Showing posts with label collateral / simplificau. Show all posts
Showing posts with label collateral / simplificau. Show all posts

12.7.20

Como la bayura transformou læs Falkland

 
"Fhame que spera fhartura, nun ye fhame, ye bayura."
Nota: esta publicaçon vien scrita na version simplificada (collateral).
Por Larissa MacFarquhar
falklands 1
Islla Bleaker, næs Falkland, março. fotografìa de Maroesjka Lavine pa l New Yorker.
Nos ùltimos trenta anhos, læs isllæs deixarun de ser un territorio probe, principalmente de colonos britànicos, tornando-se un territorio rico, cun una poblaçon de l mundo inteiro.
Ye un sitiu p'abellugase n tiempos d'andaç. A fhuœra la vilha existen kilòmetros & kilòmetros de tierra valreiro & poucæs stradæs. Nada nenyures alhen d'herba blranco, carbæs fhoscæs & atsapladæs pròximæs a l suœlu, & penhæs. Mal a penæs montes baxos & n sin fhaer viesca, ansì q'ha hi pouco que torge l airon incessante que soplra de l mar. Ye per tranquillo, polo mènos a l diminui'l airon, & ha hi a los que yos resulta difìcile l silencio & la vacuidà. Indenantea la gerra, el 1982, delhæs de læs mayoræs quintanæs fhazìæn trabayar dezenæs d'homes, & habìæ assentamientos cun quarenta ou cinqüenta personæs viviendo n elhos, sì q'ansì la mayorìa d'essa xhente martsou, mudou-se ou emigrou. Wœy, ha hi una persona cada venti km². Delhæs de læs casæs vieyæs cincæn vaziæs & abandonadæs; a outros abasnaræn-los a fhuœra de los assentamientos, mal dexando una wœlga de lheira a tras, por andar a cabalho la xhente que vivìæ ende.
A læs veiræs de læs duæs isllæs mayores, Gran Malvina & Soledà, existen mas de setecientæs isllæs minoræs, delhæs valreiræs, outræs habitadæs por mal una ou duæs familiæs: delhæs casæs, delhos alternadores, una pista d'aviaçon. Ha hi conduçones hidràulicæs & conexion a la Rede. Cun un frigo grande abondo, unu ye a cincar eiquì sin mas contatu meses. Cincar mas tiempu, si unu sabe vivir cumo la xhente vivìæ eiquì t'ha bien pouco: matando & corando la propria recielha, catando vacæs, apañando wœvos d'aves marinhæs & bagæs de murtilha, cavando a por alteria combustible. De la de la gerra cun l Argëntina, quando la xhente scapaba de la vilha & apahecìæ pelæs quintanæs de læs fhaziendæs, nun habìæ mũîtha preocupaçon por dayos de comer, tampouco a los militares britànicos que s'abellugabæn drientro curripæs & cabanhonos de tosquilar. Los fhazendeiros tenìæn tyousæs, incontables oveyæs, fharinha & açùcare n fardelæs de cinquenta kilos.
Nos ciento-cinquenta anhos que læs Isllæs Falkland tienen sido un distante puœstu adelantrau de l Imperio Britànico, mũîthos homes tienen venido de læs Tierræs Altæs de Scocia a trabayar de pregeiros, siendo læs isllæs extrañamente asemeyadæs a læs Shetlands ou a la Islla de Skye -- el panorama fhoscu & penhascosu; la tyuvia galerniega; la proximidà l mar -- cumo si un catsu de Scocia xebrare pa l Atlàntico & martsare oîtho-mil milhæs a l sur, passando pœr Irlanda, de puœis Portugal, de puœis pœr Marruœcos & Mauritania & Senegal, passando pelæs marinhæs de l Brasil & l Uruguai, & aportando pa pousar mal a penæs a delhæs centenæs de kilòmetros a l norte de l Antàrtica. Solo q'eiquì, nos dìæs quando l aire ye per nidio & claro, la xhente sabe q'un iceberg flutuante ha d'andar pròximu. & Eiquì ha hi pinguinos a la veira l awa: pinguinos-rey d'un metro & mediu cun babeiros de yema wœvu; pinguinos blrinca-penhæs cun plumæs prietæs spetadæs na cabeça talque pelos dourahos; papùæs de gorretos capritsosos. Pœr março, ente que l andaç circulaba, los pinguinos nun tenìæn nada que fhazer. Andabæn de muda, intos nun podìæn nin nadar nin comer. La muda, diz la xhente, ye cansa & incòmoda. Los pinguinos andabæn de pie cabo læs holæs, de lhumbu scontra l airon, sperando que læs plumæs baltiaræn.
D'outra parte, quando l'andaç venga, egual nun ha hi scapatoria. Dous vuœlos comerciales parten de læs isllæs cada selmana: unu a Punta Arenas, nel sur de Tsile, los sàbados, & unu los miercoles, a São Paulo. Mesmamente n èpochæs normales, essos vuœlos tienen que se cancellar freqüentemente polæs torbæs fhuœrtes n aeropuœrtu & tienen-se hagora interrumpido intrambos vuœlos. Existen vuœlos militares pa Gran-Bretaña, solo que dependen d'una scala por repostar, & tantos paìses pesllarun læs fronteiræs que n variæs selmanæs nun houbo vuœlos & læs isllæs quedarun da fheitho xebradæs de l mundo. Houbo un barcu que trahìæ fruîta & produtos secos & correos una vegada a l mes de Montevideo & fhazìæ la ronda de los assentamientos, solo q'esso fhoi ya ha mũîthu tiempu. A la xhente que vive næs fhaziendæs mas remotæs avisarun-lo de que si se ponìæ malo, nun habrìæ quien fhueræ venir buscalo; por tanto, læs personæs cun problemas andæn martsando pa la ùnica vilha -- Stanley, na Soledà - si son a martsar.
T'ha pouco, læs Isllæs Falkland yeræn una colonia quasj que feudal, unde una Gran-Bretaña arcàdica passada se preservaba n microcosmos -- una poblaçon de mil-oîtho-cientos, territorialmente un pouco mas grande que Jamaica. Los de læs isllæs, quasj que todos revindicando ascendencia britànica, comìæn comida britànica & tyantabæn quintanales britànicos, cun parterres intyenos de flrolres & nomos. Cun Union Jacks ondeando nos sous vehìculos & hibernadeiros. Dabæn-se a demostraçones de patriotismo ralræs na madre patria: celebrabæn l aniversario la reyna & cantabæn l hinu nacional cada domingo na cathedral. Quando los islleños mas vieyos tsarrabæn de Gran-Bretaña -- nun daba mas nun tener staho nunca ende, & que læs suæs familiæs stuvieræn ya næs Falkland de magar ha ya cinco castræs --, tyamabæn-la "lhar".
John Fowler aportou n barcu-correu l 1971. Spuœis de varios dìæs terribles na mar, acordou a læs quatro ou cinco de la mañana descobriendo que l navìo apararæ. Txubîu a l panel na roupa dormir & vîu q'amarraræn nel cai de Stanley -- la vilha queda a unæs poucæs de caleyæs pel pindiu n riba l puœrtu, casinæs blranquæs cun teithos de colores, l aire que guœl a fhumo alteria -- & vîu lo q'avultabæn ser très quartos de la poblaçon xhunto n tierra saludando la nave. Pante si, acabante acordar & disorientau por apahecer publicamente cun roupa de dormir, yera una vision onìrica n 1971 -- ermana de l Anglaterra de venti-cinco anhos indenantea; los homes de corbata & mackintosh, læs muyeres cun la roupa q'elhi s'alcordaba de tener lhevaho la maî de la que yera nenhu.
D'aquelha, læs Falkland yeræn probæs & stabæn smolrecidæs, perdiendo tanta xhente por emigraçon que pahecìæ que l colletivu pelligraba extingise & deixa' læs isllæs abandonadæs. Nun habìæ quien saber q'andabæn de fheitho a piques de camudar surprehendentemente: q'una castra mas tarde serìæn irreconhocibles, la polìtica trasformarìæ-se, la poblaçon doblrarìæ-se & entemicerìæ-se, la suæ identidà mutarìæ-se. Ye la mosca-la-fruîta de læs sociedahes -- un minùsculu organismu social que metamorfoseou très sieglos d'historia n venti anhos.
Todo camudou pante læs Falkland por una cadena d'acontecemientos disincadenada pola decision de l gëneral Leopoldo Galtieri, d'aquelha presidente de l Argëntina, d'invadilæs, n abril 1982. L Argëntina ha mũîtho que reclamaba læs isllæs, que quedæn a très-cientos kilometros de la costa, & magar tenela derrotada na gerra, revindica-læs indagora. Afirma se' læs Falkland una colonia illegal, poblada por implantes que London mandou, & sta' læs fhuœrçæs britànicæs ende impediendo scapar a los de læs isllæs p'Argëntina.
N un referendum el 2013, todos, cun exceçon de très eleitores, otarun por remanecer cumo territorio britànico autònomo, sì q'ansì læs Falkland nun son ya britànicæs tanto cumo lo fhuerun. Tornarun-se un sitiu u la xhente vien de l mundo inteiro, por toda mena razones -- itinerantes sin raizes, trabayadores temporales, xhente scapando por polìtica n casa. Pœr febreiro, aportou una delegaçonina arrepresentando unos tsinos de Hong Kong q'andabæn de los nervios cun Peking. Delhos de surafricanos blrancos apahecierun; intamando março, un contratista divorciau de Kapstaad, que salieræ recientemente de diez anhos de prision, nel Kuwait, anduvo pœr oficinæs de Stanley cun un maçu cartæs de vjsita. Cun todo la pression costante de la revindicaçon argëntina oblriga a los de læs isllæs a defender ante l mundo ser elhos daquè mas q'un corru aleatoriu de colonos, nun compartiendo ma la tierra u viven.
Ta très-cientos anhos ha, læs Falklands stabæn dishabitadæs, quitando lhobos, focæs & pàxaros d'islla -- pinguinos, maveæs, skùæs, tiranos terrestres de cara scura. El 1690, un capitan britànicu, John Strong, fhixzo la primer baxada a tierra de la que se tien noticia, solo que nun remanecîu mũîthu tiempu. Un assentamiento frances stablicîu-se nos anhos 1660's & aìna s'intregou a los hispañoles. a l in par d'aquelha unos quantos anhos, los britànicos caltuvierun un puœstu adelantrau na islla de Saunders, cabo la Gran Malvina, solo que lhœw de conflitos cun los hispañoles decidierun nun vali' la pena n denheiro & arretornarun pa casa, deixando una placa plombo afirmando la soberanìa britànica. Los hispañoles caltuvierun una guarniçon na Soledà quarenta anhos a l final de l sieglo XVIII &, nos 1820's, so autorizaçon de Buenos Aires, un comerciante ganadeiru hugonote d'Hamburg contratou gaùtsos de l continente & iniciou un assentamiento que durou unos anhos ta distruyilu una canhoneira americana. Los britànicos recuperarun læs isllæs el 1833, sì q'ansì nun fhoi ta los 1840's quando fundarìæn una vilha n Stanley.
De puœis vieno xhente d'ayures pœr barcu -- criadores d'oveyæs d'Anglaterra, pescadores de Scandinavia, caçadores de focæs de Connecticut, balheneiros, piratas. Quasj un sieglo, el puœrtu de Stanley stuvo intyenu de naves abandonadæs que se sguarnieræn na terrible travessìa arrodiando l Cabu d'Hornos -- el trayetu que garrabæn los garimpeiros europeos q'andabæn a la fiebre l ouro n California. Mũîthos marinheiros desertabæn -- traumatizaba-los el roce cun la muœrte, ou simplemente amoriabæn horriblemente spuœis de la dura travessìa dende Montevideo. Scondìæn-se n Camp (una anglicizaçon de "campo" -- næs Falkland sinifica ayures u nun ye vilha --) ta que la nave partìæ. Mas tarde, la xhente aportou n yates -- amarrabæn nel puœrtu Stanley diendo camin d'ayures & decidìæn istalase -- un axuw d'Australia, una familia de Francia.
Un home que vivîu n una de læs isllæs exteriores mũîthos anhos avezaba dizir q'habìæn dous tipos de personæs næs Falkland: læs de Camp, que yeræn descendientes de trabayadores rurales que s'expulsaræn de læs Tierræs Altæs quando læs clearances & yeræn trabayadores & honestos, & los de Stanley, que yeræn descendientes de personæs expulsæs de naves por mal comportamiento & yeræn pa sfhoutase. Solo q'habìæ de todo n Camp. Quando Lionel Blake -- que se conhoç cumo Tim -- yera l amu de Hill Cove Farm, na Gran Malvina los anhos 1960's, habìæn moços delinqüentes ende trabayando, unu d'elhos tyigaræ a læs Falkland diretamente de Borstal. Nun yera cincielho traher xhente a 13.000 kilòmetros pa trabayar cun contratos mal pagos, ansì que nun se podìæ ser repunante. Tim fhixzo propaganda a pregeiros na Farmers Weekly & fhoi a traher un fherreiru, un floricultor & un proyetor de cine.
Fhoi ansi que mũîtha xhente venieræ: respondieræn a una anuncia. Læs Falkland nun yeræn un sitiu u mũîthos pensaren dir, nin de q'ascuîtharen fhalar, ergo habìæn tyama' la atençon. Primitivamente, los amos de fhaziendæs mangabvn anunciæs nos diarios pela Gran-Bretaña toda. Mas tarde, la xhente dirìæ publica' los sous currìcula n sitios de trabayos d'hostelerìa, cumo Catererglobal, ou n Google getarìæn "trabayos nel exterior". Nun s'algamaba xhente que deixare mũîtho a tras. Ta l propriu Tim andaba ende por ser un tercer fhiyu & nun tener sitiu na fhazienda l paî n Somerset.
Tim yera fhidalgu de læs Falkland: el wœlu, Robert Blake, compraræ la media parte de Hill Cove los anhos 1870; vivîu na fhazienda venti anhos & criou oîtho fhiyos. El gubierno afhalabæn-lu expatriahos que nun s'entemicìæn cun los locales: los habitantes de læs Isllæs Falkland yeræn sùditos coloniales & tratabæn-se de talos. Nel baille anual de mayo, la xhente dançaba l vals & l foxtrot &, mediando la nœithe, todos s'apartabæn a los extremos de la sala, ansì l gubernador & la sposa & dinatarios que convidaræn podìæn prosegir pel salon ente que la banda tocaba “God Save the Queen."
falklands 2
La Lady Elizabeth, una nave que cinca a l cabu este l puœrtu Stanley. Fotografìa por Maroesjka Lavine pa l New Yorker.
El plan de Tim yera trabayar in Hill Cove quatro anhos economizando abondo & comprar tierræs ayures pœr Anglaterra. Solo que lhœw spuœis de tyigar, conhocîu a Sally Clement, fhiya de Wick Clement, outru amu fhazienda. Sally crecieræ na Gran Malvina, non ostante mandaræn-la interna a una scuœla anglesa a los dolze anhos. a l acabar, mal conhocìæ a l paî & a la maî & nun querìæ volver. Querìæ studiar historia na universidà, sì q'ansì sentìæ que nun yos podia pedir a los paisanos que y lo pagaren, & pa de tras, que diba fhazer cun un diploma d'historia, a l cabu? Lhœw spuœis d'arretornar a læs Falkland conhocîu a Tim n una fiesta nadaliega. Fhoi una suœrte que s'agradaren, ya que quasj que nun habìæn mas na islla que podìæren casar.
Nos primeiros seys meses de Tim Blake n Hill Cove, avultou-y mũîtho mas sele l rithmu que na agricultura anglesa, tanto que lu houbo deixar lhoucu. Habìæn dezenæs de milhares d'oveyæs, non ostante nun habìæ tierra que derrumper næs Falkland; yeræn todo penhæs & alteriæs, ergo habìæ mũîtho mènos que fhazer -- dal Trabayar næs tierræs, dal Arar & Semar, dala colheitha. Los trabayadores rurales de Hill Cove siempre y dizìæn nun ser bøno apurase, poder fhazelo tanto mañana cumo wœy: tenìæ-se un anhu pa fhae'l trabayu d'un anhu, & nun habìæ nada que demudare'l ciclu. Cul tiempu, vîu elhi ser esso cierto, & tyigou-y a prestay la parsimonia, el rithmu meditativu de los meses que passabæn:
Tim: Cabalgando tras la recielha ou andando tras la recielha.
Sally: Nun te podìæs apurar.
Tim: Nun se puœde apurar. & Tenìæs tiempu pa -- pa deixa' la mente flutuar unde quexhier. Yera una vida asolutamente fabulosa.
Al andar tras læs oveyæs, siempre læs aguaitaba, catando l tipu equivocau de movemiento:
Tim: Alhouriæs una oveya, disconeta-se & deixa de ser una cousa que piensa. Pero deixæs un lhuœlhin cumo talu n un cierru, atoparà una salida & toda la recielha martsarà.
Sally: Si lo deixæs, un tracamundio & sparcen-se todæs.
Tim: Habrà zaragateiræs pœr ende. a l stalæs lhindiando, siempres atoparàs la excepçon que nun quier intrar & habràs controlala. Por nun dase por vincida sacandola l sconderite. Sì q'ansì pa impedi' la propagaçon de l ked, que ye un bitsu que parasita la piel, fhai falta ser bederre: si deixæs una oveya a tras wœy & la pilha l ked, vaî infetar cada oveya cun la q'entre n contatu. Tenìæmus una rieglra na fhazienda que m'insiñarun de la q'intraræ ende: si una oveya apara, mata-la. Tamien tenìæs d'arreparar n outræs cousæs. pœr primavera, gaviotæs & utræs-urubù atacabæn los cordeiros, picando-yos la parte so la callàxina ta sacay a picotaços la lhingua a fhuœra. Vìæs una oveya cun sangre n baxo n caldar, u l cordeiru trataræ de mamar, solo que sin tener lhingua pa fhazelo. D'aquelha, nun corabæn cordeiros, quitando los poucos animales que fhazìæn falta pa læs propriæs reservæs de carne, por nun haber macello næs isllæs & nun haber maneira de comercializalo; intos quando una oveya yera vieya ya pa produzi' lhana bøno, matabvn-la & gindabæn cincielhamente l sou cuœrpu pa l sablre.
Los primeiros venti anhos que Tim Blake anduvo pœr Hill Cove, de magar el final de los anhos 50 ta l final de los anhos 70, la quintana, cumo læs outræs fhaziendæs næs Falkland, aministrabæn-la cun un sistema que se prohibieræ progressivamente na Gran-Bretaña por lhey, el Truck Act, que s'arremonta a l sieglo XV. Los trabayadores de la fhazienda ralramente mãsuñabæn denheiro: yeræn pagos cun vales & tenìæn una cuœnta crèdito nel economato la fhazienda n assentamiento. N acabando l anhu, l amu la fhazienda informaba quanto denheiro quedaba lhœw de sustrahe' læs compræs; elhi pagarìæ los impuœstos por elhos & depositarìæ lo que sobraba n una cuœnta bancaria de l gubierno ou adiudarìæ-los a investir. L amu yera a se' la ùnica autoridà local -- efetuaba matrimonios & roblraba penalizaçones; dizìæ-se que poucu tiempu inantea tyigar Tim Blake a Hill Cove, botaræn a un home por xiplar. a l poder ser un problema beber, sobre maneira d'hibierno, quando nun habìæ mũîtho que fhazer, l economato la fhazienda racionaba læs ventæs d'alcohol. Quando un home yera ya vieyu de mas pa l trabayu na fhazienda, tenìæ que s'arretirar, sinificando tener elhi que deixa' la suæ casa na quintana & tener que se mudar pa Stanley. Non ostante habìæ pouco que fhazer pa los que s'arretirabæn ende, quitando dir a l tsigre, & freqüentemente morrìæn lhœw aìna.
L amu la quintana & la familia de sou vivìæn na "casa grande" cun una trabayadora, un cozineiru, & un trabayador pa l quintanal. Los homes que tenìæn muyer vivìæn næs casinæs nel assentamiento principal ou n “casæs externæs”, xebrahos pœr partes distantes de la fhazienda, u podìæn lhindia' la recielha q'andaba cabo elhos. Cumo parte los sous contratos, istallabæn læs familiæs & daba-se-yos carneiro de comer & vacæs de catar. Por variar, comìæn wœvos de pinguin, redondos & grandes cumo bolæs de tenis; sabìæn a ouclæ & læs yemæs yeræn coloradæs. La educaçon næs isllæs yera irregular. Delhos assentamientos grandes, cun diez ou quinze nenhos, tenìæn una scuœla, sì q'ansì mũîthos tenìæn un professor itinerante, que podìæ quedar cun elhos duæs selmanæs a cada dous ou très meses. Ente la camada mas vieya d'amos de fhaziendæs, habìæ-los que considerabæn imprudente educar bien de mas a los nenhos.
Los trabayadores solteiros vivìæn n un barracon cun una cozineira. Cun exceçon de la trabayadora na casa grande, talvez nun habìæn muyeres solteiræs nenyures cerca: quando l censu de 1973 na Gran Malvina toda nun habìæ ma una muyer solteira & cinquenta & un homes solteiros. Mũîthæs muyeres casarun cun militares britànicos -- habìæ una pequenha guarniçon de fusileiros navales na Soledà -- & deixarun læs isllæs; mesmamente si un home atopaba una pa casar, la taxa de divorcios yera excecionalmente alta. Por tanto, si un home se mancaba, probablemente diba se' la sposa l amu quien lu diba curiar. Quando Tony Smith atsaplou la mano so la correa de trasmission d'un alternador in Port Stephens & l sangre manaba pela punta los didos, fhoi la sposa l amu la quintana quien scalecîu una awuya na tyama d'una vela & la imburriou pente læs uñæs a fin de solta' la pression.
Si nun habìæ homes casahos abondo p'habitar næs casæs externæs, da quando un ùnicu home vivìæ ende solin, sin ver xhente una riestra selmanæs. Habìæ un pregeiru que vivìæ solu n una quintana na Gran Malvina pelos anhos cinqüenta q'amalecîu gravemente & pensou que morrìæ, ansì que soltou a los perros & cibou læs pitæs, mitîu-se na cama, cruzou los braços pœr riba l peithu & sperou la muœrte, afigurando-se que nun y diba vagar mũîtho ta que lu atoparen. De puœis d'un tiempin, sentîu-se meyor & aupou-se outra vez, & la historia indagora la cuœntæn dècadæs mas tarde. A todos yos paheç per gracioso.
Habìæ una intimidà comprimida nos assentamientos, sufocante & involviente: podìæn haber poucos secretos pœr sitios tan pequenhos, & læs familiæs dependìæn de sofhitase una cun outra. Si daquien se ponìæ mal, podìæ vagay dìæs ta tyiga'l doutor; los suministros venìæn per pouco, intos la xhente tenìæ de pedir imprestaho. Cada anhu lhœw d'acaba' la tosquila, un assentamiento n cada una de læs isllæs mayores hospidaba la Selmana l Sport, & læs familiæs de los fhazendeiros axhuntabæn-se celebrando-lo. De dìæ, habìæ carreiræs de cabalhos, competiçones de tosquila & de perros pregeiros, da quando puxahos cun gin-&-tonics pel almuœrçu, & de nœithe habìæ bebida & dança ta læs quatro ou cinco la mañana. Nun habìæ outru sitiu pa quedar ma læs casæs, ansì que podrìæn haber venti personæs dormiendo n dous ou très quartos, que s'amontonabæn pel suœlu.
falklands 3
Ailsa Heathman, una islleña de quinta camada, na suæ quintana, "Estancia". Fotografìa de Maroesjka Lavine pa l New Yorker
Ta la dècada de 1980, nun habìæn stradæs pel Camp, ansì que la mayor parte la xhente andaba a cabalho. Delhos tenìæn Land Rovers, solo que la tierra staba tan mugoroso que siempre cincabæn presos drientro de lhamuœrgæs. Nun habìæn mũîthos fhinxos d'orientaçon, & la borrina bien de vezes scurecìæ los poucos q'existìæn, intos la xhente apprehendìæ a orientase mirando a tierra. Nun daba mas como dibæn, vagabæn-yos horæs p'aportar ayures; ansì quando passabæn a la veira d'una casa, aparabæn a fin de comer ou dormir. Speraba-se de qualquiera persona q'habitare a fhuœra d'un assentamiento que fhueræ a tener siempre disponible comida & cama de nœithe.
Mũîthu tiempu houbo q'excassamente se sabìæ quando staba aportando daquien, por nun haber telèfonos in Camp, & la correspondencia arrepartìæ-se una vez a l mes. Quando la nave de la correspondencia trahìæ cartæs pa una de læs isllæs exteriores, daquien na islla grande prendìæ fhogeiræs a fin de que la xhente soupier d'unde yeræn læs cartæs: una fhogeira si local, duæs si d'Anglia. Mas tarde, quando l correu d'una islla externa tyigaba a Stanley, classificabæn-se n fardelæs, que se gindabæn dende la puœrtæ d'un avion sobre la islla. El 1950, el gubierno eguou un servicio de radio-telèfono conetando quarenta fhaziendæs; lo inconveniente & lo prestoso d'aquel sistema yera que la xhente yera a ascuîtha' læs tyamadæs de los outros. Cada mañana a læs diez, un doutor de Stanley realizaba consultæs pœr radio-telefono, & todu l mundo deixaba lo que fhazìæ & sentaba cabo la radio cun un pocilhu de the por ascuîthar a los habitantes de la islla describiendo læs tosses & dolores & problemas gïnecològïcos & intestinos irritables.
Los enormes cambios q'impulsaræn læs Falkland pente dous sieglos d'historia n venti anhos, intamaræn da veræs pouco primeiro de la gerra, a l final de los anhos de 1960, na dòmina de la que Tony Heathman aprehendîu a tosquilar oveyæs. El raigañu de Tony næs isllæs arremonta tan lhøñe cumo l de Tim Blake, solo que provenìæ de trabayadores rurales, & non d'urbanos: crecîu principalmente n Cape Dolpin, na Soledà, el paî yera un pregeiru exterior. Deixaræ la scuœla a los quinze, el 1964, & trabayou na fhazienda n Port San Carlos, de puœis fhoi pa Stanley l hibierno de 1968 & cavou alteria.
Siempre quixho aprehender a tosquilar oveyæs a l stylu modernu de Nuœva Zelanda, solo que nun habìæ n Port San Carlos quien lu insiñar. Interou-se intos que n Goose Green habìæn dous fhazendeiros pœr Nuœva Zelanda, spuœis dîou cun un trabayu ende & intamou aprehender. El mèthodu yera graciosu, precisu, cada movemiento coreografiando-se por algamar velocidà màxima & sfhuœrçu mìnimu: el tosquilador de pie, in cuœntæs d'axhenoyau, l animal presu ente læs piernæs, el tosquilador garrando la pierna dreitha de la oveya cun la manzorga, el primer guølpe de la màchina tosquila n dientro l flancu, sporriendo la piel de la panza, cobriendo l peyau cun dous gølpes na viriya ta l centro, lhœw rollando læs oveyæs, dous gølpes passando pente l caramielhu & pœr riba cada wœyu. Lhœw dà un gølpe a la falda, a la lhana l piscuœçu & txube pela garganta, arrodiando pœr un lhau l papu, curtio so la oreya, la cabeça la oveya n riba la rodiya l tosquilador; spuœis baxa-se a la pierna & la pata apeluca, dan-se la vuœlta a læs oveyæs outra vegada pa l gølpe lhargu n lhumbu & baxando la pierna -- el gølpe mas lhargu na tosquila -- de maneira que l velhon sal nidio n una pieça, cumo un abrigu piel.
Tony passou unos anhos perfecionando la suæ habilidà n Goose Green, & intos, a l intamu los 70, axhuntou-se a outros dous homes formando una quadrielha tosquiladores, la primeira næs Falkland. La idea yera dir de quintana n quintana cumo tosquiladores autònomos, cobrando oîtho peniques por oveya, que yera mas denheiro que siendo pregeiru. La quadrielha de tosquila tamien funcionaba meyor pa læs fhaziendæs, por tener, sol vieyu sistema, q'utilizar trabayadores a maguyo pa la campaña de la tosquila, que de puœis nun tenìæn mũîtho por fhaze' lo que quedaba l anhu.
Læs quadrielhæs aportaræn bien a tiempu, por anda' læs fhaziendæs cun problemas. Si næs ùltimæs dècadæs los precios de la lhana fhueræn altos & læs Falkland trouxeræn mas ingressos tributarios pa l thesouru britànicu q'expensæs de financiaçon, a l final de la dècada de 1970, el precio la lhana baltiaræ dramaticamente. El 1975, el Ministerio de Relaçones Exteriores mandou a Lord Shackleton -- un exmandatariu l Partidu Trabayista na Càmara de los Lords & fhiyu l explorador de l Antàrtica Sir Ernest Shackleton -- a læs Falkland por valora' læs suæs perspetivæs. Shackleton incamentou a l gubierno de læs Isllæs Falkland p'arrecompra' læs grandes fhaziendæs a los sous proprietarios asentes, dividilæs por contrœços pequenhos abondo podiendo aministralos una familia sola & vendelos a los habitantes de læs isllæs. A los proprietarios asentes prestou-yos por quitase de n riba læs suæs propriedahes degradadæs, & l plan de Shackleton implementou-se gradualmente.
Unos anhos mas tarde de Tony Heathman ingressar na quadrielha de tosquila, casou cun una muyer tyamada Ailsa, que conhocìæ de toda la vida -- la suæ ermana staba casada cun sou tìu. Intrambos yeræn islleños de quinta camada, descendientes pœr parte læs maîs de l mesmu home, William Fell, que venieræ pa læs isllæs ndende Scocia l 1859. Ailsa crecieræ nel hotel Rose, una tabierna de Stanley aministrada pola familia & l wœlu, sì q'ansì passaba l verano inteiro cun parientes que trabayabæn pa Green Patch, una fhazienda na Soledà.
Cumo sucedîu, Green Patch fhoi la primeira de læs grandes fhaziendæs que se sudividîu tres l informe Shakelton. La Falkland Islands Company vendîu-la a l gubierno & l 1980 l gubierno dividîu los sous setenta & dous-mil acres por seys contrœços de cerca de dolze-mil acres cada. Tony & Ailsa aproveitharun la ocasion pa tene' la propria fhazienda de so. Nos anhos que Tony fhixzo parte de la pandielha de tosquila, Ailsa trabayou de braceira, maçapilando lhana nos cabanhonos, & na temporada baxa vivìæn n una caravana & dibæn pel rodiu n Goose Green eguando cierros. Yeræn a ganhar cien lhibræs diariæs ente elhos si tenìæn suœrte & economizabæn la mayor parte.
Candidatarun-se a una de læs propriedahæs, Estancia, & ofrecierun-yos un arrendamiento por quinze-mil lhibræs. Cun esso & cun todo aministra' la propria quintana nun fhoi cumo s'afiguraræn. El primer hibierno fhoi duro & perdierun mũîthæs oveyæs. a l se' la tierra per probe, mal podìæ sofhitar très-mil oveyæs, solo que fhazìæ falta un mìnimo de seys-mil si se querìæ viabiliza' la fhazienda. Los precios de la lhana continuabæn baltiando. Tony & Ailsa nun podìæn sfhaese de la quinta, por nun poder vendela por denheiro enforma pa ser quien a comprar daquè n Stanley, intos pensarun n economizar u podìæn & remanecierun.
Nun yeræn los ùnicos: l ànimu ayures pelæs isllæs yera bederre. Tornou-se ovio pa los islleños que la Gran-Bretaña los consideraba un problema. N anhos, el Ministerio de Relaçones Exteriores anduvo-los imburriando p'aveiralos a l Argëntina, providenciando bienes & servicios que venrìæn d'ende & non de la Gran-Bretaña. L Argëntina, cun un gubierno acabante assumir por una xhunta militar, venìæ tornando-se cada vez mas bellicosa n materia de soberanìa, & la ùltima cousa que la Gran-Bretaña querìæ yera una disputa internacional sobre delhæs penhæs distantes sin haber quien ascuîthare fhalar d'elhæs. Pahecìæ nidio pa los islleños que la Gran-Bretaña tenìæ por plan, alquando, cincielhamente intregalæs. a l cabu de 1980, un ministru l Ministeriu de Relaçones Exteriores vjsitou Stanley & incamentou pa una audiencia aprehensiva n conceyo que læs Falkland s'intregaren a l Argëntina n un alcuœrdu de “leaseback” de lhongu plrazo, asemeyau a l que Gran-Bretaña & Tsina tenìæn cun Hong Kong. Non mũîtho de puœis, la Càmara de los Lords votou refhugando la nacionalidà britànica de los islleños. "N un sitiu u la xhente cata bien cun sigo de que la lealtà expressa por mũîthæs gëneraçones aìna se scaheiç", scribîu l Penguin News, n un editorial amargu, "nun se surprehende que lu imburrien un pouco mas scontra l frìo."
Si læs fhaziendæs andabæn falhando & la Gran-Bretaña yera probable que los traicionare cun los argëntinos, que yos quedaba pa remanecer? La xhente intamou fhaer planes pa martsar -- trabayadores contratahos arretornabæn pa Gran-Bretaña; xhente cun economìæs suficientes emigrarun pa Nuœva Zelandia -- solo que mũîthos islleños nun tenìæn denheiro p'assentase n un paìs nuœvu & cincaræn næs Falkland ha tantæs castræs que ya nun tenìæn vìnculos cun la Gran-Bretaña ou qualquier outru sitiu. Unde se suponìæ q'habìæn dir?
El primeiru d'abril 1982, el gubernador de læs isllæs Falkland, Rex Masterman Hunt, recibîu un telegrama de l Ministerio de Relaçones Exteriores: “Tenemus evidenciæs aparentemente d'infhoutu de q'una fhuœrça operativa argëntina dirà axhuntase n Cape Pembroke mañana ceho." Patrick Wats, xefe de la staçon de radio, anunciou que continuarìæ trasmitiendo, intercalando mùsica cun noticiæs; la xhente cominçaræ a tyamar pœr telefono relatando lo q'andabæn viendo, & elhi trasmitìæ læs tyamadæs. El dìæ spuœis, a l alborecer, los argëntinos disimbarcabæn & martsabæn scontra Stanley. Tres una breve resistencia, el gubernador catou cun sigo que lhuîthar cun la minùscula fhuœrça de defensa de læs isllæs yera futil & rendîu-se. Los argëntinos declararun que venieræn por redimi' læs isllæs de l colonialismo & mandarun a læs scuœlæs insiñar n hispañol & que todos giaren pela carril dreitha de la vìa.
Læs primeiræs horæs, nun habìæ quien saber si la Gran-Bretaña diba dir defendelos ou no. Que l Argëntina invadier quando Gran-Bretaña ofrecieræ mas ou mènos intregalos fhixzo que l sistema l paìs pahecier indagora mas lhoucu; la xhente n Stanley intamou fhalar sobre unde podìæn scapar si Gran-Bretaña capitulaba. Houbo-los que cominçaræn a impaquetar freneticamente por evacuar pa l Camp, magar los argëntinos tamien anduvìæren pœr ende, fhorçando la xhente a salir de læs casæs, lhindiando-lo n edificios, requiriendo alimentos & vehìculos. Mas tarde d'aquelha, los islleños descobrierun que Margaret Thatcher, la primer-ministra britanica, decidieræ manda' la Marinha, a l cabu, magar vagay mũîthos dìæs aportar ende.
Los islleños fhazìæn lo que podìæn por mina'l inimigu. Reg Silvey, el faroleiru de Cape Pembroke & un radio-aficionau, montarun una antena n un tendal cun un nucleu d'aceiro & trasmitìæn informaçones de læs tropæs a los britànicos. Terry Peck, un policìa, scondîu una càmara telefoto n un canhu de sumidoîru & anduvo pœr ende tirando fotos de puœstos de missiles argëntinos. Un fhazendeiru tyamau Trudi Mcfee giou una caravana d'islleños cun Land Rovers & tratores pœr territorio hostil de nœite, pente Soledà, ta n ca Tony & Ailsa, u læs tropæs britànicæs tenìæn falta de vehìculos pa transportar armæs. Eric Goss, amu n Goose Green, convincîu a los soldahos argëntinos de que læs lhuzes de læs naves britànicæs pœr Falkland Sound yeræn el viso la lhuna speyando-se n ouclæ.
falklands 4
Una casa n Goose Green, un assentamiento n Lafonia, la penìnsula que fhorma la parte sur de la Soledà. Fotografìa de Maroesjka Lavine pa l New Yorker
El conflitu durou setenta & quatro dìæs; morrierun cerca de seys-cientos-cinqüenta argëntinos & dous-cientos-cinquenta britànicos, arriendæs de très habitantes de læs Falkland. El 14 xhunho, rendîu-se finalmente l Argëntina. El comandante de læs fhuœrçæs terrestres britànicæs mandou un recau a London: “les isllæs Falkland cinquen outra vegada sol gubierno que deseæn los sous habitantes. Dîous salve a la reyna."
De puœis, Stanley staba tan sfheitho & puœrco, cun broça & excombros pœr ayures, que yera difìcile afigurase q'alquando se podier arreparar. La xhente que volvìæ pa læs casæs u los reclrutas argëntinos acamparæn incontrarun læs cousæs de sou franciæs ou roubadæs, pintadæs næs paredes & tiradores intyenos de fhiezes. A fhuœra la vilha, a los paisanos daba-yos lherça movese, por sta' la tierra intyeno minæs. La xhente andaba fadiaho & deprimido, traumatizaho pola violencia de la invasion & polo indefenso & vulnerable que demostraræ ser. Sentierun-se mũîthos culpables polos soldahos britànicos que morrieræn: dous-cientos-cinquenta muœrtos por mil-oîto-cientos habitantes de læs Falkland. Valieræn elhos la pena?
Na gerra, amontonaræn-se corros d'islleños, ou bien polos soldahos argëntinos a la fhuœrça, cumo læs mas de cien personæs caltenidæs cativæs quasj q'un mes nel Community Hall de Goose Green, ou bien por elhos mesmos por abellugase na West Store n Stanley. La xhente que passou la gerra ansì, cincou per pròximo; solo que tres læs tristes conseqüenciæs, agobiou-se cul lhabor de curiosa'l zafarrantsu de læs casæs & de ganhar dinheiro abondo a fin d'arreparalæs, & la sensaçon d'union dissipou-se. Tres la gerra, lo mas de la xhente n Stanley tenìæ tropæs cun sigo, & n cada sitiu pel que se passaba habìæn soldahos uniformahos, ansì que la vilha indagora avultaba un sitiu so ocupaçon militar. læs tropæs britànicæs tyamabæn a los islleños Benys, un carater mawœtu de monte na lharga telenovella britànica "Crossroads". Quando yos mandarun aparar, intamarun tyamalos Stills, cumo n "Still a Beny". Cun tantos soldahos que venìæn por xheiræs de très meses, mũîthos matrimonios terminarun & mũîtha xhente apahecîu n hospital cun males de trasmission sexual.
Procurando caltene' la cabeça pœr riba l awa n Estancia cun poucæs oveyæs, Tony & Ailsa fhuerun a la cata de fhormæs de diversificase. Vendierun paya. Tyantarun vastæs baragañæs & vendierun los produtos a la cozina de la base, magar læs specificaçones militares ser tan stritæs que vendeyos-lo mal valìæ la pena. (“Cada raìz ha tener polo mènos 20 m de diàmetro & 50g de pesu. La diferencia pesu ente la raìz minor & la mayor de qualquier paquete nun ha tener mas de 30 m de diàmetro & 200 g.”) Delhos d'anhos, sacaræn-se seys toneladæs d'acenoriæs. læs mas de læs vezes, Ailsa & Tony sacaræn-læs elhos mesmos, magar venir un fin de selmana una muyer por agabitalos, & quedou tan spalomilhada de puœis de tantæs flexiones q'houbo dir pa l hospital.
Tres la gerra, la condiçon miserable de læs Falkland catou pola atençon internacional, & la Gran-Bretaña outorgou a læs isllæs mas denheiro que nunca. Aprobou-se una lhey de nacionalidà que concedìæ a los habitantes de læs isllæs Falkland la nacionalidà britànica da fheitho & daba a læs isllæs independencia de fheitho nos sous assumtos, exceto polìtica exterior & defensa. læs isllæs aministrarìæn-se non pol gubernador, administrarìæn-se pol conseyo parlamentario; consistirìæ d'oîtho miembros eleitos, magar nun haber partidos polìticos -- nun habìæ necessidà, por conhocese de toda la vida la xhente. Ya habìæ un tribunal local & a l ser difìcile montar un comitè popular u nun houbìeren parientes de l reu, l alguacil tenìæ l Poder de salir & apañar mas miembros potenciales de comitè popular literalmente pelæs caleyæs.
Non ostante l puntu d'inflexion que camudou todo fhoi la decision de la Gran-Bretaña, el 1986, de deixayos revindicar a læs Falkland dreithos de pesca næs awæs ta ciento-oîtenta kilòmetros de la riera, lo que nun permitieræ inantea por lherça fhadiar a l Argëntina. Læs awæs q'arrodiæn læs isllæs arrepousæn nos trayetos anuales de migraçon de la merluza-negra -- robalhiça tsilena -- & duæs species de lhulhæs per valoradæs n Asia & l sur d'Europa. pœr dècadæs, los islleños oservaræn barcos de pesca russos & taiwaneses intsiendo læs redes -- trabayando de nœithe, prendiendo lhuzes fhuœrtes na awa por galdia' la lhulha a la superfìcie -- sin poder fhazer nada a respeito. læs ventæs de permissos de pesca a flrotæs exteriores multiplicarìæn por très los ingressos colletivos de læs isllæs, prauticamente de la nœithe a l dìæ.
De smeno, toda mena de cousæs polæs que la xhente olibaræ yeræn da veræs possibles. De magar el final de l sieglo XIX, los islleños querìæn una piscina por sta'l mar frìo de mas pa bañase, ansì que nun habìæ quien saber nadar, & intos quando los barcos se fhundìæn, la xhente afhogaba. Hagora diba haber una piscina. Una scuœla nuœva secundaria costruyîu-se & un hospital. Los cambios que s'intamaræn inantea la gerra acelerarun-se: læs vieyæs fhaziendæs partierun-se, el gubierno imprestou denheiro a la xhente por comprar casæs nuœvæs & n breve quasj que toda la tierra de læs Falkland fhoi propriedà de los islleños que lo trabayabæn.
El gubierno intamou fhazer caleyæs pelæs isllæs todæs, & ansì pode' la xhente vjsitase sin vagay oîto ou diez horæs tyigar ende. La impresa susidiou un trasbordador conetando la Gran Malvina a la Soledà, 30 kilòmetros pœr Falkland Sound, & delhos d'aviones de nuœve assientos pa transportar xhente a distanciæs mayores ou a læs isllæs exteriores. Istalarìæn-se telèfonos adequahos, cun nùmeros & lhiñæs particulares. Decidîu-se que qualquier rapaz de læs isllæs Falkland que passare los exames podrìæ assistir a l sextu cursu & la universidà n Gran-Bretaña cun todelæs expensæs pagæs, cun inclusion de læs vuœltæs a casa cada anhu. Un negociador sindical introu a negociar cul gubierno & apahecîu cun salarios doblres, introgando-se si andaba tsiflando.
La mayorìa la xhente afhixzo-se aìna a la nuœva maneira de vivir & catou que prestaba. Sì q'ansì teniendo crecido n tiempos ruinos, los habitantes de læs isllæs Falkland yeræn extremamente frugales, & a cada nuœvu proyetu resjstìæn-se fhuœrtemente aquelhos que dizìæn que nun yeræn necessarios, ou per caros, ou que nun dirìæn funcionar nunca. Los miembros de l assemblea parlamentaria sfhoutabæn-se por nun querer tirar denheiro por errores -- &, de magar l intamu, houbo delhos d'errores per caros --, por tanto, primeiro d'iniciar grandes proyetos, contratabæn specialistas por elaborar informes detalhando oçones stremadæs & los pros & contras de cada unu, & todo lo que podìæ falhar. La xhente q'anteriormente se queixaræ de los errores caros, queixaba-se hagora de los specialistas caros, de læs regulaçones, de la documentaçon & de læs pràuticæs òtimæs que trouxeræn cun sigo:
Tony: La oficina pesca n Stanley -- gastou-se quasj que quinientæs-mil lhibræs na fundaçon. Podìæ-se gindar un trasbordador spacial dende aquelha fundaçon!
Ailsa: Lhevæn-se fhaziendo casæs næs Falkland de magar ha quasj que dous-cientos anhos & nada de lo que you ascuîtharæ fhalar lo lhevou l aire.
Ta cun specialistas, fastidiarun-se læs cousæs. Quando la strada de Stanley a l aeropuœrtu se fhixzo, fhexzierun-la cun càrcabæs fhondæs pœr intrambæs læs veiræs. Houbo rumores de que tracamundiaræ daquien que nun yera de læs Falkland la cifra anual de tyuviæs cun la mensal, & proyetou-lo d'essa maneira p'acomodar inundaçones. Mũîthos anhos & incontables acidentes spuœis, læs càrcabæs -- per caræs d'arreparar -- indagora cincabæn ende, & la xhente indagora staba podre cun elhæs. Des que la strada l aeropuœrtu stuvo asfaltada, houbo delhos queriendo asfaltar mas caleyæs, talque la que daba a l puœrtu l trasbordador, ente q'outros pensabæn que, si lo fhexzìæren, la pròxima cousa que se diba saber serìæ que la xhente diba querer rayæs pintadæs pel medio læs vìæs &, aìna, barreiræs pelæs veiræs impediendo que los vehìculos baltiaren næs càrcabæs, & podrìæ-se dar a todos la propia limusina de sou & un suministru d'un anhu de tiaræs de mientræs.
Læs isllæs Falkland andabæn hagora ente los sitios mas ricos de l mundo -- cun una renta pœr capita comparable a la de Norvega & Qatar. Magar los sous gastos, el gubierno tamien reservou varios anhos de renta pante un dìæ tyuviosu: nun tenìæ da fheitho delda dala. &, ente tanto, biltaba la possibilidà de mas denheiro exponencialmente n un futuro pròximo. De magar los anhos 1990's, læs impresæs de petroleo explorabæn læs awæs arrodiando læs isllæs, & ceho nos 2010's, quedaræ claro q'existìæn depòsitos sustanciales næs concæs marinhæs. Los islleños alcordaræn-se cautelosamente de que la perfuraçon nun yera una certeza -- dependìæ de los precios de l petroleo & de variæs qüestiones tèchnicæs --, cun esso & cun todo pahecìæ cada vez mas probable q'elho acontecier & que los ingressos anuales de læs Falkland lhœw aìna quadruplicaren. El primeiru d'abril, una emissora radio de læs isllæs Falkland anunciou que l gubierno atoparæ ouro & todos habrìæn revindicar açones gratuitæs n una impresa mineira. D'aquelha n essi intrin, læs noticiæs avultabæn tan plausibles que pouca xhente cataræ que yera tsacota.
Merlita Ponsica staba n casa ya quarentona & trabayaba de recepcionista n una oficina de visæs in Cebù, una urbe de læs Filipinæs a unæs centenæs de kilòmetros a l sureste de Manila, de la q'una muyer un pouco mas vieya q'elha vieno por sollicitar una visa pa læs Isllæs Falkland. La muyer trabayaræ nel exterior anhos -- Hong Kong, Macau & Singapur -- & mandaba denheiro a la maî, que vivìæ n una area rural & s'ocupaba de los très fhiyos de la muyer. Intos la muyer conhocîu un home n una aplicaçon na rede & incamentou-la pa dir cun elhi a læs Falkland. Hagora tenìæ elha un trabayu n Stanley, trabayando nel kiosku d'una gasolineira, & vivìæ cul home. Ta trouxo los fhiyos d'elha.
Yera seguro næs Falkland, dixo la muyer -- egual el sitiu mas seguru l mundo. El denheiro staba bien -- ta diez vezes lo que ganharìæ næs Filipinæs -- & la sanidà & educaçon yeræn gratuitæs. Yera meyor que Dubai, mesmamente, por ser in Dubai quasj q'impossible otener residencia. Pœr outra parte næs Falkland podìæ obtenese residencia permanente tres cinco anhos. La muyer explicou-y a Merlita como conhocieræ a l home na rede & lhœw Merlita tamien tuvo un muçu næs Falkland, quasj 25 anhos mas vieyu q'elha. Essi home adiudou-la a atopar una collocaçon pœr Stanley, trabayando n un supermercau -- nun habìæ quien se poder mudar næs Falkland sin trabayu -- & n 2017 volou p'alhà.
watts
Patrick Wats, extxefe de la staçon de radio de læs isllæs Falkland. Pœr fhuœra suæ casa. fotografìa de Maroesjka Lavine pa l New Yorker.
Fhazìæ frìo n Stanley & staba per tranquillo. Yera mas pequenho fhaziendo comparança cun Cebù, & sin quasj xhente cerca, mal unos vehìculos passando a penæs ou da quando dos nenhos cun bicicletæs. De lhøñe la vilha pahecìæ curiosa, læs casæs blrancæs cun teithos de colores, non ostante a l passar a la veira læs casæs vìæ-se que mũîthæs yeræn baratæs, cun revoque pintau & metal corrugaho. Habìæ quien tyantaræ parterres de flrolres, por ende mũîthos quintanales andabæn deixahos, intyenos de material de costruçon & autos vieyos. Delhos tenìæn bitsos -- perros & pitæs, ta cabalhos & oveyæs. Da quando, de nœithe, ascuîthaba-se un cordeiru tyorando. Los sabados de nœithe, si se passaba a la veira d'unu de los tsigres, ascuîthaba-se mùsica alta n dientro, & habìæ xhente de pie a l abertal borronando, muyeres cun roupa xhusto &, da quando, xhente que s'infilaba armando-la, cutiendo-se. Sì q'ansì la muyer de la oficina de visæs andaba cierta; yera seguro. Na suæ tierra, daba-y lherça lhevar denheiro, & tamien nun lhevalo, puœis si daquien la atacaba & nun lhevaba delho, yeræn egual a matala. pœr Stanley, nunca se smolrecîu por andar solina.
Al intamu, daba-y mũîtha sinhalrdà. Habìæ outros filipinos pœr Stanley, solo que los que venieræn primeiro q'elha podìæn ser presumidos cun los acabantes de tyigar, ansì que prefirîu reservase. a l passar unos meses, terminou cul muçu -- catou cun sigo q'elhi andaba cortexhando outra filipina cabo elha -- non ostante l denheiro staba bien & decidîu remanecer. Trabayaba, diba pa casa, preparaba l Xhantar, diba dormir. Deixaræ l fhiyu de très anhos alhà næs Filipinæs & sentìæ tanto la suæ falta que querìæ morrer. Intos, afigurou-se como algamar un trabayu pa una de læs ermanæs pœr Stanley, de tsigreira. a l tyiga' la ermana, sentîu-se meyor. La ermana trabayaba ta tarde n restaurante; ansì, de nœithe, lhœw de que l supermercau pesllare, Merlita quedaba solina. Pero de nœithe, & nos dìæs de fhuœlga, elha & la ermana sentabæn-se n casa & cantabæn & bebìæn xhuntæs, & video-conferenciabæn pa casa tres media-nœithe quando la rede ye mas barata.
Los filipinos stabæn relativamente acabantes de tyigar. Tres la gerra, xhente cominçou a tyigar de St. Helena, outru territorio britànico n Atlàntico Sur. Nos anhos noventa & ceho nos dous-mil, tsilenos que crecieræn so la ditadura militar intamaræn mudase a læs Falkland por trabayar nel hotel -- mũîthu tiempu mal houbo un hotel a penæs, l Upland Goose -- ou nos comercios, ou de taxista. Mas tarde, un corru de trabayadores antiminæs de Zimbabwe passou un par d'anhos næs isllæs, quitando-yos læs minæs de la gerra, & houbo delhos que yos prestou abondo cumo pa decidir cincar & trahe' læs familiæs.
Delhos de los antiminæs ya vivieræn pœr todu l mundo -- læs Falkland fhuerun mal a penæs outra destinaçon. Shupi Chipunza crecieræ n Harare & studiaræ niveles A d'historia & literatura anglesa pretendiendo dir a la universidà, solo q'intos soupo que quitando minæs y pagabæn doblre de lo que podìæ ganhar de professor. Partîu pa una riestra de trabayos d'antiminæs. Pœr Croacia, spuœis Lìbano, mas tarde l Congo, de puœis Chipre, de puœis Afghanistan &, a l cabu, læs Falkland. a l aportar a Stanley, casaræ cun Agnes, una moça que crecieræ na suæ vezeirìa n Harare, & tuvierun très nenhos. Querìæ aparar de tanto guaceu, intos algamou un trabayu istallando suœlos, & mas tarde trabayou de bombeiru n aeropuœrtu. Trouxo Agnes & elha abrîu un negocio de lhimpieza domèstica. Xupi staba determinau n q'elhi & Agnes nun falharìæn a l integrase na comunidà de læs Falkland, & vivieræ n tantos sitios que sabìæ lo que fhazìæ falta pa que los nativos los aceitaren. Ingressou n un equipu de balon-pie, participou n recaldaçones de fhondos caritativos -- habìæn mũîthos recaldadores. Explicou a Agnes qualæs comidæs los islleños comìæn cun cobiertos, & qualæs cun læs manos por nun quedar mal si los convidabæn a cenar.
Si bien nos anhos setenta næs Falkland nun habìæ ma oveyæs, hagora nun habìæ solo pesca, habìæ tamien turismo, que spoxigaba cada anhu, cun todolos cruzeiros aparando camin de l Antàrtica. Tony & Ailsa, talque mũîthos islleños, intamarun un negocio complementario n turismo. Eguarun xhiræs pel terrerno batalha & tsarrabæn de la experiencia de sou na gerra, & insiñabæn a la xhente los restos de dous helicòteros argëntinos cabo la suæ quintana. Giabæn xhente por ve' los pinguinos nel sablre de Volunteer Point. N un dìæ d'un gran cruzeiru yeræn a haber cinquenta vehìculos pœr Volunteer Point, cun quatro ocupantes cada. Pel verano, mũîtha xhente pedìæ tiempu de fhuœlga a fin de realizar xheiræs turìsticæs, ansì & todo dìæs nun habìæn abondos condutores quando quatro-mil cruzeiristas æn, mas que duplicando la poblaçon de læs isllæs, de maneira que los turistas que nun reservaræn excursiones motorizadæs cun antecedencia quedabæn passeando pœr Stanley cun impermeables promocionales & botæs de tiempu extremo combinando, tirando fotos a la statua de Margaret Thatcher & a los buzones roxos & a læs cabinæs telefònicæs roxæs cabo correos.
Yera impossible completar todelæs vacantes -- mũîtha xhente de Stanley tenìæ dous ou très ocupaçones. La xhente moço camudaba carreira facilmente si yos apetecìæ: de consultor d'informàtica a aministrador d'un negocio de puntielhæs; d'investigador biòlogo a pilotu d'aviaçon. Xhente q'emigraræ nos setenta intamarun arretornar, & très quartos de los studiantes que martsaræn a studiar volvierun, sì q'ansì inda nun yeræn abondo. Comercios & hoteles intamarun tyamar cada vez mas xhente de l exterior &, na època l censu 2016, mal a penæs un 43% de los habitantes yera nativo. De los que quedabæn, cerca d'una media parte yeræn de Gran-Bretaña, solo que lo restante vieno de quasj que sessenta paìses. Oviamente, siendo læs Falkland, mũîthos de los sessenta paìses arrepresentabæn-los una ou duæs personæs. "los russos venieræn pœr acio de la oceanografìa pesqueira. Ha hi un rumanu n Port Howard -- ye un trabayador rural. El leton, nun sei da veræs como fhoi que tyigou eiquì."
Pa tras de los que venieræn por trabayu, habìæn mũîthos itinerantes næs Falkland -- xhente que passaba l tiempu mirando mapas, q'anduvieræn pœr todu l mundo, que nun tenìæn raìzes profundæs & los pilharæ l Atlàntico Sur por una razon ou outra. Pat Waburton yera higïenista dental nos anhos sessenta n York Springs, Pensilvania, anduvieræ pel Tibet & Mongolia n un camion Unimog q'elha & un muçu de sou equiparæn de caravana. Segieræ la Ruta la Seda pœr Turkmenistàn, Uzbekistan & Kazajstan ta l noroeste de la Tsina; anduvieræ pœr toda Europa, Suramèrica & àfrica. Aparaba pa trabayar unos meses cun gabinetes de dentistas que la contratabæn temporalmente n Suràfrica ou New York ou Katmandù; mas tarde, quando economizaba denheiro abondo, andaba a la geta nos portales de la rede -- Workaway, MindMyHouse -- de xhente que y podier dar un spacio & comida agabitando-los de qualquiera maneira. N una xheira de tres meses p'apañar cocos næs isllæs Tuamotù, nel Pacìfico Sur, decidîu que y prestabæn læs isllæs remotæs, & prestaba-y el son de Falkland & mangou una anuncia nel Penguin News. Recibîu-la un axuw de Hill Cove que querìæ que lu agabitaræn na fhazienda, & passou unos meses gisando pa una quadrielha de tosquileiros, curiosando celheiros & capando cordeiros. Vîu-la un vizin, & acabou elha por mudase pa cun elhi.
falklands 5
Un corru pinguinos pœr Volunteer Point, na Soledà. fotografìa de Maroesjka Lavine pa l New Yorker
Keith Biles intamaræ nos anhos sessenta & sessenta trabayando n London n una firma de comerciantes d'ouro, pero a l vjsita'l sou cuñau, que trabayaba n Pretoria, cato cun sigo que mũîtha xhente andaba viviendo meyor por mènos denheiro pel exterior, & elhi querìæ fhazer parte d'elho. Fhoi trabayar a un bancu que lu mandarìæ a trabayar pa l exterior & destinarun-lu a Manila, de puœis Hong Kong, mas tarde New York, Sri Lanka, Oman, Dubai, Ghana & læs Falkland. De la que vivìæ n Stanley, fhixzo los cinqüenta & cinco & arretirou-se, & elhi & la muyer houbierun de decidir u s'assentar. Tiraba d'elhi pœr Chipre, por se'l clima agradable & la vida ende cincielha, non ostante la muyer nun yera a afrontar trenta anhos de sentar a l sol & dir a tsigres & quedar cun outros expatriahos a cenar. Considerarun arretornar a Anglaterra, pero fhazìæn tantos anhos de magar vivieræn alhà que nun tenìæn raigañu nenyures particularmente. Los fhiyos vivìæn pœr partes diferentes de l paìs & pensabæn elhos mesmos emigrar tamien. Intos a l cabu decidierun remanecer. Tenìæn amigos pœr Stanley, yeræn ativos n organizaçones locales, tenìæn una casa guapa cun un ventanal panoràmicu dando a l mar.
La bayura camudou quasj que todo. Quando un islleño compraba una de læs nuœvæs quintanæs, tenìæ falta vivir na propria tierra, intos da vezo mudaba-se pa la casa de l pregeiru que ya staba n elha. De smeno, la xhente cun la que tuvieræ vividos anhos, quiçà la vida inteira, martsaræn, & la suæ familia quedaræ sola. El trabayu de cada quintana yera a aministralu un axuw, specialmente de magar la xhente intamaræ lhindiar oveyæs cun quadriciclos in vez de cun cabalhos, de fhorma que los trabayadores que nun se podìæn permitir assumi' læs propriæs fhaziendæs ou se mudabæn pa Stanley, ou martsabæn. N unos poucos anhos, svaziaræn-se mũîthos de los assentamientos -- un lhogar que tuvieræ cinqüenta personæs viviendo drientro podìæ tener hagora quatro. La xhente nun tenìæ ya falta de vizinos, por ende, cumo inantea; hagora tenìæn denheiro & yera mas cincielho dir a Stanley n un avion, & los produtos venìæn de l exterior el tiempu todu; por tanto, si daquè yos fhazìæ falta, egual nun tenìæn ya que pedir imprestaho.
Læs nuœvæs caleyæs tornarun los trayetos mũîtho mas ràpidos, lo que sinificaba que si se querìæ vjsitar daquien, podìæ-se, sin lhevar dous dìæs fhaelo. & Intos, por elho, nun fhazìæ falta aparase n casa d'outru de camin, ou a passa' la nœithe. La xhente afhixzo-se a tyamar inantea venir, garantizando que la vjsita fhuer conveniente. Mũîthos deixarun de quedase pa la Sports Week. Podìæn venir por assisti' læs carreiræs, beber unæs poucæs Budweiser de tarde, & lhœw giar de vuœlta pa casa la mesma nœithe. Yera una migina d'imposiçon quedase, & quien diba querer passar una nœithe n suœlu podiendo dormir na propria cama? De qualquiera maneira, la Sports Week ya nun yera tan prestosa cumo lo fhueræ quando yera la ùnica ocasion de l anhu inteiru p'atopase cun cierta xhente. Cun tantos martsando ceho, la Sports Week tornou-se Sports unos poucos dìæs & læs dançæs que durabæn la nœithe inteira diminuyerun.
Tony: Nun ha hi ya vida social nel Camp.
Ailsa: Daba-mi siempre por tener todelæs camæs preparadæs -- la xhente aparaba da vezo eiquì por passa' la nœithe. Avezàbæmus recibir cerca oîtho-cientos vjsitantes a l anhu.
Tony: mil-dous-cientos, un anhu!
Ailsa: Conhocìemunos todos. Tony martsaba quasj que l fin selmana inteiru n cata dalgien que se perdiere ou alhancare. De la que consegimus esti lhogar, dixi: "Quiero gabitos nel alrmazen pa dolze tarreñæs". dixo: "Pa que diaños quieres dolze tarreñæs?" Bøno, houbo mũîthos dìæs que stabæn todæs puœrcæs & fregaba-læs inantes aporta' la segiente tanda xhente. Sì q'ansì de magar sta la strada, la xhente passa de lhargo.
Cun los nuœvos telefònos, podìæ-se finalmente tyamar a un doutor privadamente, & la xhente afhixzo-se aìna a elho. Anhos mas tarde, de la q'andabæn reformando l hospital, montarun una sala spera temporal, cun ventanales visibles dende la strada, & la xhente protestaba por atopar scandaloso que los passantes los vìæren ende & soupiæren que tenìæn una cita. D'ayures, magar haber mas privacidà hagora, delhæs de cousæs que nun s'amentaræn primeiro, ou q'andabæn scondidæs næs casæs apartadæs, intamarun salir. La pequenha prision de Stanley intyenou-se de delinqüentes sexuales vieyos. L hospital podìæ hagora investir na salude mental; houbo therapistas vjsitantes que notarun na poblaçon una surprehendente asencia quasj total de schizofrenia & trastornos bipolares, cun todo una incidencia mayor de la usual d'abusu d'alcohol & depression.
Houbo-los que dizìæn que yos prestabæn mas læs Falkland de la maneira que yeræn, magar quasj que todos se rìæn d'elhos por sinhalrdà de los bønos vieyos tiempos, quando todos yeræn probes & infelizes & media parte de la poblaçon trataba de martsar. "Prestaba-me que nunca passare", diz Patrick Watts. "Adoraba læs vieyæs Falkland de la fhorma que yeræn -- la mena de vida agradable, scontrahida & sele que tenìæmus -- que delhos nun podìæn tolerar, por esso garrarun & martsarun. Yera una poblaçon pequenha, & andàbæmus mas pròximos. Pre- '82, læs Falkland yeræn el lhogar u you vìvìæ; hagora ye l lhogar u trabayo. Ansì ye como lo describo."
Indenantea, la xhente que vivìæ n Stanley conhocìæ a cada un que vìæ pela caleya, & saludabæ. Claro, siempre tenìæs un forasteiru q'apahecìæ. Patrick Wats trouxo pa casa la suæ muyer, Sima, una sùdita holandesa d'extraçon india que crecieræ n Suriname, de puœis de conhocela n una cena de bufet a voluntà n Sr. Wu, un restaurante tsino n London. Non ostante d'aquelha la xhente venìæ uno a cada vuœlta, ansì que se reconhocìæn. A la camada mas vieya avultaba-y el nùmeru de forasteiros perturbador, magar nun saludare de todæs maneiræs ya la xhente pela caleya por dir hagora todos cun vehìculos & nun haber quien caminar.
Delhos d'islleños queixæn-se de que cun tanta xhente de todu l mundo, læs Falkland andæn quedando irreconhocibles. A outros avulta-yos el nuœvu cosmopolitismo stimulante & piensæn q'a los que se queixæn falta-yos vision & son probablemente racistas, arremontando a los dìæs anteriores a la gerra, de la que los islleños habituabæn comenta' la blancor de quasj que l cien por ciento de la poblaçon por pruœba de ser elhos verdadeiramente britànicos. Sì q'ansì, pa tras d'essa division familiar, houbo una revuœlta ùnica a læs Falkland, causada pol persistente spetru de la gerra. Los habitantes de læs Falkland revindicarun el dreithu a la autodeterminaçon so la carta de læs Naçones Unidæs. La carta concede essi dreithu a los "puœblros" sin defini' lo q'elho sinifica. Que fhai falta pa ser un puœblro? Como habìæ xhente que se tornaræ un puœblro? Ye qüestion de tiempu? Cultura compartida? Nenhos nacidos na tierra? Habrìæ. Pœr ayures, un puntu unde una poblaçon serìæ tan transitoria & instable que se pahecerìæ mènos a una sociedà q'a un aeropuœrtu? A los islleños presta-yos arresaltar que læs vieyæs familiæs de sou tienen vivido næs Falkland mas castræs que mũîthæs argëntinæs na Argëntina -- prauticamente de magar l Argëntina fhoi paìs -- & a delhos dà-yos la lherça que si læs islllæs læs habitæn da nuœvo sobre maneira itinerantes & trabayadores a contratu de l exterior, essa prerrogativa perderà-se.
La xhente tien venido a læs Falkland por tantæs razones stremadæs que ye difìcile combinalæs cun los tipos de mithos nacionales mas grandes q'explicæn quien unu ye. Læs mas de læs historiæs habituales nun andæn disponibles. Los primeiros q'aportaræn nin roçarun nin trasformarun la tierra arrancando àrbolres & arando campos: nun habìæ àrbolres, & læs oveyæs aproveitharun la tierra cumo staba. Los islleños lhibrarun-se de los amos coloniales, ansì & todo non por revoluçon; los amos coloniales quexhierun lhibrase d'elhos. Ganharæ-se una gerra alhiberadora, pero non polos proprios islleños. Pa de tras, magar tene' læs isllæs hagora denheiro a sgaya, dependen hagora de la Gran-Bretaña de variæs maneiræs -- d'assistencia mèdica, educaçon & defensa, de professionales & specialistas. La independencia paheç impossible, polo mènos nel futuro previsible; el sitiu ye pequenhu de mas.
Describen-se quasj que todos hagora cumo falklanders primeiro & britànicos segundo, pero ye difìcile dizi' lo q'elho sinifica. El britanismo ye fàcile de proclamar -- læs Union Jacks, los buzones de correos roxos. Los sìmbolos son abondo por saber todos lo que Gran-Bretaña ye &, de qualquiera maneira, ha hi mũîtho pa catar. Sì q'ansì lo q'un habitante de læs isllæs Falkland ye, ye mas difìcile de describir. La mayorìa siente fhuœrtemente que la crìa d'oveyæs ye una parte importante de la suæ herencia, magar vivir ya pouca xhente n Camp. Los comercios de souvenirs andæn intyenos de pinguinos, sì q'ansì magar presta-yos los pinguinos a todu l mundo nun son obviamente totèmicos. "Somos tan nuœvos, nun tenemus una historia lharga," Leona Roberts, miembra de la assemblea parlamentaria de læs isllæs , diz. "& Nun ha hi poblaçon nativa, nin petroglifos que nos digan quien somos."
Al introgayos sobre lo que sinificaba ser un islleño Falkland, los mas cun raigañu fhundu næs isllæs fhalaba de sobrevivencia n isolamiento & cun mal tiempu; contentando-se cun per pouco; afigurando-se como arreparar daquè sin entreinase ou sin læs pieçæs adequadæs; adiudando-se unos a los outros por nun haber quien mas lo fhazer a l nun haber outros. Mũîthos dizen tener que ver ser un islleño Falkland cun ser probe, non ostante ya nun lo ser elhos mas. "Quando Premier Oil eguaba la suæ declaraçon d'impatu ambiental & social, tuvîmus xhente diziendo: "hemus dar proteçon a la nuœssa fhorma de vida," Mike Sumers, txefe de la càmara de comercio, diz. “& A un ciertu puntu n una reunion dixi, 'quala ye intos?' & houbo un silencio. & Dixi, “ya ves -- el problema ye que nun lo sabemus.”
Acabante março, quando l andaç s'aproximaba & los aviones deixarun de tyigar, los islleños, cumo xhente pœr todo ayures, sentarun-se n casa & intraræn na rede, tratando de discobrir que diba passar. Los precios de l petroleo baltiarun de magar l andaç intamou, & l Corona anduvo sparciendo-se ente los trabayadores viviendo n quarteles cabo læs plataformæs, por esso paheç improbable que læs prospeçones intamen ceho. Cun restaurantes pesllando n Europa, la demanda pescaho ye una fraçon de lo que fhueræ, pa tras de la possibilidà de que l Brexit acabe n aranceles europeos pròximos a l venti por ciento. Indagora nun anda claro que sinificarìæ pa la pesca, sì q'ansì los sous ingressos arrepresentæn quasj que dous tercios de los ingressos de læs isllæs, por tanto qualquiera reduçon diba tener un impatu enorme. El turismo ye l segundu mayor negocio, & consiste quasj q'inteiramente de cruzeiristas. Quien dirà hagora inscribise n un cruzeiru? & Si los touristas deixan de venir, los restaurantes & hoteles pesllaran. Nun ha hi quien poder remanecer næs Falkland sin trabayu, intos la xhente que trabaya ende & indagora nun tienen residencia permanente talvez yos fhaiga falta volver pa casa.
Que diba passar si los aviones deixaren de traher suministros regulares? Tornarìæn-se læs isllæs outra vez remotæs, sperando que læs intriegæs tyegen, infhoutando-se na cibeira de colheitha propria si nun vienen? Nos vieyos tiempos, la fruîta trahìæ-se una vez a l mes -- ye difìcile cultivar qualquiera cousa næs isllæs a parte de bagæs -- & la xhente tyamaba a l cordeiro "365" por comelo cada dìæ, delhæs de vezes næs très comidæs diariæs. Dirìæ passar outra vegada? Aprehenderìæ la mocidà crecido n Stanley a corar oveyæs? Egual la xhente q'extraña la fhorma de vida de læs Falkland consigen lo que querìæn:
Ailsa: Outra gerra mundial. Nun lo quiera Dîous, pero podrìæ resolve'l mundo.
Tony: Peslla' la riera un mes.
Ailsa: Habrìæmus aprehender a vivir cun los nuœssos proprios recursos & casar bien xhuntos.
Pahecìæ inevitable que l andaç venier. Todos sperabæn. pœr selmanæs, habìæ-los que dizìæn nel Facebook que l gubierno habrìæ peslla' læs fronteiræs, polo mènos a los cruzeiros, non ostante los cruzeiristas segìæn tyigando, andando pœr todo Stanley, sparciendo Dîous sabe que.
Hagora, por ende, cul intamu la serønda nel hemisferio sur, la campaña turìstica terminou. Nun habran mas cruzeiros, & læs pousadæs & los comercios de recuœrdos pesllaran. Cun læs fronteiræs pesllando n outros paìses & la incerteza los vuœlos, mũîthos de los specialistas & consultores martsarun pa casa. Los islleños antiguos tornaræn a star a mercè d'elhos mesmos l hibierno. & Si la xhente intama morrer, a todos yos pesarà por conhocese todos.
Publicou-se na ediçon impressa de la ediçon de xhuneto 6 & 13 2020, de tìtulu "Un oceano a parte".

16.6.20

La vida sexual de Catherine M.

La Vie sexuelle de Catherine M. (FICTION CIE) (French Edition) by [Catherine Millet]

Audio


De nenha, preocupabæn-me mũîtho læs qüestiones numèricæs. Læs memoriæs que se guardæn de los pensares ou de læs açones solitariæs de los primeiros anhos de vida son nidios: essæs son læs primeiræs ocasiones que se y dan a la consciencia pa pahecese a elha mesma, ente tanto los acontecemientos compartidos cun outra xhente continùæn presos na incertidumbre de los sentimientos (amiraçon, lherça, amor ou odio) que nos inspiræn los outros & que, de nenhos, indagora se ye mènos ato que d'adultos a decidir ou t'a comprehender. Alcuœrdo-me particularmente por elho de læs reflexiones que m'abasnabæn cada nœîthe, inantea dormime, n una ocupaçon scrupulosa de recuœntu. Lhœw spuœis de l nacemiento de l mîou ermanu (d'aquelha tenìæ très anhos & mediu), la familia mudou-se a un apartamento nuœvo. Nos primeiros anhos que l'ocupemus, istalarun-mi la cama nel quartu mayor, de cara a la puœrtæ. Nun yera you a dormir ta que, mirando la lhuz que provenìæ de la cozina u miæ maî & miæ wœla indagora andabæn tresnando na outra veira l curridor, nun consideraba una tres outra estæs qüestiones. Una d'elhæs aportaba a l fheithu de tener varios sposos. Non de la possibilidà d'una situaçon tala, que paheç amitise, ma ciertamente de læs suæs condiçones. Una muyer podìæ tener varios homes a l in par ou bien solo unu tres l'outru? Quantu tiempu habìæ elha de star casada cun unu primeiro de poder camudalu? Quantos podìæ elha “razonablemente” tener: delhos, unos cinco ou ses, ou bien una cifra mũîtho mas importante, ta mesmamente illimitada? Como lo diba fhazer you n siendo grande?

A l fhilu los anhos, a l recuœntu d'homes sustituyîu-lu l de los fhiyos. Supongo que n podiendo atopame so la influencia de la seduçon d'un home identificau (sucesivamente: d'atores de cine, un primu aleman, &c) & n tyantando los mîous suœños na suæ figura, egual nun quedaba tan intregada a la incertidumbre. Afiguraba-me de maneira mas concreta la vida miæ cumo muyer casada & por tanto cun presencia de fhiyos. Læs mesmæs intrugæs repetìæn-se: ses yera la cifra "razonable" ou bien, podìæn-se tener mas? Que diferencia de tiempu podìæ existir ente cada un? Adicionaba-se-y tamien la distribuçon ente rapazæs & rapazos.

Nun sou a rememorar essæs reflexiones sin læs relacionar cun outræs osessiones que m'ocupabæn a l in par d'aquelha. Stabliciera you cun Dîous una relaçon que m'oblrigaba cada nœithe a preocupame de la suæ alimentaçon & de la enumeraçon de los plratos & los vasos d'awa que y inviaba mentalmente -- inquieta pola quantidà xhusta, pol rithmu de la transmission, &c -- alternando intos cun aquelhæs intençones d'intyename la vida futura cun nenhos. You yera per religïosa & nun serìæ impossible que l tracamundiu cun q'apercibìæ la identidà l sou fhiyu favorecier la miæ inclinaçon a contar. Dîous yera la voz que tuonaba apelhidando los homes a l orde n sin amosa' la cara. Sì q'ansì insiñaræn-mi q'elhi yera a l in par el bañista de yelso colorrosa, que you mangaba cada anhu n preselbe, l infeliz tyancau na cruz pante quien se reza – non ostante, unu & outru yeræn tamien fhiyos de sou, ansì cumo tamien una specie de phantasma tyamau Spìritu Santu. Al cabu, soupi que Xhosè yera l sposu de la Señora & que Xhesus, siendo Dîous & fhiyu de Dîous, tyamaba-lu "Paî". La propria Señora yera de fheitho la maî de Xhesus, sì q'ansì da quando dizìæ ser elha la fhiya.

Aportando l tiempu d'assistir a l catechismo, pedì-yi un dìæ una intervista a l cura. El problema que you tenìæ falta exponey yera l que vien: querìæ tornar monxha, "casar cun Dîous", & martsar de missionaria pa una Àfrica u pullulabæn los puœblos deprovistos, solo que tamien mi pruyìæ tener sposu & nenhos. El cura yera un home lacònicu q'interrumpîu la intervista, xhulgando la miæ preocupaçon prematura.

Ta nace' la idea d'esti lhibru, nun reflexionaræ you mũîtho sobre la miæ sexualidà. Fhui siempre consciente de tener tenido relaçones mùltiples de fhorma precoz, lo que nun ye per habitual, sobre maneira næs rapazæs, polo menos nel mîou ambiente. Ya nun yera ya immaculada a los diez-&-oîtho anhos -- lo que nun ye particularmente ceho – sì q'ansì tuvieræ you ya n una bacanal la primer vegada næs selmanæs lhœw de la miæ defloraçon. Evidentemente nun fhueræ you quien, d'aquelha, tuvieræ la iniciativa na situaçon, non ostante ser you quien la precipitaræ, lo que quedou pante los mîous wœyos cumo un fheithu inauditu. Siempre consideraræ que læs circustanciæs mi ponxieræn nel camin homes que yos prestaba fhae'l amor multitudinariamente ou mira'l sou axuw fhae'l amor cun outros homes & la ùnica idea que tenìæ de min mesma n essi assumtu yera que n stando naturalmente abierta a experienciæs, sin ver torga moral, afhazìæ-me prestosamente a los vezos d'elhos. Pœr outra parte nunca saquei d'elho theorìa dala, & nun fhui nunca por ende una militante.

Yèræmus très rapazos & duæs rapazæs & acabàræmus xhantar n una quintana, no alto d'una lhomba pœr riba Lyon. Venieræ you vjsitar un muçu que conhœcieræ poucu tiempu ha, cun ocasion d'una stancia n London, & aproveitharæ l auto d'un muçu d'una amiga, André, elhi mesmu de Lyon, pa baxar de Paris. De camin, cumo lu mandaræ parar a mexhar, Andrè venieræ veme & acariciame quando andaba agatsada. Nun yera una situaçon disagradable, non ostante fhazìæ-me star un pouco curtiada, & fhoi quiçà de magar aquelha quando aprehendì a salir de l aquel sumiendo la cara na viriya & mitiendo la punta na bouca. A l tyigar a Lyon, quedei cun André & instalemunos na casa d'unos amigos d'elhi, d'un rapaz tyamau Ringo que vivìæ cun una muyer mas vieya & de quien yera la casa. Asentaræ-se esta ùltima, & los rapazos aproveitharæn fhaziendo una fiestina. Outru rapaz vieno, acompañau d'una rapaza, svelta, cul pelo per curtio & grebo, un pouco masculina.

Yera n xhuno ou xhunicu, fhazìæ calor & daquien dixo que tenìæmus que nos snudar todos & tiranos xhuntos a l awa na gran piscina. Ascuîthei la voz d'Andrè exclamando que la suæ moça nun diba se' la ùltima n intrar, un pouco sufocada por tener you ya de fheitho la camiseta pœr riba la cabeça. Scaheicì a partir de quando & la razon de deixar de lheva' la roupa interior que miæ maî mi fhexzieræ lhevar, de magar los trelze anhos: el sosten cun aros & la faxa "q'una muyer habìæ gastar". Ansì & todo, atopei-me quasj q'immediatamente n porrica. La outra rapaza intamou svestise elha tamien, non ostante nun houbo quien intrar na awa. El parterre staba discobiertu; por essa razon sin dulda læs figuræs que m'arrevienen dreithæs a la mente son læs de l quartu, you n wœcu d'una cama alta de fhierro frawaho, nun viendo pente los barrotes ma læs paredes que remanecìæn fhuœrtemente illuminadæs, adivinando la outra moça sporrida n riba un divan n un requeixu de la stancia. Andrè montou-me l primeiru l tiempu suficiente & silenciosamente, a la maneira de sou. Lhœw interrumpîu-se bruscamente. Una anxia inefable conquistou-me, xhusto l tiempu de velu martsar, andando a dulces, cul lhumbu apandau, diendo scontra la outra rapaza. Ringo vieno sustituyilu, ente tanto l tercer muçu, que yera mas reservau & que fhalaba mènos que los outros, inclinau cabo nòs, passaba la sou mano lhibre pelo alto l mîou cuœrpu. El cuœrpu de Ringo yera per diferente de l d'Andrè & prestaba-mi mas. Yera mas altu, mas brengosu, & Ringo yera un de los que xebraba'l trabayu de la mayana de l'outro de l cuœrpu, q'amartelhaba sin cubrir, el tòrax arreithu sobre los braços. Solo que pante min, Andre apahecìæ cumo un home mas maduru (n efeito mas vieyu; tuvieræ n Argëlia), la carne suæ yera un pouco mas muœlhe & l pelo mènos guarnecido, & prestaba-mi dormir indulrcada scontra elhi, nalgæs na suæ barriga, diziendo-y que you tenìæ precisamente læs proporçones ciertæs pa elho. Ringo arretirou-se & l que me miraba acariciando-me tomou la vez ente que you arretenìæ lhœw d'un ciertu tiempu una terrible gana de mexhar. Fhixzo-mi falta martsar. El rapaz tìmidu nun quedou contentu. Quando volvì, andaba cun la outra rapaza. Ya nun sei quien, si André ou Ringo, tomaræ la precauçon de dizimi q'elhi fhueræ solo p' "acabar" cun elha.

Quedei unæs duæs selmanæs pœr Lyon. Los mîous amigos trabayabæn de dìæ & you passaba læs miæs tardiquinæs cul studiante q'atoparæ n London. Quando l paî & la maî d'elhi stabæn asentes, sporrìæ-me n riba l sou edredon & elhi n riba min & tenìæ de dir attenta pa nun me cuti' la cabeça scontra la travielha. Nun tenìæ you indagora mũîtha experiencia, solo que you lu consideraba cumo indagora mas noviciu que you na maneira n que xingaba furtivamente l sou sexu indagora un pouco dùtile & mugorosu nel mîou, & n que la suæ cara aìna se fhundìæ na miæ cerviz. Debìæ andar preocupau enforma polo que yeræn, habìæn de ser, læs reaçones d'una muyer quando m'introgaba, per seriu, si l sperma que se proyectaba næs paredes de la natura nun proporcionaba un presto specìfico. Quedei plasmada. Mal sentìæ la penetraçon de la punta cumo pa poder stremar quando un tolhu viscosu s'extendìæ no fhondeiro de min! "Da veræs, ye curioso, nin la mas mìnima sensaçon? -- Non, nada de nada." Andaba elhi mas preocupau que you.

Fhœnte

Esti excertu sta scritu n version simplificada (collateral)

4.9.18

L horror de læs alturæs (Conan Doyle)


Version collateral simplificada

La idea de que la narraçon extraordinaria, tyamada l “Framento Joyce-Armstrong”, ye un “xhuœw pràticu” elaborau — que se creou ansì por una persona incònita maldita cun un humorismo perverso & siniestro — abandonou-se por todolos que scrutinarun l assumtu. El mas macabru & fantasiosu de los cospiradores hesitarìæ inantea de coneta’ læs suæs fantasìæs cun aquelhos fheithos indisputables & funestos q’arrefhuœrçæn el framento. Magar se’ læs asserçones contenidæs fantàsticæs & ta mostruosæs, fhuœrça-se non ostante pœr riba l intelletu comun lo de ser verdadeiræs, & fhairan-mos axhusta’ læs nuœssæs ideæs a læs nuœvæs situaçones. El nuœssu mundo paheç xebrase por un spacin pequenhu de seguridà precariu conforme a un insuspeithau & singularìssimu pelligro. You procurarei n esta narrativa, q’arreproduz el documento primitivo na suæ fhorma parcialmente framentaria, presentar todolos fheithos de t’hagora a l lleitor. Cumo introduçon hei dizir que, mesmo si s’ha de duldar de la narraçon de Joyce-Armstrong, nun ye possible qüestionase los fheithos concernientes a l lhogarteniente Myrtle, R. N., & a l señor Hay Connor, que sin lo duldar incontrarun el sou final de la maneira ende descrita.

Atopou-se l framento Joyce-Armstrong nel lhogar tyamau Lower Haycock, a cerca d’un kilòmetro & medio a poniente de l lhogarin de Withyham, cabo la raya ente Kent & Sussex. El quinze setiembre l anhu previu James Flyn, un obreiru rural asalariau por Mathew Dod, agricultor & proprietariu l Chauntry Farm, Withyham, oservou un tuœru ganzaveræ extendìu a l par de l caleyu que passa arrodiando la sebe n Lower Haycock. Adelantrando delhos de passos atopou unos binòculos rotos. Finalmente, ente urtigæs nel fhuœxu essi, discobrîu un lhibru planu, de pasta dura n canevàs, q’avultaba ser un quadernu de fhuœyæs dismontables, & a l xebra-se, delhæs volarun pente la base la sebe. Apañou-læs, solo que delhæs, inclusive la primeira, nunca s’atoparun. Esti fheithu deixa un hiatu deplorable n esta narraçon portentosa. El quadernu lhevou-se pol obreiru a l sou impresariu, que pœla suæ parte lu presentou a l doutor J.H. Atherton, de Hartfield. Esti señor aìna catou cun sigo la necessidà d’un exame por expertos & por esso l manuscritu mandou-se a l aero Club de London, u hagora cinca.

A l manuscritu faltæn-y très tyanæs — la primeira, la segunda & la penùltima — Tamien se xebrou una a lo postreiro de la narrativa, magar nun influencia’ la suæ falta na coherencia total de l cuœntu. Supon-se que l intamu sumidu describìæ læs qualificaçones aeronàuticæs de l señor Joyce-Armstrong, que se son a extraer d’outræs fhøntes: amite-se nun tener elhi comparança dala ente los meyores pilotos angleses. Mũîthos anhos considerou-se-lu cumo l mas ousau & intelletual de los aeronautas, una combinaçon que y permitîu alternativamente inventar & probar diversos aparatos nuœvos, incluyendo l acessorio comun gïroscòpico que porta l sou nome.

El cuœrpu principal de l manuscritu scribîu-se nidio n tinta, solo que læs poucæs renglreiræs finales s’anotarun a lhapiceiru & son tan irregulares pa de tras, que mal son a penæs descifrables — exatamente cumo se sperarìæ de star scribiendo-læs cun apuru nel assientu d’un avion que s’anda ximelgando. Ha hi, ha d’adicionase, intafharraduræs, n intrambæs tyana final & cobierta q’expertos de l Ministerio d’Interior confirmarun ser sangre, probablemente humano & cun certeza mamìfero. El fheithu d’atopase n esti sangre daquè asemeyando l paràsitu la malaria, & sabese que Joyce-Armstrong sufrìæ de fiebre intermitente, ye un exemplo notable de læs nuœvæs armæs que la sciencia moderna pon næs manœs de los nuœssos detetives.

& Hagora daquè de la personalidà l autor d’esti textu que marca època. Joyce-Armstrong, a comuña cun los poucos amigos que da veræs sabìæn daquè de l home, yera poeta & visionariu, egualmente mecànicu & inventor. Yera home de considerables haberes, que gastaræ mũîtho na suæ diversion aeronàutica. Tenìæ quatro aeroplanos privativos d’elhi nos sous hangares cabo Devizes, & diz-se tener elhi fheithæs non mènos de ciento setenta ascensiones nel cursu l outru anhu. Yera un home reclusu cun periodos d’humor scuru, nos q’eludìæ contatu cun los collegas. El Capitan Dangerfield, que lu conhœcìæ meyor q’outros, diz d’haber ocasiones u læs excentricidahes d’elhi amagabæn tornase daquè mas serio. La zuna de lhevar cun elhi un fusil n avion yera una manifestaçon d’elho.

Outra yera l efeitu mòrbidu cun que l acidente l lhogarteniente Myrtle y afetaræ la cabeça. Myrtle, q’andaba tras una plusmarca d’altor, baltiou a tierra d’un altor camin de los trenta mil pies. Horrible de narrar, la cabeça fhueræ-y inteiramente obliterada, magar que cuœrpu & extremidahes preservaren la suæ configuraçon. In cada alcuœntru d’aeronautas, Joyce-Armstrong, d’alcuœrdo cun Dangerfield, introgaba cun una risina enimàtica: “& u, por favor, anda la cabeça de Myrtle?”

Outra vez cun ocasion d’una cena, nel refetorio de la Scuœla Aviaçon in Salisbury Plain, intamou un alderique cun que serìæ l pelligro mas persistente que se dirìæn atopa’ los aeronautas. N ascuîthando opiniones sucesivæs cumo: batses d’aire, costruçon defetuosa & inclinaçon excessiva… concluyîu alçando los costinos & refhugando presenta’ læs suæs propriæs opiniones, magar da’ la impression de diferir de qualquiera exposiçon de los collegas.

Mereç la pena arrecalcar que de puœis de la suæ disapariçon total, discobrieræ-se que los sous assumtos privahos s’eguaræn cun una precision que podrìæ indicar tener elhi una fhuœrte premoniçon de disastre. Cun estæs explicaçones essenciales vou hagora presenta’ la narraçon exata tala & cumo ye, intamando pœla tercer tyana l cartafhuœyu insangrentau:

“… Sì q’ansì, xhantando n Rheims cun Coselli & Gustav Raymond, comprehendì que dalu de los dous sabìæ de minaça particular nos altos stratos de l amòsfera. De fheitho nun yos dixi nada de lo que you pensaba, cun todo aveirei-me tanto, que de tener elhos tenido una idea anàloga, nun mi la deixabæn explicar. Non ostante son dous homes valreiros & vanidosos que nun piensæn ma n ve’ los sous ridìculos nomes nos noticiarios. Ye interessante oservar que d’ente elhos dalu ascendieræ nunca mũîtho pœr riba los venti mil pies. Naturalmente, homes ha hi ya que cutieræn alturæs mas grandes q’estos dous cun aerostatos & scalando montes. Ha ser mũîtho mas alto quando un avion entra na zona pelligro — siempre presumiendo ser corretes læs premoniçones miæs.

Los aviones lhevæn stando cun nòs mas de venti anhos t’hagora ya & ye-se a introgar un: por que la minaça diba arrevelase solo wœy? La respuœsta ye ovia. D’aquelha, quando los motores flrouxos, unde un nome ou Green de cien cabalhos vapor se consideraba abondo pante todælæs necessidahes, los vuœlos stabæn mũîtho mas restritos. Hagora que très-cientos cabalhos vapor son mas de rieglra que d’excepçon, vjsitæs a los stratos altos tornarun-se per fàciles & per comunes. Ha hi los d’ente nòs que son a alcordase como, na nuœssa mocidà, Garros otenìæ una reputaçon mundial por cuti’ los diez & nuœve-mil pies & considerou-se una fhaçaña notable volar pœr riba los Alpes. Læs nuœssæs expetativæs spoxigarun hagora imensurablemente & ha hi venti vuœlos por cada un de los anhos previos. Mũîthos tienen-se fheitho cun discreçon. La raya de trenta mil pies tien-se algamada freqüentemente n sin outræs torgæs que frìo & asthma. Que pruœba esto? Un vjsitante ye a descender a esti planeta mil vezes in sin alcontrar un tigre. Cun todo, los tigres existen & si por casu se pousare n una selva, podìæn devoralu. Ha hi selvæs na amòsferæ superior, cun cousæs peyores que tigres habitando-la. Avulta-mi que futuramente estæs selvæs diran cartografìase acuradamente. Mesmamente sou a desinar nel momento presente duæs talæs: una cinca n riba l distritu de Pau-Biarritz, pœr Francia. Outra ende, Mesmamente n riba la miæ cabeça segun scribo eiquì n lhar in Wiltshire. Magar que piense haber quiçà una terceira n riba l distritu de Homburg-Wiesbaden.

Fhoi el Sumir de los aeronautas el que de mano me punxo a pensar. Evidentemente, todos dizìæn que baltiaræn a l mar, solo q’esto nun me satisfizo nunca. Primeiro, Verrier in Francia: la suæ màchina discobrîu-se cabo Bayone, solo que nunca atoparun el cuœrpu. Houbo l casu de Baxter, que tamien se sumîu, magar q'atoparun el motor & delhos de sofhitos de fhierro n un viescu n Leicestershire. N esti casu, el Dotor Midleton, d’Amesbury, q’oservaba esti vuœlu cun telescopio, declararæ tener visto precisamente inantea delhæs de nublres scurecey la vision de l avion a una altura enorme. Ascendìæ aìna perpendicularmente alto n una sucession de botes d’una maneira que se podier pensar impossible. Esta fhoi la oservaçon final de Baxter. Houbo una correspondencia nos papeles, solo que nun lhevou a conclusiones. Houbo casos similares & lhœw aìna fhoi la muœrte de Hay Connor. Que de fhalucar houbo por un misterio nel aire irresuœltu & que de colunæs nos papeles de mediu penique! — & que pouco se fhixzo por resolve’l casu! Descendîu n un tremendu vuœlu a picu d’un altor incònitu. Nunca salîu de la màchina, nin morrîu nel assientu l pilotu. De que morrîu? ‘Un mal de l coraçon’, dixerun los doutores. Fatada! El coraçon de Hay Connor andaba tan sanu cumo l mîou. Que dixo Venables? Venables yera l ùnicu home cabo elhi a l morrer. Dixo que tremblraba & avultaba un home per acoradìssimu. ‘Morrîu de terror’, dixo Venables, cun todo, nun fhoi a afigurase de que tuvieræ lherça. Mal y dixeræ una pallabra a Venables, que sonaræ a ‘mostruoso’. Nun se pudo descifrar nada de la que s’investigou. Mostros! Esta fhoi la postrer voz de Harry Hay Connor. & Morrîu EFETIVAMENTE de pavor, talo cumo Venables pensaba.

& D’aquelha staba la cabeça de Myrtle. Sohes quien a pensar — daquien ye da veræs a pensar? q’una cabeça humana ye a introducise da fheitho n cuœrpu pola fhuœrça d’una baltiada? Egual yera possible, solo que nunca crehì q’esto lo yera n casu de Myrtle. & La grasa na roupa — ‘todo pingando de grasa’ – daquien dixeræ quando la investigaçon. Raro que nun se mangaren a pensar de puœis d’estæs pallabræs! You sì — puœis d’aquelha ya lo anduvieræ you meditando mũîthu tiempu ha. Tengo fheithæs très ascensiones — como me fhadiaba Dangerfield pol mîou fusil! — solo que nunca fhui a algamar altor abondo. Hagora, cun esta màchina nuœva & fina de Paul Veroner & l sou Robur de ciento setenta & cinco cabalhos vapor, hei facilmente toca’ los trenta mil pies mañana. A l fhazelo, tirarei un tiru. Talvez tenga de pegay un tiru tamien a outra cousa. Claro, ye pelligroso. Si un collega quier eludi’l pelligro tenrìæ de desistir da fheitho de volar & sucumbir a unæs pantuflæs & una bata. Sì q’ansì vjsitarei la selva aerea mañana — & si ha hi ende daquè, sabrei-lo. Si torno, atoparei-me fheithu un pouco famosu. Si nun torno, esti quadernu podrà explica’ lo que procuraba fhazer & como n lo fhaziendo perdì la vida. Non ostante nada de galimatìas d’acidentes ou misterios, VOS lo ruœgo.

Fhixzi eleçon de l monoplano de Paul Veroner pa la mission. Nun ha hi nada cumo un monoplano habiendo lhabor que fhazer. Beaumont aprehendîu-lo ceho nos primeiros tiempos. Pongo por casu: nun y afeta la mugor & cun læs intemperies dà la impression de tener d’andar pente læs nublres todu l catsu. Ye d’una classe curiosa pequenha que respuœnde a læs manœs cumo un cabalhu cun un belfu recetivu. El motor ye un Robur rotativu de diez cilindros que trabaya ta ciento setenta & cinco. Tien todælæs sofisticaçones modernæs: gubernàculo cobiertu, tren de Pousar cun ruœdræs & patines inclinantes, frenos, stabilizadores gïroscòpicos, très martsæs de velocidà q’operæn por alteraçon de l àngulu d’ataque de læs alæs so l principio de cortina veneciana. Lhevei un fusil cun migo & una dolzena cartutsos cun postæs de ciervu. Vòs todos habrìæhes de tener visto la cara de Perkins, el mîou vieyu mecànicu, a l manday cargalos. Vestì-me cumo un explorador àrticu, cun duæs mudæs de roupa so l mono, calcetos spessos in dientro læs botæs watadæs, un gorru hibernal cun guarda-oreyæs & los lentes de proteçon. Staba sufocante a fhuœra l hangar, sì q’ansì you diba ascender a l àpice de los Himalayas & tenìæ que me vestir conforme. Perkins comprehendîu que daquè inusual diba passar & implorou-mi deixalu acompañame. Dirìæ fhazelo d’usar un biplano, solo que l monoplano ye thema d’home solu — Si se y quier extrahe’l màximo. Naturalmente, you trahìæ inhalador d’oxìgëno; home que tenga intençon d’algamar essa plusmarca d’altor sin unu, home que morrerà xhelau ou asfixiau — ou intrambos.

Di-yos una bøna wœyada a læs alæs, a l gubernàculo & a la barra elevadora de l Veroner. Todo andaba bien primeiro de montame. Punxi l motor in martsa & alcontrei que rulaba fino. In dexando-lu salir ascendîu quasj que de gølpe & esso a la martsa mas baxa. Di vuœltæs a l campu domèsticu una ou duæs vezes por scalecelu & lhœw, diziendo adîous cun la mano a Perkins & los outros, apandei læs alæs & punxi-lu a lo màximo. Snalou cumo una andarina scontra la torba oîtho ou diez milhæs ta que y elevei l morru un pouquinhin & intamou ascender n una gran spiral scontra la cortina de nublres pœr riba min. Ye essencial arremontar sele por afhazete a la pression decreciente.

Yera un opressivu, càlidu dìæ pante lo que ye un setiembre angles, cun la paz & la pesantor de la tyuvia iminente. Da quando venìæn boucanadæs bruscæs de l suroeste — una tan fhuœrte & non sperada que me surprehendîu pigaciando & me medio acordou pœr un intrin. Alcuœrdo-me de l tiempu u borrascæs & vòrtices & cavidahes d’aire avezabæn ser cousæs pelligrosæs — indenante d’aprehender nòs a dar potencia maistrante a los nuœssos motores. In cutiendo læs cortinæs de nublres, cul punteiru l altìmetro marcando los trenta mil, baxou la tyuvia. Xhuro-lo, que diluvio! Streldaba scontra læs alæs & açoutaba-se-mi scontra la cara, tomando-mi los lentes de maneira tala que mal podìæ ver. Decrecì la velocidà por tornase dolorosu l vuœlu a la scontra. A l ascender mas alto volvîu-se xaraçu fhorçando-me a torna’ la cola l avion scontra la torba. Un de los cilindros quedou a fhuœra d'açon — probablemente iniçon puœrca, sou a afigurame, non ostante andaba egual ascendiendo incessante cun bien de fhuœrça. Da breve cessou l contratiempu, fhuer lo que fhuer, & sentì inteiru l grave Rintsar: — diez cilindros cantando cumo un solu. Ende ye quando la guapura de los silenciadores modernos vien. A l lìmite podemus controla’ los nuœvos motores d'oreya. Que streldu & Rintsar quando andæn mal! Todos estos apelhidìos d’atençon malgastarun-se nos vieyos tiempos, quando fagocitaba cada un so l mostruosu barulhu l motor. Si solo los primeiros aeronautas podieren volver por ve’ la guapura & perfeçon de l mecanismu que se ganhou a l precio de læs suæs vidæs!

Camin de læs nuœve & media andaba aportando a læs nublres. So min, toda borrosa & scurecida pola tyuvia, extendìæ-se la vasta tyanada de Salisbury Plain. Media dolzena màchinæs voladoræs fhazìæn los sous lhabores a un altor de mil pies, paheciendo andarininæs negræs contra un fhundu verde. Ouso dizir q’elhos s’introgabæn q’andarìæ you fhaziendo n riba pœl paìs de læs nublres. Sporrîu-se sùbito un velo buxo so min & hùmidæs spirales nebulares s’arremolinabæn arrodiando-mi la cara. Staba frìo abondo & miserable. Por ende you diba pœr riba la nublre de xaraçu & esto ye daquè que you merecieræ. La nublre tornou-se scura & densa cumo la borrina de London. Na anxiedà por martsar d’aquelho, elevei l morru l avion ta sona’ l alarma automàtica & a l efeito intamei derivar a la mandreitha. Læs alæs moyadæs & pingando fhazìæn-me pesar mas de lo que pensaræ, solo q’intos andaba you ya pœr nublres mas tenues & scampou aìna a l primer strato. Habìæ un segundo — color d’òpalo -- & lhanugo — a un gran altor pœr riba la cabeça: un teithu blrancu inteiru n alto & un suœlu scuru inteiru n baxo, cul avion diendo pa riba n una vasta spiral pente intrambos. Un sta perniciosamente solitariu n estos spacios nebulosos. N una ocasion un mànificu vuœlu de paxarinos pequenhos marinhos passou cabo min, volando per aìna a poniente. El ràpidu Bater d’alæs & l glrayidu musical yeran prestosos a læs oreyæs. Avultarun-mi ser zarapicos, cun todo sou un zoòlogo ruin. Hagora que nòs, personæs, nos volvîmus aves, fhai-nos falta da veræs aprehender a reconhœcer a los nuœssos parientes pola cara.

La torba n baxo min arremolinaba & ximelgaba la vasta tyanada de nublres. Una vez formou-se un vortiç pœr dientro, un remolin de vapor, & ende, pente elho, talque si fhuer un imbudu, catei vision de l mundo distante. Un gran biplano blrancu passaba a una gran profundidà so min. Avultou-mi l vuœlu matinal de Royal Mail ente Bristol & London. Lhœw la deriva arremolinou-se pa n dientro.

Xhusto de puœis de læs diez cutì la veira inferior de l strato nublres superior. Consistìæ n vapor fino & diàfano que venìæ intaìnando de poniente. La torba venieræ derivando de poniente todu esti tiempu & hagora fhazìæ un oral frescu — a venti-oîtho pœr hora pol contador. Ya fhazìæ mũîthu frìo, si bien l altìmetro mal indicaba nuœve-cientos. Los motores trabayabæn fino, & continuemus sussurrando diendo n alto. La cortina nublres yera mas spessa de lo que se speraba, finalmente rarefhixzo-se n una borrina dourada pœr tras de min, & intos nel intre n que salì disparau d’elho, ende staba un cielo que scampaba & un brilhante sol pœr riba la cabeça — todo azul & ouro n alto, todo plrata brilhante n baxo, una vasta, relhuciente tyanada ta unde mi tyigabæn los wœyos. yeran læs diez & quartu & l punteiru l barògrafo indicaba dolze-mil-oîtho-cientos pies. Fhui a riba & a riba, læs oreyæs concentradæs nel cantarin profundu l motor, los wœyos siempre scrutinando l cronògrafo, el contador de revoluçones, el nivel de carburante & la bomba l lubricador. Nun surprehende dizir que los aviadores son una raça n sin lherça. Cun tantæs cousæs que pensar nun ha hi tiempu pa inquietanos por nòs mesmos. N esti momento comprehendì que l compas se tornaba de sfhoutu pœr riba un ciertu altor sde tierra, a quinze mil pies el punteiru manèticu ãpuntaba a oriente & a un puntu a l sur. El sol & la torba dierun-mi la verdadeira orientaçon.

Speraba arribar a una tranquillidà eterna n aquelhos altores externos, solo que cun cada mil pies d’ascension la galerna crecìæ. La màchina queixaba-se-mi & temblaba cada xhunta & bulon a l dir a la scontra d’elha, & intorniaba-se cumo una fhuœya papel a l inclinanos torciendo, roçando la torba a un rithmu mas acelerau que, quiçà, qualquier outru mortal indenantea. Sì q’ansì you tenìæ da nuœvo que volver & torcer pa riba nel vortiç, por nun andar a la mera cata d’una plusmarca d’altor. Por todolos mîous càlculos yera pœr Wiltshire u residìæ la miæ selvina aerea, & todu l mîou lhabor diba perdese si you cutìæ los stratos externos n un puntu mas distante.

Al cuti’ l nivel de los diez & nuœve-mil pies, camin de l mediu-dìæ, la torba tornou-se tan severa que mirei cun cierta lherça los suportes de læs alæs, expetante pœr momentos de velos francir ou aflrouxar. Mesmamente lhibertei l parachute de tras de min, & afhitei l sou gabitu n dientro l argolha preparando-me pa lo peyor. Hagora yera l intre unde un pouco de lhabor scasu por parte l mecànicu paga-se cun la vida l aeronauta. Sì q’ansì elho se sustentaba bravo. Cada cuœrda & cable d’aceiro bramaba & cimblraba cumo cuœrdæs d’un harpa, cun todo yera glorioso ver cumo, magar todo batier & solmenare, remanecìæ conquistador de la naturaleza & soberano l cielo. Ciertamente ha hi daquè de divino nel mesmu ser humano debiendo-se elevar de maneira superior pœr riba læs limitaçones que la creaçon paheç imponer – ascension, tamien — pola devoçon disinteressada & heroica exhibida por esta fhaçaña aeronàutica. Fhalar de depravaçon humana! Quando se tuvo una storia tala scrito nos anales de la nuœssa specie?

Estos yeræn los pensamientos na cabeça miæ, quando scalaba essi mostruosu, pindiu plano, la torba da quando cutiendo-mi la cara & da quando sibilante tras læs oreyæs, ente tanto la zona nublres so min arretrahìæ-se a una distancia tala que los plieges & cuœtos de plrata apahecìæn difuminando-se n una plana, brilhante tyaneira. Impero aìna m’alcontrei cun una experiencia horrible n sin precedente, & previamente soupi lo que yera star no que los nuœssos vizinos franceses tyamæn un tourbillon, solo que nunca n esta scala. L enorme rîo turbulente de la torba, de l que fhalaræ you primeiro tenìæ, cumo pahecìæ, remolinos dientro de sigo que yeræn tan mostruosos cumo elho mesmo. Sin premoniçon pœr un intre trouxo-me a l coraçon d’un talu. Tirei pœr un ou dous minutos cun tala velocidà q'houbi perde’l xacìu, lhœw vini a baxo de smeno, cun l ala ezquierda primeiro, a so scontra l centro l imbudu. Precipitei-me cumo una penha cerca de mil pies. Solo l cintsu me tuvo n sitiu, & l gølpe & la falta respiraçon deixou-me gindando medio insensible lateralmente na cabina. Ansì & todo sou siempre capaz d’un puxu supremu — ye l mîou mayor valor cumo aviador. Fhui cosciente que l descensu yera sele. El remolin yera un conu mas q’un imbudu & you aportaræ a l vortiç. Cun un ximielgu terrìficu, apilando todu l mîou pesu a un cantu, anivelei læs alæs & saquei l morru a fhuœra de la torba. A l intre salì disparau de los remolinos & sgilaba pa so l cielo. Polo tanto, comocionau ma vitoriosu, alcei l sou morru & arretomei l lhabor in spiral ascendente. Arrodiei enforma por eludi’l sitiu de pelligro de l remolin & aìna quedei seguru pœr riba d’elho. Precisamente a la una staba a venti-un-mil pies pœr riba l nivel de l mar. Prestando-mi mũîtho, superaræ la galerna & cun cada cien pies d’ascension la torba ya se tornaba mas tranquilla. Pœr outra parte, fhazìæ mũîtho frìo & notaba la nausea peculiar que causa la rarefaçon de l aire. Pœr primer vez ativei l inhalador d’oxìgëno & inhalei delhæs vezes el gloriosu gas. Fhui quien a sentilo corriendo-mi cumo un elixir pœlæs venæs & punxi-me exhilariante quasj q’al puntu de star infhilau. Glrayaba & cantaba a l volar a lo alto nel frìu, silenciosu mundo externo.

Tengo-lo per claro que la insensibilidà que vieno n riba Glaisher & n una scala minor in Coxwell quando n 1862 ascendierun n un globu a un altor de trenta mil pies, causou-la la extrema velocidà d’ascension vertical. Fhaziendo-lo cun un gradiente flrouxu & habituando-se ente tanto sele a pression baromètrica diminuyente, nun se darìæn talos sìmtomas atrozes. a l mesmu altor discobrì que mesmo sin l inhalador d’oxýgeno yera quien a respirar sin torga. Staba duramente frìo, cun todo, & l mîou thermometro marcaba zero fahrenheits. A la una & trenta volaba a cerca de siete milhæs pœr riba la superficie la tierra, & arremontando indagora continuamente. Incontrei que l aire rarificaho suportaba peyor læs alæs de suœrte que l mîou àngulu d’ascension habìæ decrecer considerablemente n conseqüencia. Ya yera claro, non ostante l modestu pesu l avion & la gran fhuœrça l motor, haber un puntu de caræ a min u you me detendrìæ. Tornando mas mala la cousa, una de læs iniçones outra vez que nun prendìæ bien & habìæ da quando iniçon intermitente de l motor. Nel mîou coraçon pesaba la lherça a l fracassu.

Fhoi d’aquelha quando tuvi la mas extraordinaria experiencia. Daquè me passou sibilante cun una welga fhumo & spañîu cun un fhuœrte, bufante son & emitiendo una gran nublre de vapor. Nel intre nun fhui quien a afigurame que cousa ocurriera. Alcordei-me intos que la tierra ye continuamente bombardada por meteoros & diba ser difìcilmente habitable si nun se tuvieren vuœlto vapor nos stratos externos de la amòsfera. Ende un nuœvu pelligro pa l home de los grandes altores, visto q’outros dous me passaræn quando m’aveiraba l nivel de quarenta-mil pies. Nun duldei q’a l fhilu l pulgu la tierra l pelligro diba ser per real.

El punteiru l barògrafo marcou quarenta & un-mil pies quando catei cun migo que nun podrìæ dir mas a lo alto. fysichamente, la pression nun yera a inda mayor de lo que you podìæ aguantar sì q'ansì la màchina cutieræ l sou limite. L aire atenuaho nun daba sofhitu firme a læs ales, & la minor inclinaçon causaba una deriva a l cantu, ente tanto los controles pahecìæn inertes. Possiblemente, si l motor trabayare òtimo, outros mil pies podieren star dientro de la nuœssa capacidà, non ostante indagora la iniçon falhaba, & dous de los diez cilindros avultabæn andar a fhuœra açon. Si you nun algamare hagora la zona q’andaba getando, nunca la diba algamar n esta xheira. Por ende nun serìæ que ya la algamaræ? Snalando n redondeles cumo un ferre mostruosu a l ras de los quarenta-mil pies, deixei l monoplano gia-se solu, & cun los binòculos Manheim fhixzi una bøna oservaçon de la periferia. Los cielos stabæn perfetamente claros; nun habìæ indicaçon d’aquelhos pelligros que m’afiguraræ.

Dixi que planeaba n redondeles. Pahecîu-mi de repente que fhairìæ bien in fhazer una varredura mas amplia & abrir una pista aerea nuœva. Si un caçador entra n una selva terrestre, cruzarìæ-la por atopar presa. El mîou razonamiento lhevou-me a pensar que la selva aerea que m’afiguraræ s'atopaba localizada ayures pœr riba Wiltshire. Esto debìæ quedar a sur & oeste de min. Usei l Sol navegando por torna-se l compas inùtile & nun haber traça visible de la tierra — nada a fhuœra de la distante tyaneira de plata. Cun todo, calculei la direçon tan bien cumo mi fhoi possible & caltuvi un cursu diretu a la meta. Arreparei n q’a l carburante nun y vagarìæ mas d’una hora adicional, cun todo podrìæ gastar ta l postrer pingu, ya q’un manìficu aeroplano ùnicu podrìæ n qualquier momento lhevame a tierra.

De smeno arreparei n daquè nuœvo. L aire n frente min perdieræ el sou claror de cristal. Staba intyeno de lhargos fhilos que se sfharrapabæn, daquè que solo sou a comparar cun per tenue fhumo tabaco. Gindaba pœr ende n festones & spirales, intorniando-se & dando vuœltes sele so la lhuz de l sol. A l caltrialos el monoplano, sentì un sutil regustu a azaite na bouca & habìæ una scuma untuoso na madeira de la màchina. Una sus tancia orgànico infinitamente fino pahecìæ suspender na amòsfera. Nun tenìæ vida. Yera incoherente & difuso, extendiendo-se pœr mũîthos acres quadrahos & de puœis atenuando-se nel ether. No, elho nun yera vida. Sì q’ansì nun podrìæn ser residuos de vida? Sobre todo, nun podrìæ se’l alimento de la vida, de la vida mostruosa, ansì cumo la humilde grasa l oceano ye la cibeira de la balhena poderosa? El pensamiento staba n mente quando los mîous wœyos mirarun pa riba & tuvi la vision mas prestosa que qualquier home tenga visto. Ye possible sperar trasmitivos-lo talo & cumo you mesmu lo vi l ùltimu xhuœves?

Concibide una medusa, cumo læs caravelæs de los nuœssos mares estivos, cun fhorma campana & d’un grandor imensu — per bien mas grande, pa l mîou xhuizio que la cùpola de San Pedro. Yera colorrosa pàllido cun vetæs de verde delicaho, ansì & todo la sustancia tan tenue nun yera ma un contornu de xhana contra l scuru cielo azul. Pulsaba a un rithmu delicau & regular. D’ende salìæn dous lhargos tentàculos verdes scolingando, q’oscillabæn diendo & veniendo. Esta vision fantàstica passaba cautamente cun una dinidà silente pœr riba la miæ cabeça, tan leve & sutil cumo una pòmpara de xabon, & diba a la deriva a la suæ maneira imponente.

 

Medio intorniaræ l monoplano, por poder continuar oservando esta manìfica creatura, quando, n un momento, m’atopei you mesmu volando n dientro una exquadra perfeita d’elhæs, de todælæs granduræs, solo que dala tan grande cumo la primeira. delhæs yeran abondo pequenhæs, non ostante læs mas d’elhæs tenìæn un grandor cumo d’un globu ordinariu & una curvatura idèntica nos àpices. Habìæ n elhæs una delicadez de textura & coloraçon que mi fhazìæ alcordame de l mas finu cristal de Venecia. Pàllidos matizes colorrosa & verde yeran los tintes prevalecientes, por ende todos tenìæn una iridescencia adorable u l sol brilhaba caltriando læs suæs fhormæs prestosæs. Cientos d’elhæs dibæn a la deriva cabo min, una preciosa huœstia onìrica d’argosiæs extrañæs & incònitæs de l cielo — creaturæs cun fhormæs & sustancia tan adatadæs a estos altores puros que nun se podrìæ concibir daquè mas delicaho dientro de vision ou son real terrestre.

Por ende, aìna la miæ atençon tyamou-la un fenòmeno nuœvu — læs serpientes de l aire superior. yeræn lhargæs, sveltæs, fantàsticæs bobinæs d’una sustancia de la qualidà l vapor, volante, tornante & virante a tal rithmu que l wœyu mal a penæs yera a dir tras d’elhæs. Delhæs d’estes creaturæs spetrales tenìæn venti ou trenta pies de lhargor, siendo difìcile discerni’l sou spessor, por se’ los sous contornos tan nebulosos que pahecìæn sfharielhase nel aire circumdante. Estæs serpientes aereæs yeræn d’un buxo per pàllido ou color fhumo, cun delhæs rayæs mas scuræs dientro, dando la impression d’un organismu definidu. Una n passando cutîu-mi la mesma cara miæ & sentì un frìu contatu mugorosu, la suæ composiçon yera tan insustancial que nun læs podrìæ conetar cun dala presumçon de pelligro fìsico, egual tan pouco cumo læs fhormosæs creaturæs campaniformes que læs precedieræn. Nun habìæ mas firmeza næs suæs figuræs que na scuma flotante d’una onda rota.

Sì q'ansì la experiencia mas terrible staba-mi reservada. Flutuando a un gran altor un partse purpureu de vapor descendîu scontra min, pequenhu cumo lu vi primeiro, solo q'agrandando-se aìna a l aproximase ta pahecer tener dolzenes de pies quadrahos de grandor. Magar que compuœstu d’una emulsion trasparente, tenìæ un contornu mas definidu & una consistencia mas sòlida que nada que tuvieræ visto primeiro. Habìæn mas traçæs, pa de tras, d’una organizaçon corporal, particularmente dous vastos wœrganos scuros circulares a cada flancu, quiça los sous wœyos, & una perfetamente sòlida proyeçon blranca ente elhos que yera tan curvada & cruhel cumo l picu d’una utre.

El cariz total d’esti mostro yera formidable & minaçante, & continuou camudando color d’un malva pàllido a un scuru & furiosu pùrpura, tan spesso que proyetaba una sombra a l andar derivando ente l mîou avion & l sol. Na curvatura superior de l sou enorme cuœrpu habìæn très grandes proyeçones, que solo sou a describir cumo pòmpares enormes, & staba convincidu a l mirales que s’inflabæn por gas extremamente sutil que valìæ pa fhazer boyar pa riba l amorfa & semisòlida massa nel aire rarificaho. La creatura movìæ-se rapidamente, calteniendo l rithmu facilmente a l par de l monoplano, & pœr venti milhæs ou mas conformou-se cumo horrible scorta de mîou, pairando n riba min cumo ave de rapinha sperando atacar. El sou mèthodu de progression — tan apriessa que mal se yera a persegir — yera proyetar una lharga & pegañosa serpentina a lantre, q’a l in par pahecìæ trahe’l contorciente cuœrpu a l frente. Tan elàstico & viscoso yera elho que nunca caltenìæ dous minutos sucesivos la mesma fhorma, cun todo a cada trasformaçon fhazìæ-se mas minaçante & abominable.

Soupi que sinificaba fhalcatrùa. Dizìæ-mi-lo cada pulsion purpurea de l sou cuœrpu repulsivu. Los vagos, protuberantes wœyos, que siempre s'orientabæn scontra min yeræn frìos & sin mercede nel sou odio mafhoso. Baxei l morru l monoplano por scapar d’elho. A l fhahelo, fulgurante, extendîu un lhargu tentàculo dende esta massa d’unto flutuante & baltiou tan leve & sinuoso cumo un tsicote pœl frontal de la miæ màchina. Houbo un fhuœrte xiblìu quando brevemente se pousou pœr riba l motor caldiau & colou da nuœvo pa l aire, ente que l enorme, planu cuœrpu se contrahìæ cumo n un sùbitu dolor. Descendì a picu, & outra vez un tentàculo cutîu l monoplano & l propulsor tayou-lo tan fàcile cumo tayarìæ una strìa de fhumo. Una bobina lhonga, sgilosa, pegañosa & pahecida a una serpiente, vieno pœr tras & garrou-me pœl ruœldu, tirando-me a fhuœra l cuœrpu l avion. Rompì-lo, los mîous dedos afhondando na suave & viscosa superficie, & pœr un intre zafei-me, solo pa pilhame na bodega outra bobina, que mi dîou un imburrion que quasj que mi parte l lhumbu.

Baltiando discargei los dous canhones de l mîou fusil, magar que, realmente, fhuer cumo atacar un elefante cun stira-gomes a erveyazos afigurando-se q’una arma humana podier dañar aquel volumen poderosu. & Cun todo ãpuntei meyor de lo que pensaba, puœis cun un sonoru retruque, una de læs grandes anguœñæs nel cantu la creatura spañîu cun la puntura de læs postæs. Fhoi per claro se’ la miæ suposiçon correta; & q’aquelhæs vastæs, claræs anguœñæs stabæn distendidæs cun gas elevador, imediatamente l enorme cuœrpu nebulosu torcîu de cantu, desperadamente retorniando-se por volver ganha’l sou equillibrio, ente tanto l sou picu mordìæ cun una furia horrible. Intos you ya volaba a picu na baxada mas cuœsta q’ousei probar cul motor a martsa màxima, el propulsor de vuœlu & la fhuœrça de gravitaçon disparando-me pa n baxo cumo un aerolito. Lhøñe, tras de min vì un opacu, purpureu borron que diminuyîu & se fhundîu cul cielo azul tras d’elho. Staba salvu a fhuœra de la selva mortal de l aire superior.

Una vez fhuœra pelligro reduzì l motor, por nun sfhazer in pieçæs fhaziendo volar una màchina aìna a potencia màxima dende lo alto. Fhoi un gloriosu descensu n spiral de quasj q’oîtho milhæs d’altura — primeiro a l nivel de l campu nublres de plata, lhœw pœl de la galerna pen baxo, & finalmente, cun tyuvia que cutìæ, a la superficie la tierra. Vi la Canal de Bristol so min a l franci’ læs nublres, Sì q’ansì, teniendo indagora del carburante n tanque, mitì-me venti milhæs a l interior inantea perdeme n un campu a media milha de l vilharin d’Ashcombe. Ende otuvi très bombones de benzina d’un auto que passaba, & a læs ses & diez vespertinæs pousei sele nel mîou prau cabo Devizes, de puœis d’un tal guaceu que dal mortal na tierra imprendieræ & vivieræ cumo pa conta’l cuœntu. Vi la guapura & l horror de læs alturæs — & mayor guapura & mayor horror q’aquelho nun entra dientro de la conhœscencia humana.

& Hagora l mîou plan ye outra una vez indenantea presenta’ los mîous discobrimientos a l mundo. La razon miæ pa esto ye que debo seguramente tener daquè que demostrar por evidencia primero de divulgar tala historia a los mîous collegas. Ye cierto q’outros me segiran & confirmaran lo que tengo ditho, & sì q’ansì debrìæ anhelar trasmitir conviçon de magar l intamu. Essæs fhormosæs pòmparæs iridescentes de l aire nun han ser difìciles de caturar. Anden a la deriva sele pœl sou camin & l ràpidu monoplano serà a interceta’l sou vagarosu cursu. Ye enforma probable que se slìæn nos stratos mas densos de la amòsfera & ser un monton pequenhu de visco amorfo todo lo que seya a baxar a tierra cun migo. & Ciertamente indagora habrìæ daquè que mi podrìæ sustancia’ la historia. Sì, vou dir, ma corra un pelligro a l fhazelo. Essos horrores pùrpura nun m’avultæn ser numærosos, ye probable que nun vea un. Si contrariamente los viere, baxarìæ a picu imediatamente. No peyor ende sta siempre l mîou fusil & l conhocemiento de mîou de…”

Ende una fhuœya l manuscritu infortunadamente perdîu-se. Na pròxima tyana sta scrito, grande, scritura discuriosada:

Quarenta & très-mil pies. Nunca volverei ve’ la tierra. Andæn pœr baxo, très d’elhos. Que Dîous m’adiude; ye una muœrte bederre de morrer!”

Esti ye l cuœntu de Joyce-Armstrong inteiru. De magar aquelha nun se tien nada visto de l home. Pieçæs de l sou monoplano apañarun-se na quinta l señor Bud-Lushington na raya ente Kent & Sussex, a poucæs milhæs de l local u s’atopou l quadernu. Si la theorìa l infortunau aviador ye correta, esta selva aerea, cumo elhi la tyamaba, existirìæ solo n riba l suroeste d’Anglia, de puœis paheç que scapou d’ende a la màxima velocidà de l sou monoplano solo que lu caçarun & devorarun essæs horribles creaturæs ayures pœla amòsfera superior pœr riba la posiçon na que l bederre remanente s’atopou. La vision d’esti monoplano snalando pa baxo n cielo, cun los terrores inombrables volando aìna pœr baxo & xebrando-lu siempre de la tierra ente mas se pesllabæn gradualmente n riba la vìtima, ye aquelha na q’un home que valorize la suæ cordura preferirìæ nun meditar. Ha hi mũîthos, de lo que sou cosciente, q’indagora ridiculizæn los fheithos expuœstos por min ende, non ostante han amitir que Joyce Armstrong sumîu, & vou incamentalos pa læs propriæs pallabræs de sou:

Esti cartafhuœyu explicarà lo q’ando tratando fhazer & cumo perdì la vida a l fhazelo. Pero n sin fatadæs sobre acidentes ou misterios, si VÒS fhazehes el favor.”

Fhønte