Nel sieglo
XX, læs visiones de los polìticos de la naturaleza humana amoldaræn
læs sociedahes. Sì q’ansì hagora, los creadores de nuœvæs
technologïæs imburriæn mas & mas el cambio social. La vision
de la naturaleza humana de sou, ye a day fhorma a l sieglo XXI. Hemus
saber que ven los technòlogos nel coraçon de la humanidà. L
economista Thomas Sowell propunxo duæs visiones de la naturaleza
humana. La vision utòpica ve la xhente cumo naturalmente bœno. El
mundo corrompe-nos, cun todo la xhente sabio ye a perfeccionanos. La vision
catastròphica ve-nos inherentemente cumo defectuosos. La nuœssa
gafez ye l egoìsmo. Nun podemus infhoutanos cun poder sobre outros.
Nun existen soluçones perfeitæs, mal a penæs contrapartidæs
imperfeitæs.
La
sciencia sofhita la vision catastròphica. La historia tamien. læs
revoluçones francesa, russa & tsina fhuerun visiones utòpicæs.
Pavimentarun los sous caminos a l paraìsu cun 50 milhones de
muœrtos. Los paîs
fundadores de los USA tuvierun la vision catastròphica. Crearun
torgæs & contrapesos pol amor d’acouta’ los peyores impulsos
de los responsables polìticos.
Visiones
de technòlogos
Ente
tanto, quando los americanos fundarun læs redes sociales, la vision
catastròphica scaheicîu-se. Infhoutabæn-se nos fundadores
fhaziendo malabarismos ente l sou interes propriu & l interes
pùblicu a l concibir estæs redes & obtener immensos bancos de
datos. Infhoutabæn-se
n q’usuarios, impresæs & paìses nun abusarìæn de l nuœvu
Poder de la rede social. La xhente nun tuvo limitaçon. Esto lhevou a
l abusu & a la manipulaçon. Tardìamente,
læs redes sociales adotarun visiones catastròphicæs. Facebook
hagora reconhoç que la regulamentaçon ye necessaria por obtene’
lo meyor de los medios sociales. El
bilhonariu technòlogo Elon Musk interessa-se por visiones
catastròphicæs & utòpicæs. Piensa ser “de fheitho per-bono
lo mas de la xhente”. Sì q’ansì elhi sofhita a l mercau, non a
l control gubernamental, quier concurrencia a fin de caltenenos
honestos, & ve l mal na persona. La vision
catastròphica de Musk imburria-nos a Marte, casu que l egoìsmo
miope sfhaiga la tierra. Pœr outra parte, la suæ vision utòpica
assume q’a la xhente de Marte podrìæ-se-y infhouta’ la
democracia directa, a la que los paîs fundadores d’Amèrica y
tenìen lherça. La vision utòpica de sou tamien assume que nos dar
fherramientæs por pensar meyor cincielhamente nun fhairà spoxiga’l
nuœssu machiavelismo.
Bill Gates
tira pelo catastròphico & trata de crear un mundo meyor dientro
læs limitaçones de la humanidà. Gates reconhoç el nuœssu interes
personal & sofhita recompensæs basadæs nel mercau & ansì
adiudanos a comportanos meyor. Por ende, piensa que l “capitalismo
creativo” ye a vincula’l interes propriu a la nuœssa ardencia
inherente por adiudar a los outros, beneficiando a todos.
Peter
Thiel considera l còdigu de la naturaleza humana. Heisenberg
Media/Flickr, CC BY-SA Una vision
catastròphica stremada anda nos scriptos de Peter Thiel. A esti
investidor bilhonariu n technologïa influenciarun-lu los filòsofos
Leo Strauss & Carl Schmitt. Intrambos pensabæn que l mal, na
fhorma d’un impulsu por dominar, ye parte de la nuœssa naturaleza. Thiel
disestima la “vision illuminista de la bondà natural de la
humanidà”. Contrariamente, cita elhi cun aprobaçon la vision de
que los humanos son “potencialmente malignos ou polo mènos seres
pelligrosos”.
Læs
conseqüenciæs de ve’l mal
El
philòsopho aleman Friedrich Nietzsche advertîu q’aquelhos que
lhuîthæn contra monstros han dir cun precauçon pa nun se tornar
monstros elhos mesmos. Staba ciertu. Xhente que
piensa nel mal, tien mas probabilidà de demonizar, deshumanizar &
castigar a los malfheithores. Son mas propensos a sofhita’ la
violencia tras & tres la trasgression d’outra xhente. Piensæn
que la violencia redemptora ye a erradica’l mal & salva’l
mundo. Los americanos que cren nel mal son mas propensos a sofhita’
la tortura, matar terroristas & possession d’armæs nucleares
de los USA. Los
technòlogos que ven el mal corren el pelligro de crear soluçones
coercitivæs. Aquelhos que cren nel mal tienen mènos probabilidà
de pensar profundamente n por que la xhente actùa d’essa maneira.
Tamien tienen mènos probabilidà de ver como læs situaçones
influenciæn læs acçones de la xhente. Dous anhos
tres el 9/11, Peter Thiel fundou Palantir. Esta impresa crea
programas q’analizæn grandes grupos de datos, sofhitando impresæs
que combaten el fraude & adiudæn a l gubierno de los USA a
combati’l crime. Thiel ye
un libertariu que sofhita a los republicanos. Cun esso & cun
todo, promovîu a un neomarxista que sofhita a los demòcratas, Alex
Karp, de CEO de Palantir. Pœr tras de læs diferenciæs de sou, ha hi
una fe compartida na pelligrosidà inherente de los humanos. La
thesis de doutorau de Karp argumentaræ que tenemus un impulsu
agressivu fundamental ta la muœrte & la destrucçon.
Tal cumo
creyer nel mal s’associa a l sofhitu a la agression preventiva,
Palantir nun spera simplemente a que la xhente cometa crimes.
Patentou un “systema de prevision de pelligro de delitos” que
prediz los delitos & compruœba l systema de predicçon policial.
Elho alhevantou preocupaçones. La vision
catastròphica de Karp reconhoç que Palantir tien falta de
restricçones. Emphatiza que la xhudicatura ha collocar “torgæs &
contrapesos na implementaçon” de la technologïa de Palantir. Diz
que la utilizaçon de los programas de Palantir habrìæ “decidise
pola sociedà n un debate abiertu”, & non polos tèchnicos de
Silicon Valley. Cun todo,
Thiel cita lo que l philòsopho Leo Strauss incamienta, de q’Amèrica
parcialmente debe la suæ grandeza “a sviase occasionalmente” de
los principios de lhibertà & xhusticia. Strauss incamentou
p’asconder talæs sviaçones so un velo. Thiel
apresenta l argumento de Strauss de que mal a penæs “la cordinaçon
secreta de los servicios d’intelligëncia l mundo” ye a sofhitar
una paz internacional giada polos USA. Esto evoca a l Coronel Jessop
na pellìcula “A Few Good Men”, que sentîu que habrìæ de
tratar cun verdahes pelligrosæs na scuridà.
Podemus
lhidiar cun la verdà?
Ve’l mal
tres el 9/11 lhevou technòlogos & gubiernos a sobrepassase cun
la monitorizaçon. Esso inclui gasta’l systema secretu
anteriormente de computador XKEYSCORE, gastau pola Comision de
Segurança Nacional de los USA p’apañar datos de la xhente pœr
Internet, que se vinculæn a Palantir. El puœblo americano
arrefhugou essi infoque & los processos democràticos aumentarun
la supervision & limitarun la monitorizaçon.
De
cara a la garma
Visiones
catastròphicæs apresentæn pelligros. La lhibertà ye a ser
innecessaria & coercitivamente limitada. læs raìzes externæs de
la violencia, cumo excasez & exclusion, pueden ignorase. D’outra
maneira, si la technologïa crea crecemiento econòmico, resolverà
mũîthæs causæs externæs de conflictu. Læs
visiones utòpicæs ignoræn los pelligros internos. La technologïa
que solo camuda l mundo ye insuficiente pa salvanos de l nuœssu
egoìsmo &, cumo argumento n un lhibru pròximu, de l nuœssu
despeithu. La
technologïa ha camuda’l mundo trabayando dientro de læs
restriçones de naturaleza humana. Crucialmente, cumo Karp oserva,
læs instituçones democràticæs, non los technòlogos, han, n
ùltimu anàlisis, decidi’ la fhorma de la sociedà. Los resultahos
de la technologïa han se’ los aportes de la democracia. Elho ye a
implicar que reconhoçamus verdahes duræs sobre la nuœssa
naturaleza. Intos, & si la sociedà nun quexhier confrontalos?
Los que nun son a lhidiar cun la verdà fhaen a los outros temer
fhalar. Los
technòlogos straussianos, que cren sì q’ansì, sin ousar
fhalar, verdahes pelligroses, puœden sentise oblrigahos a defende’
la sociedà na scuridà antidemocràtica. Extralimitæn-se, non
obstante alientæn-los aquelhos que ven haber mas mal na fhala que na
suæ supression. Los
griegos antiguos tenìæn un nome pa daquien cun la ousadìa de dizir
verdahes que podrìæn mangalos in pelligro — el parresista. Non
ostante l parresista tenìæ falta d’un ascuîtha que prometier nun
arreacionar cun rabia. Esti contractu parresiàsticu permitîu dizi’
la verdà de fhorma pelligrosa. Vamus
sfharrapar esti contractu. Tenemus que lu renovar. Armahos cun la
verdà, los griegos sentierun que podìæn mirar por sì mesmos, &
polos outros. Armahos cun intrambæs verdà & technologïa
podemus approximanos a l complrimiento d’essa promessa.
Septiembre 11, 2020 2.26pm
BST Auctor Simon
McCarthy-Jones Professor
Associau n psychologïa clìnica & Neuropsychologïa, Trinity
College Dublin Declaraçon
informativa Simon
McCarthy-Jones recibe financiaçon de la Fundaçon de la Investigaçon
de l Cerebro & Comportamiento, cun sè nos USA.
El
rapaz Don Alfred Ladidel soupo lheva' la vida cun calma de magar
nenhu. Pruyeræ-y dedicase a los studios superiores, sì q'ansì n
passando l exame que conduzìæ a læs classes superiores de la
educaçon secundaria cun daquè atrasu, decidîu n sin que se y
fhexzier pardo segir pa lo que y incamentaræn los sos professores &
familia & desjstir d'essa carreira. & Collocarun-lu n
sucediendo esto n una notarìa d'aprehendiz, ansì catou cun sigo
quanto se sobrestimæn læs mas de læs vezes el studio & la
sciencia & que pouco depende l valor d'un home d'aproba' los
exames & los semestres acadèmicos. Gravou-se-y ceho esta vision,
arrecargaba-y la memoria &, alquando, fhazìæ-y contar a los
collegas como, spuœis d'una deliberaçon da fheitho, tiraræ pœr
esta carreira mas fàcile aparentemente contra l Pahecer de los
professores, & que fhueræ la decision mas sabia & valiosa de
la suæ vida, magar costay un sacrificio considerable. Acenhaba
condescendiente a los compañeiros que quedaræn na scuœla &
q'atopaba cada díæ pœla caye cun læs carpetæs, &
contentaba-se a l velos manga' los gorros a l aveirase-yos los
professores, daquè q'elhi mesmu fhexzieræ nun ha mũîtho. De díæ
remanecìæ paciente so la direçon de l sou notariu, que nun
facilitaba la vida a los principiantes, & cun picardìa adotaba
unæs maneiræs nel trabayu gayaspeiræs & finæs que y
prestabæn, que lu adornabæn & q'exteriormente lu ponìæn a la
par de los sous collegas mas vieyos. De nœithe, prauticaba l arte de
borronar puros & de rondiar sin preocupaçon pœlæs caleyæs cun
colhaços, & n casu necessidà bebìæ una cerveza ente elhos cun
gracia & patsorra, magar preferir gastar na pastelerìa la proxa
q'imploraræ a la maî, cumo fhazìæ stando n dispatsu; quando los
outros tomabæn un bolhu & un mostu de tardiquina, elhi siempre
comìæ daquè dulce, ya fhuer nos dìæs scosos mal un rintsi cun
compota, ya fhuer nel tiempu bayura una trufa tsocolate, croissants
de massa fhuœya de manteiga ou macarones.
Al
Colar de l tiempu, non ostante, amestou-se outra solombra que sele,
sì q'ansì mènos scuramente, cobrîu esta brilhante primaveræ de
vida. Conforme a l sou tiempu, el rapaz Don Ladidel intamou mira' læs
rapazæs curiosæs d'una maneira sinificativa & andaba
costantemente prendau d'una ou d'outra. A l intamu dîou-y esto un
presto nuœvo & ìntimo, sì q'ansì tornou-se aìna mas dolor
que presto, puœis a medida que la suæ ardicia por amor spoxigaba,
la suæ brenga & spìritu imprehenditivu n esta staya mas
s'afhondaba. Quando andaba n casa, nel sou quartin, cantaba mũîthos
cantares intyenos d'amor & d'emoçon, sì q'ansì n presencia de
rapazæs guapæs perdìæ todu l rixu. Claro que continuaba siendo un
excellente dançarin, solo que l sou Poder de divertir deixaba-lu n
apuros si alquando trataba d'expressar delhos de los sous sentires.
Intos, ente mas poderosamente fhalaba & cantaba & brilhaba n
sin duldæs nel corru los amigos, mas y prestarìæ da' los sous
aplausos & todolos sous alhouros por un beisu, da veræs, por una
pallabra melgeira de bouca d'una rapazina guapa.
Essa
timidez, que nun pahecìæ concasar bien cun l outro de l sou Ser,
yera por tener un coraçon intatu, de l que los sous amigos se
sfhoutabæn da fheitho. Aquelhos atopabæn, si læs ardiciæs d'elhos
ansì lo querìæn, el presto amoroso eiquì & eilhì n
relaçoninæs cun servientæs & cozineiræs; magar se prendaren,
nun se tsarraba de pasion & amor ideal ou quanto si mas de
fidelidà eterna & vìnculo matrimonial futuro. & N sin todo
elho, el rapaz Don Ladidel nun diba ser a afigurase l amor.
Prendaba-se siempre de fhiyæs curiosæs & respeitadæs de
burgeses, & ente que lo fhazìæ, probablemente pensaba que lu
sperarìæn delhos de prestos sensuales, cun todo pensaba sobre maneira
n tener una moça real & decente. Hagora bien, pol tiempu que
tenìæ & rentæs, yera impossible pensar tala cousa nin de
lhøñe, lo que bien sabìæ, & a l se'l sou sensualismo modesto,
prestaba-y mas contentase cun pallabræs tienræs & anxiosæs,
q'experimentar cun una cozineira de la maneira tala que los outros
fhazìæn.
Por
de mas a læs rapazinæs prestaba-yos velu, sin lo catar elhi.
Prestaba-yos la suæ cara guapa, l arte a l baillar & cantar, &
tamien yos prestaba l ardicia tìmida de sou, sentiendo que pœr so
de la suæ guapura & educaçon fina, ascondìæ un coraçon
frescu & indagora medio infantil.
Cincielhamente
nun tenìæ intos mesmo nada d'estæs simpathìæs ocultæs, &
magar gozar indagora d'amiraçon & favor na Fidelitas, la
solombra fhixzo-se-y mas fhonda & mas lherciega, & a dulces
minaçaba quasj scurece' la vida anterior suæ, fàcile &
cincielha. N essos tiempos malos dedicou-se a l trabayu cun un zelu
violentu, delhæs de vezes yera un assistente de notarìa exemplar, &
de nœithe, aplicau, preparaba læs oposiçones, d'una parte pol amor
de força' los sous pensares pœr outros caminos, d'outra parte por
poder ingressar mas ceho na collocaçon anxiada cumo aspirante,
quanto si mas por poder apresentase de galan cun meyor suœrte. Non
ostante, essæs campañæs nunca durabæn mũîtho, puœis el cøuro
l assientu & l trabayu mental duru nun concasabæn bien cun la
suæ naturaleza. N acabando l zelu, el rapaz volvìæ a la gitarra,
rondiaba cun gracia & sinhalrdà pœlæs guapæs caleyæs de la
capital ou scribìæ poemas nel sou quadernin. Ultimamente yeræn
estos principalmente de tipu amorosu & emotivu, &
componìæn-se de pallabræs & versos, rimæs & frasæs
guapinæs que vieræ & arretuvieræ ende & aquende n lhibros
de cantares. Axhuntaba-los, sin fhazer mas nada, & creou-se ansì
un mosaico impecable d'expressiones comunes prauticables de poetas
d'amor populares & outros pastitses inocentes. Prestaba-y scribir
essos versinos cun una caligrafìa a lhimpio suave & clara, &
scaheicìæ da vezo l sou dolor a l respeito da fheitho pœr una
hora. Tamien n outros aspeitos cincaba na suæ naturaleza feliz que y
prestare involucrase n momentos bønos & malos & scaheice' lo
importante & lo real. Mesmamente la creaçon diaria de l
apariencia externa de sou yera un Fholgar prestosu, giando l peine &
l scobiyu pente l pelo pardo medio lhargo, dando-y cera & outræs
caxigalines a l bigotin pequenhu arrecortau, fhaziendo la ximuœstra
de l nœdiu la corbata, scobiyando cun precision el sayu &
curiosando & afinando læs uñæs. Pa de tras, ocupaba-se mũîthæs
vezes d'organizar & examina' læs suæs ayalgæs, que caltenìæ
n una caxa caoba. Ente elhæs andabæn un par de botones de puñu n
ouro bañaho, un lhibretu inquadernau de terciopelo verde cun la
iscriçon: "nun me scaheiças", u tenìæ scritos los nomes
& aniversarios de los amigos mas pròximos, una catsa pa plumin
talhada cun adornos gòticos finos de filigrana & una stielhina
de cristal que -- a l ponela a la scontra de la lhuz & mirala --
tenìæ dientro una vista de l monumento Niederwald; tamien un
coraçon de plrata, que se podìæ abrir cun una tyave infinitamente
pequenha, una navaya de domingo cun una scudielha de marfil &
flores Edelweiß sculpidæs, finalmente un brotse de rapazina rotu
cun variæs piedræs de granate parcialmente fhendidæs que l
proprietariu pretenderìæ tornar mas tarde n una prenda pa si mesmu
n una ocasion festiva. Nin que dizir tien que nun y faltaba un cayau
finu & elegante, cun un puñu arrepresentando la cabeça d'un
galgu, & un imperdible de peithu n fhorma de lira dourada.
Egual
que l rapaz caltenìæ læs ayalgæs & prendæs seguræs &
decentes, tamien acarretaba cun sigo fielmente l sou pequenhu &
costante fhœw d'amor, contemplando-lu cun ardicia ou sinhalrdà &
sperando pol tiempu u fhuer a usalu & a ofrecelu decentemente.
Ente
tanto houbo una tendencia nuœva ente los collegas que nun y prestou
a Ladidel & que solmenou severamente l anterior popularidà &
autoridà suæ. Daquien muçu, professor particular na scuœla
tèchnica, intamaræ impartir conferenciæs noturnæs d'economìa, u
comparecìæn sobre maneira l personal de læs scribanìæs &
funcionarios de nivel inferior. Dibæn los conhocidos de Ladidel
todos ende & næs suæs reuniones biltabæn debates fogosos
d'assumtos sociales & polìtica interna, u Ladidel nin querìæ
nin podìæ participar. Dabæn-se conferenciæs, & comentabæn-se
& discutìæn-se lhibros, & si mesmamente trataræ elhi
d'axhuntase & amosar interes, todo y pahecìæ ser una atividà
ralra & pomposa nel fhundu la suæ alma. Andaba por elho fhartu &
fastidiau, & n scaheiciendo quasj los sous camaradas læs suæs
artes anteriores & mal siendo estimadæs ou apetecidæs pol nuœvu
spìritu, fhoi afhondando mas & mas dende l sou altor anterior n
dientro d'una scuridà sin gloria. A l intamu a inda peleou &
lhevou variæs vegadæs unu de los lhibros gordos pa casa cun sigo,
sì q'ansì fhaziendo-se-y irremediablemente abhorrecido, sfhixzo-se
d'elhos ente suspiros & arrefhugou la erudiçon & la fama.
D'aquelha,
stando la suæ cabeça guapa mènos arreitha & la insatisfaçon
na mente, un vienres scaheicîu afaitase, lo que siempre fhazìæ
essi díæ & l martes. Por tanto de camin vespertin a casa,
mũîtho spuœis de cruza' la strada u vivìæ l sou barbeiru, fhoi n
dientro d'una modesta barberìa cabo la suæ casa comidæs por
compensa' lo que perdieræ; puœis magar pesay læs preocupaçones,
nun querìæ ser infidel a vezu dalu. Tamien el quartu hora n
barbeiru yera siempres una celebraçonina pa elhi, nun y daba mas si
yi vagaba un pouco, d'outra maneira sentaba-se feliz intos na
poltrona, miraba un diario & miraba fotos de xabones, azaites pa
l pelo & ceræs pa l bigote na parede ta que prestando-y
arrevolvìæ la cabeça pa tras por senti' los dedos per cudiantes de
l assistente, la navaya frìa & finalmente, la suave polveira nos
carrielhos.
Mesmamente
hagora l bøn humor devolaba ta elhi; n intrando nel local pœr so la
palancana d'axofre que tilintaba cun l oreu, arrimou l cayau a la
parede & gindou la monteira, sentou-se na poltrona & sentîu
l rumor de la spuma l xabon arrecendiendo sutilmente. Atendîu-lu un
rapaz assistente bien atentu, afaitou-lu, sofhitaba-y el speyu oval
de mano, enxugou-y los carrielhos, inredou cun la polveira pœr riba
d'elhi & introgou educadamente: "Serà esto todo?" Lhœw
segîu a l vezeiru que s'upaba, a passos seles, scobiyou-y el colhete
de la capa, recibîu l sou bien ganau denheiro por afaitalu &
aporrîu-y cayau & monteira. Todo esto ponxieræ a l muçu
cabalheiru de bøn humor & contentu; ya andaba ingrifando los
beiços pa salir a fhuœra cun un xiblidu agradable, quando sentîu a
l assistente l barbeiru, a l que mal a penæs miraræ, introgar:
"Disculpai ho, vòs nun vos tyamahes Alfred Ladidel?"
Ente
que plasmau afirmaba la intruga, arremelhou a l home nos wœyos &
lhœw catou n elhi l sou vieyu colhaçu de scuœla Fritz Kleuber.
Hagora que so outræs circustanciæs, nun y prestarìæ mũîtho
reconhocelu & guardarìæ-se de tener tratu cun un assistente
barbeiru, que y darìæ vergønça de lantre los sous collegas. Solo
que n aquel intrin andaba de per bøn humor & pa de tras, la suæ
proua & classismo diminuyeræn considerable d'aquelha
ultimamente. Intos nun fhoi solo por bøn humor, tamien por una
necessidà de tsera & reconhocemiento, aporrîu la mano a l
barbeiru & glrayou-y: "Home, Fritz Kleuber! Tratarèmunos a
l cabu de 'tu' indagora? Que tal andæs?" El colhaçu de scuœla
aceitou contentu la mano ofrecida & l "tu", & nun
teniendo tiempu por andar trabayando, quedarun n atopase l domingo de
tarde.
Al
barbeiru bien que y vagaba t'aquelha hora, & daba graciæs a l
sou vieyu colhaçu por, magar la suæ posiçon noblre, ser a
alcordase de la suæ tsera n scuœla. Fritz Kleuber siempre sentieræ
una cierta reverencia pol fhiyu l vizin & colhaçu de classe,
visto que y fhueræ superior næs artes todæs de la vida, & la
elegancia & corte graciosu de Ladidel volvìæn hagora a
impressionalu fhondo. Por tanto l domingo, n acabando l servicio,
preparou-se zelosamente pa la vjsita, mangou la roupa mas bøna, &
anduvo pœlæs caleyæs cun precuru por nun s'intafharrar. Primeiro
d'intrar na casa u Ladidel vivìæ, enxugou læs botæs cun un
diario, spuœis txubîu contentu læs scaleiræs & picou a la
puœrtæ u vîu brilha' la gran cartulina de vjsita d'Alfred.
Tamien
aquel se prepararæ un pouco, puœis querìæ causay una impression
brilhante a l sou paisanu & amigu d'infancia. Recibîu-lu cun
gran cordialidà, solo que non sin superioridà considerada, &
tenìæ na mesa un cafè excellente cun pasteles finos, convidando a
Kleuber cumo a un rapazin.
"Sin
problemas, vieyu amigu, acuei? Tomaremus el cafè xhuntos & de
puœis daremus una caminada, si ti paheç bien."
Claro
que y pahecîu bien, sentou dando graciæs, bebîu de l cafè &
comîu de l pastel, lhœw recibîu un pitu & rescamplaba una
allegrìa tan indissimulada por esta guapa arrogancia que l coraçon
de l aspirante a notarìa s'abrîu tamien. Aìna tsarrarun nel vieyu
ton familiar de los vieyos tiempos, de los professores & colhaços
studiantes & de lo que fhueræ de todos elhos. El barbeiru houbo
de contar un pouco como y fhueræ de magar aquelha & onde
anduvieræ, lhœw intamou l outru & narrou detalhadamente la suæ
vida & expetativæs. & P'acabar descolingou la gitarra de la
parede, afinou-la & arrincou, intamou cantar & cantou Cantar
ente Cantar, toda mena de cousæs prestosæs, de fhorma tala que a l
barbeiru tyorabæn-y los wœyos de rise & por prestoso.
Decidierun nun salir a caminar & n cuœntæs d'elho fhuerun ver
delhæs de læs ayalgæs de Ladidel, & d'ende incetarun una
tsarra sobre lo que cada un d'elhos s'afiguraba que yera un stilu de
vida finu & noblre. Claro que læs pretensiones de felicidà de l
barbeiru yeræn mũîtho mas modestæs que læs de l sou amigu, sì
q'ansì a l final elhi xhogou un trumfu n sin dala intençon, que y
conquistou l sou respeitu & invidia. Contou-y precisamente que
tenìæ moça na vilha & convidou l sou amigu pa dir an ca
d'elha, u serìæ bien vistu.
"Vîsti,
ho", spetou Ladidiel, "tienes moça! Infelizmente ta hi nun
tyigei. Sabehes ya quando podrehes casar?"
"Indagora
non da fheitho, de todælæs maneiræs nunca speraremus mas de dous
anhos, ya stamus promessos ha ya mas d'un anhu. Tengo una passadeira
materna de très-mil marcos, & si trabayo duro un ou dous anhos
mas & economizo un pouco, seguramente podremus inceta'l nuœssu
negocio proprio. Ya sei u, precisamente n Schaffhausen in Suiça,
trabayei ende dous anhos, l amu ye vieyu & prestaba-y you &
ha mũîtho que nun me scribe, quando stea preparau, preferirìæ
elhi deixar pa min el sou negocio & non per caro. Conhoço bien
el negocio de magar aquelha, tien bien d'animaçon, & ta sta cabo
un hotel, vienen mũîthos extraños, & pa tras de l negocio ha
hi un comercio de postales".
Sacou
garrando de l bolsu l peithu l sou sayu pardu domingeiru una
carteira, u trahìæ tanto la cartulina l amu de Schauffhausen cumo
tamien una postal imburuyada n papel de seda, q'insiñou a l sou
amigu.
"Vîsti,
los saltos de l Rhein!" glrayou Alfred, & los dous mirarun
la foto xhuntos. Yeræn los saltos de l Rhein cun una illuminaçon
bengalina pùrpura, el barbeiru describîu-lo todo, conhocìæ cada
puntu d'elho & fhalou d'aquelho & de los mũîthos extraños
que vjsitæn la belheza natural; lhœw volvîu a l amu & a la suæ
impresa, declamou la suæ carta & intyenou-se d'enthusiasmo &
allegrìa, de fhorma que l sou camarada a l cabu quixho tener voz &
amestar hi daquè. Intos intamou fhalar de l monumento Niederwald,
q'elhi propriu nun viera, un tìu sou sì, & abrîu la suæ arca
l thesouro, sacou la catsa n wœsso pa plumin & deixou a l amigu
mirar pente l cristalin q'ascondìæ l splendor. A Fritz Kleuber
prestou-y amitir que nun yera d'una guapura minor que los sous saltos
roxos, & deixou modestamente la pallabra a l outru, q'hagora
introgaba pol oficio de l sou convidau, fhuer por interes real, ou n
parte por educaçon. La tsarra animou-se, Ladidel siempre sabìæ
q'introgar nuœvo, & Kleuber dîou-y informaçon rigorosa &
fidel. Fhalou-se de como amola' læs navayæs d'afaitar, de como
manipula'l pelo a l cortalo, de pomadæs & azaites, & n esta
ocasion Fritz sacou de l bolsu una caxina de porcelana cun pomada
fino, q'ofrecîu a l sou amigu & amfitrion cumo un detalhe
modestu pa l huœspide. Lhœw dalguna hesitaçon, aceitou esti l
presente, la caxina abrîu-se & golîu-se, probou un pouco &
a l final ponxierun-la n bañal. Intos aproveithou Alfred la
oportunidà p'amosar a Fritz los sous preseos de tocador, que yeræn
perfeitos & bien scoyidos sin excessos, non ostante Kleuber nun
andaba a comuña cul aquelho de l xabon & incamentou-lu pa outru
que guœl un pouco & nun contien de læs sustanciæs nocivæs.
Ente
tanto atapecieræ, Fritz quixho cenar cun la moça & dispedîu-se,
non sin primeiro agradecey amigablemente lo bien que y prestaræ.
Alfred tamien atyou que fhueræ una tarde guapa & bien
aproveithada, & concordarun n atopase outra vegada l martes ou l
miercoles de nœithe.
Un diaphonema ye una unidà phonològïca abstracta q’identifica una correspondencia ente sones que se relacionæn de duæs ou mas variantes d’un idioma ou piñu idiomas. Por exemplo, delhæs de variantes anglesæs contrastæn la vocal de late (/eː/) cun la de waitou eight(/ɛɪ/). Outræs variantes anglesæs[b] contrastæn la vocal de late ou wait (/eː/) cun la de eight (/ɛɪ/). Esti par non sobrepuœstu de phonemas de duæs variantes stremadæs son a arreconciliase collocando très diaphonemas differentes: un primer diaphonema pa pallabræs cumo late (//e//), un segundu diaphonema pa pallabræs cumo wait (//ei//), & un tercer diaphonema pa pallabræs cumo eight (//ex//).
Variante A
Variante B
Diaphonemas
late
/eː/
//e//
wait
/ɛɪ/
//ei//
eight
/ɛɪ/
//ex//
La diaphonologïa studia la realizaçon de diaphonemas pente dialectos, & ye importante si se quier una orthographìæ adequada pa mas d’un dialectu d’un idioma. La linguìstica històrica, preoccupa-se de como se reflecta un phonema ancestral a medida q’un idioma se parte n dialectos, cumo læs realizaçones modernæs de l angles antiguo /oː/.
El conceitu arremonta-se a la dècada de 1930. La voz diaphon usou-se primitivamente dientro de la mesma significaçon, sì q’ansì arredireccionou-se mas tarde refiriendo-se a qualquiera de læs variantes particulares, fhaziendo la relaçon ente diaphonema & diaphon anàloga a la d’ente phonema & allophon.
Utilizaçon
La voz diaphon apahecîu de mano usada por phoneticistas cumo Daniel Jones[3] & Harold E. Palmer.[4][5] Jones, q’andaba mas interessau n transcribir & lhidiar cun la variaçon dialectal[6] que cun como de cognitivamente real ye l phenòmeno,[7] primitivamente usou diaphon pol amor de referise a la familia de sones que se realizæn differente dependiendo l dialectu solo que los considerando los fhalantes cumo siendo ermanos;[8] a la realizaçon n un dialectu determinau ou d’un fhalante tyamou-se-y variante diaphònica. Por amor de la confusion relacionada a la utilizaçon, Jones mas tarde cuñarìæ la voz diaphonema por referise a la significaçon anterior de diaphon (classe de sones) & gastarìæ diaphon refiriendo-se a læs variantes.[9][10][11]
Un inventario diaphonèmico ye un diasystema specìficu (un tèrminu popularizau por Uriel Weinreich) que sobrepon contrastes dialetactales por acceder a todolos contrastes in todolos dialectos inclusos. [12] Elho consiste n un inventario bàsico compartido [13] &, a l contabilizar contrastes non fheithos por todolos dialectos (seyan estos contrastes històricos que se perdieræn ou innovadores que nun se fhexzieræn in todælæs variantes) [14], solo tantos contrastes cumo fhuer necessario. [15] [16] L approximaçon diaphonèmica distancia-se de la supposiçon de se’ læs communidahes linguìsticæs homogënæs, permitte describir variæs variantes nos mesmos tèrminos (daquè importante n situaçones næs que la xhente domina mas d’una variante) [17] & adiuda a determinar u los fhalantes fhaen identificaçones diaphònicæs cumo conseqüencia de semeyançæs & differenciæs ente læs variantes implicadæs. [18]
La variable linguìstica, un conceitu[19] similar presentau por William Labov, refier-se a characterìsticæs de variaçones que son referencialmente idènticæs, non obstante acarretando significaçon morphològïca & syntàctica.[20] Elho ye a incluyir phenòmenos phonològïcos, ansì cumo morphològïcos & syntàcticos.[21] Labov tamien disinvolvîu l anàlysis de normæs variables, siendo normæs variables aquelhæs que todolos miembros d’una comuña fhalantes (presumiblemente) tienen, sì q’ansì variando na freqüencia d’utilizaçon.[22] El conceitu cabeiru atopou resjstencia de los studiosos por variæs razones[23] incluyendo l argumento de los crìticos de que l conhocemiento de læs probabilidahes de læs normæs andarìæ per lhœñe de la competencia de los fhalantes.[24] Por essos problemas, la utilizaçon d’anàlysis de normæs variables sumîu acabante la dècada de 1980.[25] D’ayures, la variable linguìstica utilizæn-la indagora na sociolinguìstica. Pante Labov, l agrupamiento de variantes xhustifica-se pola tendencia a fluctuar ente elhæs dientro l mesmu cuœlmu de pallabræs.[26] Por casu, Labov apresentou læs variaçones (ente los fhalantes de New York) de la vocal de bad ou dance:
Valor phonèticu
Marcaçon
[ɪə]
1
[ɛə]
2
[æ̝]
3
[æː]
4
[aː]
5
[ɑː]
6
A los differentes valores phonèticos asignarun-se-yos valores numèricos que s’utilizaræn intos n un ìndiç de marcaçon gëneral.
La sobredifferenciaçon produz-se a l imponese distincçones phonèmicæs de l propriu idioma primariu a los sones de l segundu systema u nun se requieren; la subdifferenciaçon occurre a l nun se caltener dous sones de l segundu systema por nun s’apresentar nel systema primariu.[27]
Dialectologïa
Inspirau por Trubetzkoy (1931), Uriel Weinreich advogou pol usu de diasystemas na dialectologïa structural, & camentou que tal systema arrepresentarìæ un nivel mas altu d’abstracçon que ye a unir dialectos que se relacionæn n una ùnica descripçon & transcripçon.[28] Si los systemas phonèmicos describen la fhala d’una sola variante, los systemas diaphonèmicos son a rescampla’ los contrastes non fheithos por todælæs variantes representadæs. La fhorma de stremalos ye a demostrase nel nome NewYork. Esta pallabra ye a transcribise phonemicamente cumo /nuː ˈjɔrk/ n angles americano, visto que mũîthæs de læs suæs variantes nun permitten la xhuntura /nj/ intamando sýllaba; na ReceivedPronuntiation, la sýllaba final /r/ nun se produz, transcribirà-se intos essi nome /njuː ˈjɔːk/ pol amor de marcar essa pronuncia. Una transcripçon diaphonèmica talque /njuː ˈjɔrk/ (cun intrambæs /j/ & /r/) cobrirìæ por tanto intrambos dialectos. Dalu nun se describe exactamente, cun todo & cun elho intrambos son derivables de la transcripçon phonèmica.
El deseo d’eguar un diasystema a fin d’accommodar todolos dialectos angleses, combinando-lo cun una phonologïa gënerativa floreciente, imburriou a dialectòlogos americanos a tratar de construyir un “supersystema” de phonologïa anglesa analyzando distincçones dialectales cumo differenciæs na ordinaçon de læs normæs phonològïcæs[29][30] ansì cumo tamien na presencia ou absencia de talæs normæs[31] Bickerton (1973:641) ta fhoi mas alhà affirmando que la descripçon de principios de la commutaçon de còdigos interdialectales diba ser impossible sin talæs normæs.
Un casu d’essi conceitu apresenta-se n Saporta (1965:223) cun una differencia phonològïca ente castelhano & uruguayo:
Castelhano
Uruguayo
Glossa
[יklase]
[יklase]
‘Aula’
[ˈklasɛs]
[ˈklasɛ]
‘Aules’
Sin la utilizaçon de normæs ordinadæs, l uruguayo podrìæ interpretase cumo teniendo dous phonemas addicionales & alternancia morphophonèmica de vocales cul sou marcador plural. Procurar eguar un diasystema que codificare tala variante arrepresentarìæ ansì todælæs variantes hispañolæs cumo teniendo siete phonemas vocales (cun contrastes mal a penæs na posiçon final). Debido a tener intrambæs variantes allophones piesllos de vocales mediæs næs sýllabæs abiertæs & allophones abiertos næs sýllabæs piesllæs, l usu de normæs ordinadæs minimiza læs differenciæs de maneira a se’ la fhorma subiaciente n intrambæs variantes la mesma & l uruguayo simplemente tien una norma subseqüente q’exclui la /s/ a l final d’una sýllaba; eguar un systema diaphonèmicu torna-se ansì un processu relativamente cincielhu. Saporta (1965:220) camienta que læs rieglræs necessariæs pol amor de responder a læs differenciæs dialècticæs, magar nun ser psychològïcamente reales, son a ser historicamente precisæs.
La naturaleza d’un systema commun pa l angles fhoi controversa: l anàlysis de Trager & Smith (1951)[32] fhoi popular ente linguistas americanos un tiempu (de cara a l criticismo, particularmente de Hans Kurath[33]); James Sledd[34] apresentou l propriu systema diaphonèmicu sou q’acommodaba l angles americano sureño; intrambos Troike (1971) & Reed (1972) modificarun el schema l patron de son de l angles focalizando-lu sol diaphonema, pensando que podrìæ lhidiar meyor cun læs neutralizaçones q’approximaçones structuralistas;[35] & The Pronunciation of English in the Atlantic States (PEAS) por Kurath & McDavid combinou delhos de dialectos n un systema transcriptu n IPA.[36] Mas recientemente, The Cambridge Grammar of the English Language gasta una transcripçon diaphonèmica d’angles patron a fin de ser a expressa’ los exemplos conciso & n sin favorecer dal accentu particular.[37]
Weinreich (1954) argumentou que Trager & Smith (1951) nun fhueræn a arrepresentar cun precision dialectos por involucra’ la suæ methodologïa una tentativa de crear un diasystema que stablecier los componentes relevantes de systemas phonèmicos.[38] Voegelin (1956:122) argumentou q’un problema similar occurre nel studio de l Hopi u la transferencia de la formaçon lheva a los phonetistas a concasa’ læs characterìsticæs d’un dialectu n studio nel systema de dialectos que ya se studiaræn.
Intamando cun Trubetzkoy (1931), los linguistas que procuræn explica’ læs differenciæs dialectales stremen polo commun très typos:
Phonològïcæs: los inventarios phonèmicos & læs restricçones phonotàcticæs.
Phonèticæs: como un phonema dau se realiza phoneticamente (RP & angles australiano, por exemplo, tienen quasj que l exactu systema phonèticu, sì q’ansì cun differenciæs notables næs realizaçones de læs vocales[39]). Esta distincçon cubre differenciæs nel rangu de variaçon allophònica.
Incidencia: un phonema occurre mas q’outru n una pallabra determinada ou grupu de pallabræs (cumo grass, que tien la mesma vocal de farce n RP sì q’ansì non in GA.[40]).
Wells[41] expandîu-lo stremando la categorìæ phonològïca ente differenciæs “systèmicæs” (læs d’inventario) & “structurales” (læs de phonotàctica).
Autistic n angles de l Canadà superpon-se a la maneira de como los fhalantes de Received Pronunciation dizen artistic: [ɑːˈtʰɪstɪk]
Impossible n General American superpon-se a impassable n RP: [ɪmˈpɑːsəbl̩]
Hankey (1965: 229) observa un phenòmeno semeyante nel oeste de Pennsylvania, u [æɪ] occurre cumo la vocal de ashes ou cumo la vocal de tiger, sì q’ansì dal fhalante nun funde læs duæs vocales (por casu, un fhalante que diz [ˈæɪʃɪz] nun dirà [ˈtæɪɡɚ]).
La superposiçon de realizaçon occurre ente los très dialectos de l Huasteco, que tienen el mesmu systema phonològïcu, magar nun tener mũîthæs vegadæs læs pallabræs cognates los mesmos visos d’esti systema. Por exemplo, si los dialectos Central & l Potosino tienen intrambos sones de typu ch & ts, læs pallabræs u s’atopæn invierten-se:[44]
Diaphonemas d’Huasteco
Diaphonema
Pallabra
Otontepec
Central
Potosino
#tʃ
#tʃan “coliebra”
tʃan
tʃan
tsan
#tʃʼ
#tʃʼak “pulga”
tʃʼak
tʃʼak
tsʼak
#tʲ
#tʲiθ “amarantho”
tʲiθ
tsiθ
tʃiθ
#tʲʼ
+#tʲʼitʲab “peyne”
tʲʼitʲab
tsʼitsab
tʃʼitʃab
Yuen Ren Chao eguou una transcriçon diaphonèmica de læs principales variantes tsinæs, næs versiones de characteres lhatinos & tsinos, tyamada “tsino commun”. Primitivamente (1927) cobrìæ los varios dialectos wu, sì q’ansì pœr 1983 expandiera-se tamien pol amor d’abarca’ los principales dialectos de l mandarin, yue, hakka & tamien min. A parte delhæs d'irregularidahes, TsC ye a interpretase egual de bien in qualquier d’essos dialectos, pa tras de n outros quantos mas.
L àrabe qur’ànico usa un systema de scriptura diaphonèmica q’indica intrambæs læs pronunciæs, tanto la de La Meca, el dialectu occidental u se scribîu l Coran, que la de l Arabia oriental, el dialectu reputau de la poesìæ pre-islàmica. Por exemplo, el final *aj pronuncia-se daquè cumo [eː] na Mecca, & scriptu ي /j/, ente que na Arabia oriental fhundîu-se cun [aː] & scribe-se cumo ا /ʔ/. Pol amor d’accomodar intrambæs pronunciæs a pres, utiliza-se la lhettra bàsica de l àrabe de la Meca, non obstante quitando-y el diacrìticu: ى . De la mesma maneira, la parada glottal perdîu-se nel àrabe de la Meca n todælæs posiçones, quitando inicialmente, læs lhetræs de la Meca arretuvierun-se intos cun lat parada glottal indicada pœr acio d’un hamza diacrìticu.[45][46]
Bilinguismo
Einar Haugen expandîu l approximaçon diaphònica a l studio l bilinguismo[47] pensando que los diaphones arrepresentæn el processu d’identificaçon interlinguìstica[48] u sones de variantes stremadæs se vinculæn perceptualmente n una categorìæ sola.[49] Puœden occurrir identificaçones interlinguìsticæs ente variantes non relacionadæs, u ye possible eguar un diasystema pante mũîthæs situaçones de contactu differentes ente idiomas, adequando-se & dependiendo tala construcçon de la finalidà suæ [50] & la simplicidà suæ dependiendo de como d’isomòrphica ye la phonologïa de los systemas. Por exemplo, l hispañol de Los Ojos (un lhogarin de Rìo Arriba County, Nuœvu Mèxico) & la variante local de l angles de l suroeste son abondo isomòrphicos ente sigo[51] por tanto una approximaçon diaphònica pante tala situaçon de contactu d’idiomas serìæ relativamente cincielha. Nagara (1972) gasta una approximaçon diaphònica a l discuti’ la phonologïa l angles pidgin q’utilizabæn los immigrantes xhaponeses næs plantaçones Hawaiianæs.[52]
Intrambos Haugen & Weinreich considerarun se’l usu de phonemas alhen d’un solu idioma inappropriau quando los systemas phonèmicos ente los idiomas yeræn incommensurables ente sigo.[53] Similarmente, Shen (1952), argumenta que læs representaçones phonèmicæs son a lhevar a confusion a l lhidiar cun interferenciæs phonològïcæs[29][30]. Ansì Nagara (1972:56) observa que la transcripçon phonètica strẽitha ye a ser ingidiyada, specialmente a l discutir outræs characterìsticæs grammaticales talæs que syntaxis & morphologïa. Los allophones, que los systemas phonèmicos nun consideræn, son a ser importantes nel processu d’interferencia & identificaçones interlinguìsticæs.[54]
Imprèstitos
Similarmente, el tèrminu diaphon ye a usase n discussiones sobre cognatos q’occurren n idiomas differentes pœr acio d’imprèstitos. Specificamente, Haugen (1956:46, 67) gastou de l tèrminu por referise a phonemas que s’egualæn por fhalantes interlinguisticamente por causa de semeyançæs na fhorma & / ou distribuçon. Por un casu, imprèstitos n Huave que tienen una “identificaçon diaphònica” cul hispañol incluyen àsèt (‘azaite’, de l hispañol aceite) & kàwìy (‘cabalhu’, de l hispañol caballo).[55] Esta percepçon de semeyança cun la phonologïa nativa significa que fhalantes de l idioma deldor (n esti casu, Huave) ascuîtharan los rasgos nuœvos de l idioma imprestador (n esti casu, hispañol) cumo equivalentes a los rasgos proprios[56] & substituyiran-los nos de sou a l arreproducilos.[57] N essæs transferenciæs interlinguìsticæs, quando los phonemas ou restricçones phonotàcticæs son enforma stremadæs, son a producise compromissos mas extremos; por exemplo, la phrase anglesa Merry Christmas, a l imprestase a l Hawaiiano, torna-se mele kalikimaka.[58]
Pidgins & crioulhos
El processu d’identificaçon diaphònica produz-se a l elaborase los pidgins; magar comparti’ los patrones lèxicos & morphosintàcticos, los fhalantes usen da vezo los systemas phonològïcos de l sou idioma nativu, lo que quier dizir q’han apprehender a reconhocer talæs correspondenciæs diaphònicæs na fhala d’outros por facilita’ la comprehension mutua d’un pidgin activu.[59] Bailey (1971) propon que læs differenciæs de rieglra son a usase a fin de determina’ la distancia q’un enunciau particular tien ente læs fhormæs acrolectal & basolectal d’un continuum postcrioulho. Bickerton (1973:641–642) ãpunta que læs variantes mesolectales tienen freqüentemente characterìsticæs non derivables de talæs rieglræs.
Realidà cognitiva
La situaçon de læs grammàticæs panlectales & polylectales[c] tien sido focu de debate pante los phonòlogos gënerativos de magar el decenio de 1970;[60][61] una de læs principales spheræs d’alderique polo que respeita a los diaphonemas & diasystemas ye si reflectæn la competencia linguìstica real de los fhalantes. William Labov, magar star enthusiasmau cun la construcçon d’una grammàtica panlectal, argumentou q’esta habrìæ basase na competencia linguìstica de los fhalantes.[62] Peter Trudgill argumentou contra la formaçon de diasystemas que nun son cognitivamente reales[63] & camienta[64] que læs grammàticæs polylectales que nun fhaen parte de la competencia de los fhalantes nativos son adulteraçones. de l mesmu xheytu, Wolfram (1982:16) advierte que læs grammàticæs polylectales mal a penes son appropriadæs quando “resultæn n affirmaçones sobre læs capacidahes de l fhalante-ascuîtha…”
Magar nun haber linguistas affirmando que læs grammàticæs panlectales tengan validez psychològïca,[65] & los diasystemas polylectales seyan mũîtho mas probables de ser cognitivamente reales pante fhalantes bilingues & bidialectales,[66] fhalantes de solo un dialectu ou idioma son a ser indagora conscientes de læs differenciæs ente la propria fhala & outra de læs outræs variantes.[67] Considerai por exemplo la pallabra house, que se pronuncia:
[haʊ̯s] in Buffalo
[həʊ̯s] in Toronto & Washington, D.C.
[hæʊ̯s] in Philadelphia
[hɛʊ̯s] in Charlottesville.
Los fhalantes nativos son a calibra’ læs differenciæs & interpretales cumo ermanes.[68] Un problema semeyante occurre n tsino. Quando una “pallabra commun” se comparte por varios dialectos mutuamente inintelligïbles, considera-se una mesma pallabra, magar pronunciase de fhorma differente dependiendo de la zona de quien fhala. Ansì un fhalante de Peking & outru de Nanking son a pronunciar 遍 (‘pente’ <per+ente>, differente, ([pjɛn˥˩] & [pjɛ̃˥˩], respectivamente), magar q’inda considere læs differenciæs cumo minores & debidæs a differenciæs accentuales sin importancia.[69] Por nun se’ los fhalantes normalmente a ascuîthar distincçones non fheithæs nos sous proprios dialectos[70] (por exemplo un fhalante de los USA de l sur que nun ye a stremar ente pin & pen nun ascuîtharà la distincçon quando produzida por fhalantes d’outros dialectos), fhalantes que son a ascuîthar tal contraste magar nun lu produzir son a tener essi contraste cumo parte l sou repertorio linguìstico.
Al discuti’ læs claves contextuales d’identificaçones de vocales n angles, Rosner & Pickering (1994) observæn que l control de los dialectos nun ye per importante pa obtener identificaçones quando læs vocales se collocæn ente consonantes, possiblemente por forma’ la structura /CVC/ da vezo elementos lèxicos que son a facilita’ la identificaçon; la identificaçon de vocales isoladæs, que nun lhevæn freqüentemente tala informaçon lèxica, ha coincidir da fheitho cun prototypos de vocales cun mènos deviaçon que n contextos consonantales.[71] Nel primer capìtulu de Trudgill (1983), Peter Trudgill argumenta q’essos contextos semànticos formæn læs bases de la intelligïbilidà ente læs variantes & que l processu ye irregular & ad hoc mas que l resultau de qualquiera mena de competencia polylectal passiva gubernada por rieglræs.[72]
De Camp (1971) argumenta que l processu d’acquisiçon de la fhala polos nenhos inclui disinvolve’ l habilidà d’accommoda’ læs differentes variantes a læs que stan expuœstos (incluyendo læs que nun utilizarìæn de fheitho) & la significaçon social de la suæ.[73][74] Wilson & Henry (1998:17–18) ãpuntæn que puœden haber periodos crìticos pa elho similares a los d’apprehender idiomas. Essa competencia n mùltiples variante ye n sin lo duldar, el principal vehìculo de cambio linguìstico.[75]
Solo tornando la representaçon diaphonèmica una fhorma enforma remota & subiaciente, vinculada a læs representaçones superficiales reales n accentos que se dan por una lharga cadena de rieglræs — mal ansì serìæmus a resolver a penæs la difficultà obvia de l diaphonema taxonòmicu.
Wells dà l exemplo de straight, late & wait, que rhymæn næs mas de læs variantes anglesæs solo que, por fhazer delhos dialectos contrastes phonèmicos cun læs vocales d’essæs pallabræs (specificamente, pœr partes de l norte d’anglia[d]), una transcripçon panlectal habrìæ codificar essi contraste magar star absente pante los mas de los fhalantes, tornando tal systema “un constructu de l linguista”[77] & non parte de la grammàtica presente na mente de qualquier fhalante nativo (que ye lo que los adherentes a tal systema tratæn de cutir).[78] Hall (1965:337) argumenta que talos constructos adeqùæn-se ùnicamente a l eliminase inantea de la formulaçon final de l anàlysis grammatical. Wells arrecalca indagora mas la importancia na differencia phonotàctica ente accentos rhòticos & non rhòticos — los primeiros tienen una /r/ subiacente n pallabræs cumo derby & star ente que los cabeiros, ciertamente, no[79] — & na vocal àtona de happy, que s’alhiña phoneticamente cun la vocal de kit n unæs variantes & cun la de fleece n outræs.[80]
Hans Kurath, particularmente proeminente n anàlysis comparativu de characterìsticæs territoriales britànicæs & americanæs,[81] affirma que læs characterìsticæs systemàticæs de l angles britànico & americano concasæn ampliamente excepto por un puñau de deviaçones, por exemplo:[82]
postvocal /r/ [83]
variantes altes & baxes de /e/
/ɵ/ curtia de New England
coalescencia de / ɑ / & / ɔ /
variaçon de /ʊ/ & /u/ in delhos tèrminos lèxicos
la vocal de poor, door, & sure
variaçones de /aɪ/ & /aʊ/
Magar minimiza’ læs deviaçones, Kurath argumentou que nun habìæ un “patron total” (un tèrminu de Trager & Smith (1951)) que se fhuer a imponer a todolos dialectos angleses nin tampouco a los americanos. [84]
El linguista ha d’analyza’l systema de cada dialectu separadamente inantea saber que characterìsticæs systemàticæs se comparten por todolos dialectos, ou grupu de dialectos. Ha de stremar ente læs characterìsticæs systemàticæs & læs sporàdicæs non systematizadæs de cada dialectu, visto que cada dialectu tien elementos que nun stan incorporahos nel systema. Considerar characterìsticæs non systematizadæs cumo parte d’un ‘systema’ & imponer un ‘patron commun’ son noçones spuriæs que s’han d’arrefhugar.
La descripçon d’una grammatica polylectal cognitivamente real vieno cul systema de rieglræs de Trudgill (1974) pa la fhala de Norwich que, presumiblemente, podrìæ gënerar qualquiera salida possible n una populaçon specìfica de fhalantes & siendo psychologïcamente real pante elhos[85] de maneira q’essos residentes nativos que normalmente exhibìæn fusiones de sones (por casu ente læs vocales de days & daze) podrìæn fhazer de fhorma precisa & coherente la distincçon si se yos pide imitar a los hablantes mas vieyos de Norwich.[86][87]
Berdan (1977) argumenta que la comprehension ente variantes quando atopada, nun ye evidencia abondo pa l affirmaçon de que læs grammàticæs panlectales son parte de la competencia linguìstica de los fhalantes.[88] Ballard (1971) argumenta q’una grammàtica panlectal extrapolada (ou ta mesmo ampliamente polylectal) de grammàticæs “idiosyncràticæs”, cumo læs que s’atopæn in Trudgill (1974), a inda nun fharìæn parte de la competencia linguìstica de los fhalantes;[89] Moulton (1985:566) argumenta que buscar una grammàtica polylectal que codifique una gran quantidà de dialectos torna-se per bizarra & que la protofhala arreconstruyida tradicional ye mas appropriada pa los beneficios declarahos de læs grammàticæs polylectales. Bailey (1973:27, 65), notable por defende’ la construcçon de grammàticæs polylectales, diz que læs normæs gënerativæs de talæs grammàticæs habrìæn de ser panlectales por poder potencialmente apprehendese nel processu d’acquisiçon, magar nun sperase de dal fhalante tener que læs apprehender todæs.
Magar remanece’ la dulda na realidà psychològica de sou, la utilidà de los diaphonemas amuœsa-la Newton (1972:19–23) cun la perdiçon de l phonema vocal frontal arredondiau /y/ næs pallabræs griegæs cumo ξύλο & κοιλιά; esta vocal fusionou-se cun /i/ næs mas de læs pallabræs & /u/ næs que quedæn, magar varia’ la distribuçon cul dialectu. Un diasystema tenrìæ por tanto q’apresentar un diaphonema subiacente addicional /y/ cun rieglræs gëneratives q’explicæn la distribuçon dialectal.[90] Similarmente l systema diaphonèmicu de Geraghty (1983) vaî alhen de l nucleu commun, marcando contrastes que mal apahecen in delhæs de variantes;[91] Geraghty argumenta que pol amor de los vezos matrimoniales fijianos que lhevæn a la exposiçon a outros dialectos, los fhalantes son a tener un diasystema q’arrepresenta mùltiples dialectos cumo parte de la suæ competencia communicativa.[92]
Arrepresentaçon
Existen variæs maneiræs d’arrepresenta’ los diaphones na litteratura. Una fhorma ye por acio l IPA, ye a fhazese cun barræs, cumo si fhueræn phonemas, ou cun outros typos de colrtsetes:
barres doblres: //bɪt// [93]
signos d’exclamaçon: !bɪt![94]
barræs verticales: |bɪt| [95]
colrtsetes curvos: {b.ɪ.t} [96]
El conceitu nun requier la formaçon d’un systema de transcripçon. Los diaphones son a arrepresentase ente barræs doblres.[97] Esti ye l casu, por exemplo d’Orten (1991) & Weinreich (1954) u los diaphonemas s’arrepresentæn ente colrtsetes[98].
N esti schema, l angles patron scoces & l accentu de Kirkwall amuœsæn-se por fhazer contraste phonèmicu ente / k / & / x /, ente que RP & GA mal tienen el primeiru, de maneira que lock & loch se pronunciæn de fhorma differente nel primer grupu & de fhorma ermana nel ùltimu.
Los systemas diaphonèmicos nin necessariamente tienen falta utiliza'l IPA. Los diaphonemas son ùtiles eguando un systema de scriptura q'accommode multiples dialectos cun differentes phonologïæs.[99] Ta n dialectologïa, læs transcripçones diaphonèmicæs son a basase pœr outra parte na orthographìæ l idioma, cumo ye l casu de l Automated Book Code de Lee Pederson designau pa informaçon de l Linguistic Atlas of the Gulf States.[100][101] & l systema de transcripçon diaphonèmica usau por Paul Geraghty pa los idiomas Fijianos parientes que gasta un script lhatin modificau.[102]
Vèi tamien
Mèthodu comparativu
Diasystemas
Ernst Pulgram
Gràphicu l alphabeto phonètico internacional de los dialectos angleses
Grupu lèxicu
Morphophonologïa
Historia phonològïca de læs vocales anglesæs
Robert A. Hall, Jr.
Notes
^ Variantes norteñæs anglesæs que nun passarun pela fusion pane–pain.
^ Variantes norteñæs anglesæs que nun passarun la fusion wait–weight.
^ Pa la finalidà d’esti artìculu, læs grammàticæs panlectales son aquelhæs que codificæn todælæs variantes d’un idioma, mentræs læs polylectales codificæn mènos q’esso.
^ Essos dialectos pronuncien læs vocales cumo [ɛɪ(x)], [eː], & [ɛɪ], respectivamente; la supposiçon ye que pallabræs cumo straight tienen una fricativa velar subiacente, solo que sin se pronunciar.
Referenciæs
^ Crystal (2011)
^ Casu adaptau de Wells (1982:69–71).
^ Collins & Mees (1999:326), citando Jones (1932)
^ Chao (1934:364), citando Palmer (1931)
^ Chao (1946:12) affirma que Jones attribuîu a Palmer la utilizaçon de l tèrminu impressu primeiru, magar Wells (1982:69) citando Jones (1962), attribui a Jones el impulsu l conceitu.
^ Wells (1982:69)
^ Twaddell (1935:29)
^ Chao (1946:12)
^ Ye ansì cumo s’usen los tèrminos in Kurath & McDavid (1961) (citahos in Wells (1982:70)), Moulton (1961:502), & Jones (1950)
^ Shores (1984) usa diaphon n essi sen solo q’usa phoneme in vez de diaphonema.
^ Catherine Bateson, 1967, Arabic Language Handbook, p 75 ff.
^ Versteegh, 1997, The Arabic Language, p 40 ff, 56 ff
^ Nagara (1972:48), citando Haugen (1954:11)
^ Nagara (1972:52)
^ Riney & Takagi (1999:295)
^ Nagara (1972:49)
^ Oliver (1972:362)
^ Nagara (1972:9)
^ Pulgram (1964:66) reitera esti puntu a l dizir, “Visto que cada stau ye un systema consistiendo n miembros que se definen exclusivamente polæs suæs relaçones mutuæs, dous systemas non idènticos qualquier han ser necessariamente incommensurables, por nun poder identificase dal elemento cun qualquier outru elemento nel outru. … structuralmente nun podemus identificar ou mesmo comparar qualquier phonema-vocal hispañol cun qualquier phonema-vocal italianu, por ser un miembru d’un systema de cinco vocales intrinsecamente differente d’un miembru d’un systema de siete.”
^ Nagara (1972:54), citando Shen (1959:7) & Haugen (1954:10–11)
^ Diebold (1961:107)
^ Silverman (1992:289)
^ Haugen (1950:212)
^ Golston & Yang (2001:40)
^ Goodman (1967:44). El auctor nota (p.48) un processu parallelu cun paraxismos culturalmente definidos & offreç el tèrminu “diamorphìa gëstual” pante esti phenòmeno.
^ McMahon (1996:441), citando Brown (1972) & Newton (1972) cumo potencialmente iniciando tal debate.
^ Trudgill (1983:29)
^ Ornstein & Murphy (1974:156)
^ Trudgill (1974:135)
^ Trudgill (1983), capìtulu 1
^ Yaeger-Dror (1986:916)
^ Wells (1982:72)
^ Weinreich (1954:390)
^ Smith (1967:311)
^ Chao (1946:12)
^ Troike (1970:65), citau n Campbell (1971:194)
^ Rosner & Pickering (1994:325), ãpuntando a datos de Verbrugge et al. (1976)
^ Trudgill (1983:10)
^ Ornstein & Murphy (1974:152); los auctores ãpuntæn a outros crioulhistas cumo Charles-James Bailey & Derek Bickerton cumo expandiendo essi conceitu a l explica’ la variaçon de l fhalante.
^ Una revindicaçon semeyante occurre n Francis (1983:18)
^ Bickerton (1973:643)
^ Wells (1982:70)
^ Wells (1982:69, 71)
^ N una lhiña pahecida, Wolfram (1991:25) argumenta que la variable linguìstica ye essencialmente una construcçon sociolinguìstica.
^ Wells (1982:71, 76)
^ Wells (1982:76)
^ Allen (1977:221)
^ Kurath (1964), citau n Allen (1977:221)
^ In Kurath (1957:117), Kurath nota que la incidencia de vocales inante /r/ varìæ considerablemente ente los dialectos, requiriendo special attençon, solo que sin difficultahes seriæs.
^ Kurath (1957:120)
^ Bickerton (1975:302), ãpuntando particularmente pa l capìtulu 8 de Trudgill (1974)
^ Trudgill (1974:141)
^ In Trudgill (1983:11–12, 45–46), l auctor ãpunta q’existen fhalantes de Norwich que nun imitæn cun precision la fhala de los outros, & apresentæn “hyperdialectismos” (similar a hypercorrecçon); talos fhalantes podrìæn tener una grammàtica differente, mènos polylectal que la descripta n Trudgill (1974)
^ citaho n Trudgill (1983:29)
^ Ballard (1971:267)
^ Kazazis (1976:515)
^ Geraghty (1983:19, 20)
^ Geraghty (1983:64)
^ e.g. Trudgill (1974)
^ e.g. Sledd (1966)
^ Trask (1996:111)
^ por exemplo Smith (1967:312); essi agrupamiento vien de la interpretaçon de Smith’s de que l diaphonema arrepresenta correspondenciæs morphophonèmicæs mas que phonèmicæs.
^ Cadora (1970:14, 18); similarmente, lhiñæs onduladæs doblres (≈) indiquen opposiçones dientro d’un diasystema de la mesma fhorma que læs lhiñæs onduladæs (~) indicæn opposiçones phonèmicæs dientro d’una variante individual.
^ Orten (1991:50)
^ Jones (1950), citau n Householder (1952:101)
^ Pederson (1987:48, 51)
^ Pederson (1989:54)
^ Geraghty (1983:19–22)
Fhøntes
Allen, Harold B. (1977), “Regional dialects, 1945–1974”, American Speech, 52 (3/4): 163–261, doi:10.2307/455241, JSTOR 455241
Bailey, Beryl L. (1971), “Jamaican Creole: Can dialect boundaries be defined?”, in Hymes, Dell (ed.), Pidginization and Creolization of Languages, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 341–348
Bailey, Charles-James N. (1973), Variation and Linguistic Theory, Arlington, VA: Center for Applied Linguistics
Ballard, W.L. (1971), “Review: Linguistic change and the Saussurian paradox”, American Speech, 46 (3/4): 254–270, doi:10.2307/3087780, JSTOR 3087780
Berdan, R. (1977), “Polylectal comprehension and the polylectal grammar”, in Fasold, R.W.; Shuy, R.W. (eds.), Studies in Language Variation, Washington, D.C.: Georgetown University Press
Bickerton, Derek (1973), “The nature of a creole continuum”, Language, 49 (3): 640–669, doi:10.2307/412355, JSTOR 412355
Chao, Yuen-Ren (1934), “The non-uniqueness of phonemic solutions of phonetic systems”, Bulletin of the Institute of History and Philology, Academica Sinica, 4 (4): 363–397
Chao, Yuen-Ren (1946), “The logical structure of Chinese words”, Language, 22 (1): 4–13, doi:10.2307/410329, JSTOR 410329
Collins, Beverly; Mees, Inger (1999), The Real Professor Higgins: the Life and Career of Daniel Jones, Berlin & New York: Mouton de Gruyter
Crystal, David (2011), A Dictionary of Linguistics and Phonetics (sexta ed.), Blackwell Publishing
Davis, Lawrence (1973), “The diafeature: An approach to structural dialectology”, Journal of English Linguistics, 7 (1): 1–20, doi:10.1177/007542427300700101
De Camp, David (1971), “Implicational scales and sociolinguistic linearity”, Linguistics, 73: 30–43
Diebold, A. Richard (1961), “Incipient bilingualism”, Language, 37 (1): 97–112, doi:10.2307/411253, JSTOR 411253
Fasold, Ralph (1991), “The quiet demise of variable rules”, American Speech, 66 (1): 3–21, doi:10.2307/455431, JSTOR 455431
Francis, W.N. (1983), Dialectology: An Introduction, 1, London and New York: Longman
Geraghty, Paul A. (1983), “The history of the Fijian languages”, Oceanic Linguistics Special Publications, 19: i, iii–iv, vii–xxv, 1–483
Golston, Chris; Yang, Phong (2001), “White Hmong loanword phonology”, in Fèry, A.D. Green; van de Vijver, R. (eds.), Proceedings of HILP, 5, University of Potsdam: Potsdam, pp. 40–57
Goodman, John Stuart (1967), “The development of a dialect of English-Japanese Pidgin”, Anthropological Linguistics, 9 (6): 43–55
Hall, Robert A., Jr. (1965), “Fact and fiction in grammatical analysis”, Foundations of Language, 1 (4): 337–345
Hankey, Clyde T. (1965), “”Tiger,” “tagger,” and [aɪ] in Western Pennsylvania”, American Speech, 40 (3): 225–229, doi:10.2307/454074, JSTOR 454074
Haugen, Einar (1950), “The analysis of linguistic borrowing”, Language, 26 (2): 210–231, doi:10.2307/410058, JSTOR 410058
Haugen, Einar (1954), “Problems of bilingual description”, Relatorio de la Quinta Reunion de la Mesa Redonda Annual sobre Linguìsticæs & Inseñu d’Idiomas, serie de Monographìæs sobre Lhinguæs & Linguìstica de la Universidà de Georgetown7, Washington, D.C.: Georgetown University Press, pp. 9–19
Haugen, Einar (1956), “Bilingualism in the Americas: A Bibliography and Research Guide”, American Speech, 31 (26)
Hockett, Charles (1955), Manual of Phonology, Indiana University Publications in Anthropology and Linguistics, 11, Baltimore: Waverly Press, Inc
Householder, Fred, Jr. (1952), “[untitled review]”, International Journal of American Linguistics, 18 (2): 99–105, JSTOR 1263295
Jones, Daniel (1932), “The theory of phonemes, and its importance in practical linguistics”, Annales de l Primer Congressu Internacional de Scienciæs Phonèticæs, Amsterdam
Jones, Daniel (1950), The Phoneme: Its Nature and Use (1st ed.), Cambridge: W. Heffer
Jones, Daniel (1962), The Phoneme: Its Nature and Use (Second ed.), Cambridge: Cambridge University Press
Kaufman, Terrence (2006), “Symbolism and change in the sound system of Huastec”, in Hinton, Leanne; Nichols, Johanna; Ohala, John (eds.), Sound Symbolism, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 63–75
Kurath, Hans (1957), “The binary interpretation of English vowels: A critique”, Language, 33 (2): 111–122, doi:10.2307/410723, JSTOR 410723
Kurath, Hans (1964), “British sources of selected features of American pronunciation: Problems and methods”, n Abercrombie, D.; Fry, D.B.; MacCarthy, P.A.D.; Scott, N.C.; Trimm, L.M. (eds.), In Honour of Daniel Jones, London: Longmans, Green, pp. 146–155
Kurath, Hans; McDavid, Raven, Jr. (1961), The Pronunciation of English in the Atlantic States, Ann Arbor: The University of Michigan Press
Labov, William (1966), The Social Stratification of English in New York City, Washington, D.C.: Center for Applied Linguistics
Labov, William (1969), “Contraction, deletion, and inherent variability in the English copula”, Language, 45 (4): 715–762, doi:10.2307/412333, JSTOR 412333
Lavandera, Beatriz R. (1978), “Where does the sociolinguistic variable stop?”, Language in Society, 7 (2): 171–182, doi:10.1017/s0047404500005510
McMahon, April S. (1996), “ [untitled review]”, Phonology, 13 (3): 439–445, doi:10.1017/s0952675700002724
Moulton, William G. (1961), “The dialect geography of hast, hat in Swiss German”, Language, 37 (4): 497–508, doi:10.2307/411352, JSTOR 411352
Moulton, William G. (1985), “[untitled review]”, Language in Society, 14 (4): 563–567, doi:10.1017/s0047404500011581
Nagara, Susumu (1972), “Japanese Pidgin English in Hawaii: A Bilingual description”, Oceanic Linguistics Special Publications, University of Hawaii Press, 9: i, iii–v, vii–xvi, 1, 3–322
Newton, Brian (1972), The Generative Interpretation of Dialect: A Study of Modern Greek Phonology, Cambridge: Cambridge University Press
Oliver, Joseph (1972), “Diatype identification in a bilingual community”, Anthropological Linguistics, 14 (9): 361–367
Ornstein, Jacob; Murphy, Paul (1974), “Models and approaches in sociolinguistic research on language diversity”, Anthropological Linguistics, 16 (4): 141–167
Orten, Elise (1991), The Kirkwall accent, University of Bergen
Palmer, H.E. (1931), The principles of Romanization with special reference to the Romanization of Japanese, Tokyo
Pederson, Lee (1977), “Studies of American Pronunciation since 1945”, American Speech, 52 (3/4): 262–327, doi:10.2307/455242, JSTOR 455242
Pederson, Lee (1987), “An automated book code (ABC)”, Journal of English Linguistics, 20: 48–71, doi:10.1177/007542428702000104
Pederson, Lee (1989), “AAM phonology”, Journal of English Linguistics, 22: 54–56, doi:10.1177/007542428902200109
Pulgram, Ernst (1964), “Structural comparison, diasystems, and dialectology”, Linguistics, 2 (4): 66–82, doi:10.1515/ling.1964.2.4.66
Reed, David (1972), “Toward a diasystem of English phonology”, n Alatis, James E. (ed.), Studies in Honor of Albert H. Marckwardt, Washington, D.C.: Teachers of English to Speakers of Other languages, pp. 135–141
Riney, T.; Takagi, N (1999), “Global foreign accent and voice onset time among Japanese EFL speakers”, Language Learning, 49 (2): 275–302, doi:10.1111/0023-8333.00089
Romaine, Suzanne (1981), “The status of variable rules in sociolinguistic theory”, Journal of Linguistics, 17 (1): 93–119, doi:10.1017/s0022226700006794
Rosner, B.S.; Pickering, J.B. (1994), Vowel Perception and Production, Oxford: Oxford University Press
Saporta, Sol (1965), “Ordered rules, dialect differences, and historical processæs”, Language, 41 (2): 218–224, doi:10.2307/411875, JSTOR 411875
Shen, Yao (1952), “Departures from strict phonemic representations” (PDF), Language Learning, 4 (3–4): 83–91, doi:10.1111/j.1467-1770.1952.tb01189.x, hdl:2027.42/98384
Shen, Yao (1959), “Some allophones can be important” (PDF), Language Learning, 9 (1): 7–18, doi:10.1111/j.1467-1770.1959.tb01124.x, hdl:2027.42/98164
Shores, David (1984), “The stressed vowels of the speech of Tangier Island, Virginia”, Journal of English Linguistics, 17: 37–56, doi:10.1177/007542428401700104
Silverman, Daniel (1992), “Multiple scansions in loanword phonology: Evidence from Cantonese”, Phonology, 9 (2): 289–328, doi:10.1017/s0952675700001627, hdl:10150/227271
Sledd, James H. (1966), “Breaking, umlaut, and the southern drawl”, Language, 42 (1): 18–41, doi:10.2307/411598, JSTOR 411598
Smith, Henry Lee, Jr. (1967), “The concept of the morphophone”, Language, 43 (1): 306–341, doi:10.2307/411400, JSTOR 411400
Stockwell, Robert (1959), “Structural dialectology: A proposal”, American Speech, 34 (4): 258–268, doi:10.2307/453704, JSTOR 453704
Trager, George L.; Smith, Henry L, Jr. (1951), An outline of English structure, Studies in Linguistics occasional papers, 3, Norman, OK: Battenberg Press
Trask, Robert L. (1996), A Dictionary of Phonetics and Phonology, London: Routledge
Troike, Rudolph (1970), James, E. (ed.), "Receptive competence, productive competence, and performance", Georgetown University Monograph Series on Languages and Linguistics, 22, pp. 63–74
Troike, Rudolph (1971), “Overall pattern and generative phonology”, in Allen, Harold B.; Underwood, Gary N. (eds.), Readings in American Dialectology, New York: Appleton-Century-Crofts, pp. 324–342
Trubetzkoy, Nikolai (1931), “Phonologie et gèographie linguistique”, Travaux du Cercle Linguistique de Prague, 4: 228–234
Trudgill, Peter (1974), The Social Differentiation of English in Norwich, Cambridge: Cambridge University Press
Trudgill, Peter (1983), On Dialect: Social and Geographical Perspectives, New York: New York University Press
Turner, G.W. (1966), The English Language in Australia and New Zealand, London: Longmans
Twaddell, W. Freeman (1935), “On defining the phoneme”, Language, 11 (1): 5–62, doi:10.2307/522070, JSTOR 522070
Verbrugge, Robert R.; Strange, Winifred; Shankweiler, Donald P.; Edman, Thomas R. (1976), “Consonant environment specifies vowel identity”, Journal of the Acoustical Society of America, 60 (1): 213–224, doi:10.1121/1.381066
Voegelin, C.F. (1956), “Phonemicizing for dialect study: With reference to Hopi”, Language, 32 (1): 116–135, doi:10.2307/410660, JSTOR 410660
Weinreich, Uriel (1953), “Languages in contact, findings and problems”, Publications of the Linguistic Circle of New York, 1, New York: Linguistic Circle of New York
Weinreich, Uriel (1954), “Is a structural dialectology possible?”, Word, 10 (2–3): 388–400, doi:10.1080/00437956.1954.11659535
Wells, John Christopher (1970), “Local accents in England and Wales”, Journal of Linguistics, 6 (2): 231–252, doi:10.1017/S0022226700002632
Wells, John Christopher (1982), Accents of English: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press
Wilson, John; Henry, Alison (1998), “Parameter setting within a socially realistic linguistics”, Language in Society, 27 (1): 1–21, doi:10.1017/s0047404500019709
Wolfram, Walt (1982), “Language knowledge and other dialects”, American Speech, 57 (1): 3–18, doi:10.2307/455176, JSTOR 455176
Wolfram, Walt (1991), “The linguistic variable: Fact and fantasy”, American Speech, 66 (1): 22–32, doi:10.2307/455432, JSTOR 455432
Bailey, Charles-James (1970), “A new intonation theory to account for pan-English and idiom-particular patterns”, Research on Language & Social Interaction, 2 (3): 522–604, doi:10.1080/08351817009370242
Bailey, Charles-James N. (1972), “The integration of linguistic theory: Internal reconstruction and the comparative method in descriptive analysis”, in Stockwell, Robert P.; Macaulay, Ronald K.S. (eds.), Linguistic Change and Generative Theory, Bloomington: Indiana University Press, pp. 22–31
Francescato, Giuseppe (1959), “A case of coexistence of phonemic systems”, Lingua, 8: 78–86, doi:10.1016/0024-3841(59)90005-1
Halle, Morris (1962), “Phonology in generative grammar”, Word, 18 (1–3): 54–72, doi:10.1080/00437956.1962.11659765
Hausmann, Robert B. (1975), “Underlying representation in dialectology”, Lingua, 35 (1): 61–71, doi:10.1016/0024-3841(75)90073-x
Hockett, Charles (1967), The State of the Art, The Hague: Mouton
Keyser, Samuel Jay (1963), “[untitled review of The Pronunciation of English in the Atlantic States]”, Language, 39 (2): 303–316, doi:10.2307/411215, hdl:2027/uc1.32106001579140, JSTOR 411215
Siertsema, B. (1968), “Pros and cons of macro-phonemes in new orthographies: (Masaba spelling problems)”, Lingua, 21: 429–442, doi:10.1016/0024-3841(68)90066-1