ADN, nun camudou
significantemente. Solo que la gravaçon externa, in lhibros, & n
outræs fhormæs d’alrmazenase de lharga duraçon, spoxigou
enormemente. Ha hi los q’usaran
el tèrminu, evoluçon, mal a penæs cul material gënètico
transmittido internamente, & rebattiran l applicalo a informaçon
transmittida externamente. Avulta-mi una vision per strẽitha. Somus
mas que los nuœssos gënes solo. Ser nun seremus mas fhuœrtes, ou
inherentemente mas sapientes que los nuœssos ancestros coveyos solo
que lo que nos strema d’elhos ye l Saber accumulau nos postreiros
diez-mil anhos, & particularmente, nos postreiros très-cientos.
Avulta-mi lìcito catar una vision mas amplia, & incorporar
informaçon transmittida externamente, tamien cul ADN, na evoluçon
de la raça humana.
La scala temporal de la evoluçon, na dòmina
de la transmission externa, ye la scala temporal de l accumulaçon
d’informaçon. Indenantea yeræn cientos, ou mesmamente miles
d’anhos, solo q’hagora esta scala temporal ingurriou so los 50
anhos, ou mènos. D’outra maneira, los cerebros cun que processamus
esta informaçon evolvierun solo na scala temporal darwiniana, de
cientos de miles d’anhos. Esto intama causar problemas. Nel sieglo
XVIII, diziæ-se
haber un home que lleyera todolos lhibros scriptos. Non obstante,
inguanho, si se lle un lhibru diariu, lhevariæ camin de los 15.000
anhos lle’ los lhibros d’una bibliotheca nacional. Ente tanto,
mũîthos mas lhibros se scriben.
Elho quier dizir que nun ha hi
quien dominar ma un requeixu pequenhu de l Saber humanu, la xhente
tien que se specializar, in campos cada vez mas strẽithos. Elho
serà probablemente una gran limitaçon futura. Da cierto nun podemus
continuar mũîthu tiempu cun la tasa exponencial de xorrecer de l
Saber que tuvîmus nos ùltimos très-cientos anhos. & Cun
todo, limitarà mas fhuœrte- & minaçantemente læs futuræs
gëneraçones tener indagora
instinctos, & n particular, los impulsos aggresivos que
tuvîmus na dòmina de læs cuœvæs. L aggresion, na fhorma
d’oppresion ou de matar outros homes, & quitayos læs muyeres &
cibeira, fhoi de nidia superioridà na sobrevivencia, ta l tiempu
presente, solo q’hagora egual elho sfhai la raça humana inteira &
bien de l restu la vida na Tierra. Una gerra nuclear ye indagora la
minaça mas immediata non obstante haber hi outræs, talæs que la
suœlta d’un virus gëneticamente manipulau ou l effeitu
hibernadeiru tornau instable.
Nun ha hi tiempu ya de sperar nòs
por una evoluçon darwiniana que nos fhaiga mas sabios, & cun
meyor predisposiçon. Si q’ansì andamus intrando n una phase
nuœva, que podriæ
tyamase evoluçon autodisseñada, u seremus a camudar & a fhazer
meyor el nuœssu ADN. Ha hi un proyectu hagora n martsa
chartographiando la inteira seqüencia l ADN humano. Costarà unos
quantos bilhones de dòllares, que ye peccata
minuta n
un proyectu d’esta importancia. Una vez lleìdu por nòs el lhibru
la vida, intamaremus scribiendo correcçones. A
l intamu, essos cambios confinaran-se
a arreparar defectos gënèticos, cumo fibrosis cýstica &
dystrophia muscular. A estos controllen-los gënes ùnicos, & por
ende son enforma fàciles d’identificar & arreparar. Outræs
qualidahes, cumo intelligëncia, controllæn-se probablemente por una
gran quantidà de gënes. Serà mũîtho mas diffìcile atopalos, &
manipula’ læs relaçones ente sigo. Sì q’ansì, stou ciertu que
nel pròximu sieglo, la xhente discobrirà como modificar
intelligëncia & instinctos cumo l aggresion.
Approbaran-se
lheys contra la manipulaçon gënètica cun humanos solo que habrà
xhente que nun serà quien a resjsti’ la temptaçon de fhazer
progressar characterìsticæs
humanæs talæs que l tamañu la memoria,
resjstencia a la malura & duraçon de la vida. Quando apahecieren
los superhumanos, habràn
grandes problemas polìticos cun los humanos que se retrasen, que nun
seran a competir. Presumiblemente, extingiran-se ou tornaran-se
irrelevantes. In cuœntes d’elho, habrà una raça de seres
autodisseñahos, que progressaran
cun una taxa d’evoluçon a infinito.
Si esta raça ye a
arredisseñase, reduziendo ou eliminando la minaça de l
autodestrucçon, expandirà-se probablemente, & colonizarà
outros planetas & strelhæs. Cun todo, travessìæs spaciales a
grandes distanciæs seran
diffìciles pante læs fhormæs de vida que se basen na chìmica, tal
que l ADN. La extension temporal natural vital d’essos entes ye
curtia, in comparança cul tiempu de travessìa. A comuña cun la
theorìa de la relatividà, nada ye a deplaçase mas aìna
que la lhuz, ansì que a la travessìa cun retornu a la strelha mas
pròxima diriæ-y
vagar minimamente oîtho anhos, & ta l centro la galaxia, camin
de los cien-mil anhos. Na sciencia-ficçon, supera-se esta difficultà
cun vòrtices spaciales, ou diendo pœr extradimensiones. Non
obstante, nun creo que
sea
possible, tanto dà quanto d'intelligënte la vida se torne. Na
theorìa de la relatividà, si daquè se ye a deplaçar mas aìna
que la lhuz, ye a retrodeplaçase n tiempu. Elho provocariæ
problemas cun xhente diendo retroceder, & camudando l ahieri.
Podriæ ser possible utiliza’ la manipulaçon gënètica fhaziendo que la vida basada nel ADN sobreviva indefinidamente, quando mènos cien-mil anhos. Sì q’ansì una maneira mas fàcile q’anda dientro ya quasj de læs nuœsses capacidahes, diba ser mandar màchinæs. Eguariæn-se a fin de durar abondo nes travessìæs interstellares. N aportando a una strelha nuœva, podriæn pousase n un planeta afheithu, & minar material produciendo mas màchines, que podriæn mandase a outræs nuœves strelhæs. Estes màchines seriæn una nuœva fhorma de vida, basada n componentes mechànicos & electrònicos, ma n macromolècules. Seriæn a remplaçar eventualmente la vida basada n ADN, cumo l ADN egual remplaçou una fhorma anterior de vida.
Esta vida mechànica podriæ tamien
autodisseñase. Intos paeç que la dòmina de transmission externa
d’evoluçon mal fhoi a penæs un interludio per curtio, ente la
phase darwiniana & la orgànica ou mechànica, phase
autodisseñada. Indica-se esto nel diagramma que vien, que nun tien
que tener scala, por nun haber maneira de poder amosar un periodu de
diez-mil anhos na mesma scala que bilhones d’anhos. Quanto y vagarà
a esta phase autodisseñada abre-se a qüestiones. Egual ye instable,
& la vida sfhai-se elha mesma, ou martsa scontra un camin sin
salida. Si esso nun tyega, seriæ a sobrevivi’ la muœrte l Sol in
cinco bilhones d’anhos, mudando-se a planetas a l rodiu d’outræs
strelhæs. læs mas de læs strelhæs extingiriæn-se n outros quinze
bilhones d’anhos mas ou mènos, & l universo approximariæ-se a
un stadio de completu tracamundio a comuña cun la Segunda Lhey de la
Thermodynàmica. D’outra maneira Freeman Dyson demonstrou que magar
esto, la vida ye a adaptase a la diminuçon continua
d’aprovisionamiento d’energïa & intos in principio ye a
continuar siempre.
Quales dibæn se’ læs possibilidahes
d’atopanos cun daquè fhorma de vida extraterrestre explorando la
galaxia? Si l argumento de la scala temporal de l wañar
de la vida na Tierra ye correcto, ergo podriæn, in principio, haber
mũîthæs outræs strelhæs, cun los sous planetas teniendo vida n
elhos. Daquè d’essos systemas stellares formariæn-se cinco
bilhones d’anhos primeiro que la Tierra. Intos, como ye que la
galaxia nun anda fherviendo cun fhormæs de vida autodisseñada
mechànicæs ou orgànicæs?
Como ye que la Tierra nun tien nunca sido vjsitada, & nunca
colonizada? Nun cuœnto cun propuœstæs que contengan
los OVNI cumo entes de l spacio exterior. Pienso que qualquiera
vjsita por extraterrestres diriæ
ser mũîtho mas obvia, & probablemente tamien, mũîtho mas
disagradable.
Quala ye la explicaçon de que ye que nun se nos
vjsitou? Una hypòthesis ye se’l argumento sobre l Wañar
de la vida na Tierra incorrecto. Egual la probabilidà d’apahecer
vida spontaneamente ye tan baxa, que la Tierra ye l ùnicu planeta na
galaxia, ou nel universo observable, u apahecîu.
Outra hypòthesis ye haber una probabilidà razonable de formase
systemas autoarreproduzibles, cumo cèllulæs, por ende læs mas
d’essæs fhormæs de vida nun acabæn n intelligëncia. Aveza-se
pensar na vida intelligënte cumo inevitable conseqüencia de la
evoluçon, sì q’ansì l Principio Anthròpico tenriæ
que nos avisar de sfhoutanos d’argumentos talos. Ye mas probable
se’ la evoluçon un processu aleatoriu, cun intelligëncia cumo
daquè d’una gran quantidà de possibles effeitos. Nun ye nidio
tene’ la intelligëncia valor de sobrevivencia a lhargu tèrminu.
Bacteriæs, & outros organismos unicellulares, continuariæn
viviendo si toda la outra vida na Tierra s’annichilare polæs
nuœssæs acçones. Ha hi sofhitu a la oppinion de que la
intelligëncia fhoi un disindolrcu improbable de la vida na Tierra, a
partir de l còmputu de la evoluçon. Vago-y mũîtho, dous bilhones
& mediu d’anhos, dir de seres unicellulares a pluricellulares,
que son un necessariu precursor de la intelligëncia. Ye una bøna
fracçon de l tiempu total disponible, inantea de spañi’l Sol.
Intos seriæ consistente cun la hypòthesis que la probabilidà de
disinvolve’ la vida intelligëncia ye baxa. N esti casu,
sperarìemus atopar mũîthøs outræs fhormæs de vida na galaxia,
por ende ye remoto atopanos cun vida intelligënte. Outra maneira, na
que la vida nun seriæ a disinvolver ta una etapa vida intelligënte,
diba ser si un asteroide ou cometa cutier el planeta. Acabantes
andamus d’observa’ la collision d’un cometa, Schumacher-Levi,
cun Xhùpiter. Eguou una riestra de boles enormes de fhœw. Piensa-se
se’ la responsable de la extincçon de los dinosaurios la collision
d’un cuœrpu celeste per pequenhu cun la Tierra ha pœlos 70
milhones d’anhos. Unos poucos mammìferos primitivos sobrevivierun,
sì q’ansì todo de l vultu d’una persona da cierto quedariæ
annichilaho. Ye diffìcile predizi’ la freqüencia
de la occurrencia d’estæs collisiones, por ende una speculaçon
razonable diriæ
ser cada 20 milhones d’anhos de media. Si esta cifra ye correcta,
diba querer dizir tenese disinvuœlto la vida na Tierra solo por
suœrte de nun tener tenido collisiones seriæs nos ùltimos 70
milhones d’anhos. Outros planetas na galaxia, nos que se
disinvolvier la vida, podriæn nun tener un periodu lhargu abondo
lhibre de collisiones cumo pa permitti’ la evoluçon a seres
intelligëntes.
La tercer possibilidà ye haber una probabilidà
razonable de formaçon de vida, & d’evoluçon nos seres
intelligëntes na phase d’evoluçon externa. Solo que n esti puntu
l systema torna-se instable, & la vida intelligënte destrui-se a
si mesma. Seriæ
una per pessimista conclusion. Deseo mũîtho que nun seya
verdadeira. Prefiero una quarta possibilidà: habriæ outræs fhormæs
de vida intelligënte ayures solo que nos andariæn passando pœr
alto. Habìa un proyectu tyamau SETI, na geta de vida sapiente
extraterrestre. Involucraba explorar radiofrequenciæs por ver si
serìæmus a apañar siñales de civilizaçones extraterrestres.
Avultou-mi valir esti proyectu la pena sofhitalu, magar cancellase
por falta fondos. Cun todo, hemus ser mas roceanos a la hora de
responder, ta evolver un pouco mas. Atopanos cun una civilizaçon mas
adelantrada, na etapa presente, podiæ
ser un pouco cumo los habitantes primitivos d’Àmerica
a l atopase cun Colon. Nun creo que fhueren elhos meyores.
Esso ye todo lo que tengo que dizir. Agradecidu por ascuîthame.
