Showing posts with label Cun Audio. Show all posts
Showing posts with label Cun Audio. Show all posts

8.11.22

Goena-Goena

 

Frente recém-projetada.

Audio

Charles Prédier salîu de la officina cun una expression satisfeitha.

Hagora todo andaba bien; hagora la suæ fortuna quedaba fheitha! Secando l sudor de la tiesta — defende' la suæ propria causa dà tantu calor! — apretou la carteira de cœuro negro que cargaba so l braçu, scontra l peithu cun amor. Fhueræ diffìcile persuadi'l advogau a investir denheiro nel nuœvu negocio de cafè; sì q'ansì hagora que s'algamou, el restu passou por si mesmo; hagora l capital diba atropase n breve; podrìæ eguase & planease, & n cerca de quatro anhos…..

Calculou-se todo curiadosamente. Ye polo que l notariu Bronkhorst tamien fhoi p'alhà. Conhœcìæ Prédier cumo un bøn fhazendeiru & bøn administrador; cumo un verdadeiru mestiçu europeu, que presumìæ cun champagne n club, andaba viviendo a un rhythmu elevau & caltenìæ cabalhos mas guapos que los de qualquier outru, sì q'ansì q'andaba anxiosamente pendiente de læs caxigalinæs de l negocio & que morrìæ cumo se dirìæ por un centavu.

El lhongu arrendamiento, solicitaho a lgubierno, concedîu-se; pœr acio de la intervençon benevolente d'un cuñau n Batavia & d'una tìa, que mũîthæs vezes venìæ a casa l Residente, rebaxaræ-se l cànon, los terrenos yeræn curiosos; de l mal de la fhuœya nun habìæ traça n aquelha zona — yera, n una pallabra, una mina d'ouro.

Bronkhorst indagora andaba pensando nos nùmæros de la que Prédier martsaræ. Ya nun yera optimista. Todo lo que "ganhou" næs Indiæs investieræ-se n impresæs rurales. Læs perspectivæs, dizìæn los administradores, yeræn splèndidæs, sì q'ansì nel intre nun vìæ un centavu de l sou denheiro & arreaxhustaba-lo todolos meses. Ente tanto, el sou infhoutu nun se debilitaræ; casu contrariu, nun se deixarìæ 'invizcar' por Prédier novamente. Si mal a penæs un lo algamare, pensou l notariu, ya starìæ financieiramente n orde. & Contaba cun la suæ bøna strelha. Como la fortuna nun lu accompañaræ de magar ser nominau notariu na pequenha capital ha dolze anhos! Intos andaba practicamente ende: magro cun mostaza. El sou antecessor siempres arreclamaræ q'habìæ pœr pouco por ganhar. N aportando Bronkhorst, intamarun los anhos gordos, cumo si los trouxer næs maletæs. U primeiro mal habìæn campos d'arroz, hagora læs graciosæs plumæs de la canha d'açùcare n flor ondiabæn; u los cocoteiros outrora altos eguabæn el "bien supremu", hagora humilhabæn-los ende læs tsimeneæs blrancæs de læs fàbricæs mas altæs, que næs horæs de læs comidæs siempre lhançabæn nublres de fhumo pœlæs suæs aberturæs negræs nœithe & dìæ. & Pente los campos anteriormente n sin tocar cincabæn hagora rieles interminables, eiquì fherruñosos, ende polidos pola fricçon, n una extension infinita brilhando opacamente a la lhuz de l sol. El denheiro tyigaræ ente la xhente, & cun la 'lhama de la tierra' blranco tyigaræ outra 'lhama' que se sentîu tyamada. Cabo la staçon ferroviaria hagora vivìæn tsinos & àrabes, que negociabæn, vestìæn warongs, contrabandeabæn opio, caltenìæn casæs d'apuœstæs; yera l exèrcitu de la civilizaçon occidental n Oriente.

Sì q'ansì la notarìa beneficiou-se d'elho. Bronkhorst deixaræ la sala cumo staba so l sou antecessor. Esso pahecìæ bøno, pensou; ente mas antiquada, puœrca & mas intyena de cocos tala officina pahecìæ, mas sòlida avultaba; solo l personal s'ampliou; tenìæ un candidatu & delhos de funccionarios, ente que l sou antecessor nun podìæ tener mas q'un copista alhouriau tras un abelluw.

"Como andæs, Jean, vienes xhantar?"

"Ya ye tan tarde?"

"Ya se sabe ha mũîthu tiempu: la recielha glraya de fhame."

El notariu alçou-se & segîu a la sposa. Ente q'elha lu conduzìæ de l annexu u cincaba la officina ta casa, & los tacones dourahos de los sous botinos arrestalhabæn nes piedræs de la galerìa, elhi yi contaba la vjsita de Prédier, los sous planes & l papel que tomaræ n elha.

Elha lu ascuîthou bien, sì q'ansì introu-y pœr una oreya & salîu-y pœla outra; solo intendìæ que yeræn tentativæs de ganhar denheiro cul cafè, sì q'ansì nun fhoi mũîtho mas lhœñe d'essi conceitu primitivu; lhevaba næs Indiæs oîtho anhos — Bronkhorst casou cun elha de la que fhoi de permissu pa Europa pœr un anhu por una dolencia —, sì q'ansì continuou siendo una totok de coraçon & alma, que fhalaba una xìriga ruina, nun podìæ tener siervos nativos mas d'un mes, nun tenìæ wœyu pa los detalhes de la vida ìndica real, & nunca tenrìæ un pa esso. Quando Bronkhorst y contou sobre læs suæs speculaçones næs culturæs agrìcolæs, elha mal dixo "Sì & amen"; pensaba que serìæ per feliz si trouxer grandes ganhanciæs, &…. ya nun pensaba mas n esso.

Tala cousa podìæ caltenelu occupau dìæs, & hagora lo fhazìæ. Fhazìæ-lu calhar na mesa d'arroz; cafiaba-lu pœla tarde na officina ente que fhazìæ l sou outru trabayu, & quando fumaba un habanu de puœis de l xhantar cumo staba afheithu n una canhiqueira, los planes marabiyosos de Prédier indagora nun lu deixabæn martsar.

A la veira suæ habìæn dous pocilhos de cafè n una statua d'un rapaz de màrmole; la suæ sposa andaba sentada n frente; mirou & pensou n voz alta, solo por diversion, & pensou star Marie ascuîthando. Los nùmæros de læs possibles ganhanciæs animabæn-lu.

"Xhente, si aquel puntu fhuer a fhazer esso!" apelhidou. "Que guapu negocio serìæ!"

Marie assustou-se cul ton altu. So la exposiçon de læs suæs illusiones monetariæs, elha apigaçaba, sì q'ansì hagora garraræ l sou pocilhu & dixo n un ton cumo seguiendo attentamente læs suæs consideraçones: "Sì, precioso, nun lo ye?"

Elhi lo catou.

„Si andæs cansa, Mies, habìæs dir pa la cama; val-ti mas."

"Bien, non; indagora vaî bien!”

Bronkhorst rîu.

"Anda! Nun fhaigas theatro. Stas quasj que baltæs de suœnhu. Sou a afigurami-lo. Essi lhabor eternu cun la recielha; acordar ceho de mañana & nun dormir de tarde... puœdes dir pa la cama, anda.”

"Nun quieres beber outra cousa?"

A elha realmente nun y daba mũîtho mas, sì q'ansì sentîu q'habìæ dizir daquè amigable ou amosar cierta preoccupaçon por elhi. Por ser un pouco desagradable pa elhi q'elha siempre salier de nœithe de puœis de xhantar cumo n vela. Sì q'ansì elha nun lo yera a evitar; nin cun la meyor voluntà l mundo.

& Realmente disgustou-lu — magar instay elhi tambien que fhuer dormir — ver a Morpheo tornase enforma fhuœrte pa elha.

Claro, elhi pensou, yera per malo, per irritante; tenìæ tan pouco interes por salir, & n casa, de puœis de læs oîtho & media, toda tsarra cessaba. Volviendo a la suæ meta, la nuœva adventura l cafè, mirou, perdiendo-se n pensamientos, pa los brilhantes puntos de lhuz sobre l fhundu nigru & azul no alto l cielo, ta distrahe' la suæ attençon el ton de una disputa violenta. Mirou n aquelha direcçon pœr riba l viescu bambù; yera n ca Borne outra vegada; siempre bregabæn; & pa de tras a los apelhidìos; habrìæ dayos vergœña de si mesmos!

Alçou-se, abotonou curiadosamente la kabaja & baxou a l antoxana n direcçon a la strada principal; constantemente l son feroz de læs vozes n disputa sonaba næs suæs oreyæs; lo que se dizìæn nun yera a intendelo, sì q'ansì nun y fhazìæ falta; los Borne yeræn vizinos sous ha dous anhos, & elhi sabìæ-lo todo. Alquando intromitìæ-se n elho; cumo un bøn notariu, siempres interessau n outros assumptos, nun resjstîu, magar camentay la muyer pa nun s'intromitter in disputæs ente home & muyer. Tamien sabìæ que læs cousæs nun dibæn dir mas alhà; pallabronæs, mas nada. Passaba cabo casa d'elhos quando l capitan Borne, d'uniforme, salîu.

Txubierun xhuntos.

"Esta muyer miæ", dixo l capitan, que yera comandante de la pequenha guarniçon, "ye a alhoucar a un home."

"Bah! Nun ye tan brava."

"Non, nun lo ye. Paheç-mi que habrìæ tener un home cumo tu!"

"Fhoi pœl club outra vez?"

"Naturalmente. Nun mi lo vaî outorgar hagora. Si vou a l tsigre de tarde por tomar daquè, & se mi fhai un pouco tarde — esso puœde passar! — intos lheva-la l Diaño. Quiero fhazer outra fiestina de nœithe, vlan! intos arma la de san Dîous.”

"Nun andæs da veræs un pouco occupau por de mas?"

"Home! Si siempres houbier de cincar na casa n esti negorij, morrerìæ de Pesar. Nunca nun fhui a m'afhazer a elho.”

"A lhargu plrazo, ye una cortesìa preciosa."

"Ye cierto", glrayou Borne, & assombrau usou una expression metaphòrica per ambigua, "ye cierto que stas so un cobertor."

Los dous rierun, afhayabæn la idea bien lhouca.

"Non, sì q'ansì n serio", continuou Bronkhorst, aparau nel camin, nun queriendo andar mas, "nun ye una historia cara?"

"Buè, nun ye tan grave. Ha hi diez dedales de licor n un florin. Ye la verdà cumo si you stuvier inventando cousæs! El club nun mi cuœsta nin la media parte que la familia d'elha."

"Sì, da vezo convidæs a xhente."

“Siempre, señor! Fhuisti un pàxaru expertu, tienes la muyer n Holanda. Casei cun una muyer eiquì &, pa de tras, cun una familia, que cinca so l mîou teithu la media parte l anhu. Hagora vien outru axuw pœl camin.”

"Per outra parte, ye, a cincielhæs, divertido."

"Bien, polo menos esta vez. Elha ye sobrina de la miæ muyer; el nome sou ye Betsy, un animal diabolicamente sympàthicu, & elhi ye un bøn puntu; un infeliz.”

"Elhi anda de permissu?"

"Hum! Pahecìæ-mi-lo! Ye un fhazendeiru de cafè, sabes, & mandaræn-lu cun un gran permissu por nun star diendo læs cousæs bien. Hagora anda à la recherche d'une position . D'outra maneira, un bøn rapaz, un muçu allegre. Bonsoir!”

El capitan Borne adelantrou pa l club, u los sous socios ya lu sperabæn. Bronkhorst tornou pa casa sele, sorriendo pante sigo.

Que ye lo q'habìæ tan attrayente n tal club? Sàbado de nœithe diba ende una hora; yera un notable & por esso tenìæ que “se mostrar”. Solo que mesmamente ansì, preferìæ quedar pœr casa.

Una xarrè cun ses cabalhos amarrahos & apinahos de maletæs pœr riba, a lantre & a tras, tyamou-y l attençon. Cun læs suæs duæs lanternæs tenuemente incesæs, el monstro rintsante apelhidaba pœla strada a un rhythmu ràpidu, & intos aparou de lantre de la casa de Borne. Stabæn los “parientes” cun quien el capitan tamien casou! Bronkhorst da veræs pensou que l amu de la casa nun fhueræ avisau per ceho, a l contrario apresentou-se-y un fheithu consumau. Elhi fhoi un pouco pa la veira de la strada, & vîu una moça de figura fina saltar aìna de la xarrè & abraçar a la señora Borne na galerìa n frente; un home altu de barba roxa accompañaba; pœr un momento ascuîthou-se l son indistintu de xhente saludando-se cun barulhu, intos el trìo introu n casa & deixou los procuros de l barang pa los servientes.

"Los vizinos tienen xhente a convite", dixo Bronkhorst a la muyer la mañana spuœis, cumo una novedà pa cul almuœrçu.

"Sì, sabìæ-lo. La señora Borne contou-mi ha unos oîtho dìæs que serìæ a que la suæ prima Betsy quedare cul home un perìodu indefinidu de tiempu.

"Ansì que -ho-! El propriu Borne soupo d'esso la primer vez anœithe.

"Nun y lo quixho dizir; elhi siempre rezunga n sabiendo-lo d'antemano; una vez que la xhente ande ende, elhi quedarà n paz.”

Bronkhorst tuvo que rir: atyou que yera una speculaçon extraña.

"Concuœrdo; cuœsta-yos denheiro a intrambos de todæs maneiræs.”

Cutîu-lu la idea; non por nuœvo, sì q'ansì por vezu fhazìæ siempre lo que querìæ cul denheiro, sin nunca consultar a la muyer.

"Paheç-ti bien, Marie", introgou, "que m'involucrare nos negocios de Prédier?"

Mirou-lu elha cun los sous grandes wœyos plasmada.

"Por que nun habrìæ d'atopalo bien?"

"Bien, nun se puœde saber; ye tamien sì q'ansì l tou denheiro.”

'Nun tengo la minor idea sobre talos assumptos, Jean; sabes-lo, & intos, vida miæ, todo dirà bien cumo tu lo fhaes.

"Tuvîsti essi infhoutu outra vegada!"

Ansì, hagora y prestaba n gëneral cumo notariu, & d'esso andaba convincidu: cumo talu, valìæ la pena. Tenìæ una gracia excellente pa lhidiar cun assumptos d'outros; fhazìæ-lo conscienciuda- & meticulosamente. Chinos ricos venieræn de lhœñe & ayures por consultay assumptos diffìciles & importantes &, cun esso & cun todo, sabìæn que l notariu los staba fhaziendo pagar. Sì q'ansì tenìæ l merecidu infhoutu de todos nos negocios de todos; solo que y faltaba l sou propriu pa l sou propriu bien. Pœr outra parte, elhi nun intraba nos planes de Prédier cun la metà de la rapidez & sin una investigaçon seria; polo que respeita a l sou propriu denheiro, andaba mas tranquillu.

"Nun has d'infhoutate n min tan disinfrenadamente."

"Afigura-te! Si se tien un notariu & se sfhouta d'elhi..."

"Intos hagora?"

"Hagora, esso sì", dixo elha cun una risada, "ha ser un lhadron formidable."

Beisou-la cun un Sonrir; dixo que tenìæ delhæs theorìæs extrañæs, & fhoi pa la officina de bøn humor, cumo siempre, por un intrin, proviciendo pola spera la suæ sposa; puœis intos intamou la supremacìa d'elha nos assuntos domèsticos; intos intamou la gran geta diaria por intafharraduræs & polvo, por piconos & coyares non polidos & cutsielhos que nun brilharen perfeitamente; por fhientes & sfhelpeyos n artìculos domèsticos & trebeyos de nenhos; intos intamou l momento n que la ira de l ama de la casa constantemente se sfhogaba sobre la falta de conceitos occidentales de lhimpieza nos javaneses.

El xacìu avultau polo domèstico de la señora Bronkhorst inicialmente causaræ gran surprehesa ente læs señoræs de l lhogar. N aportando la primer vez d'Holanda, fhoi recibida cun mas curiosidà q'amabilidà; læs señoræs hindùs tenìæn-la por una specie d'intrusa. A l cabu, si l notariu querìæ una sposa, avultaba-yos poder elhi tirar pœr una de læs hindùs; habìæn abondæs moçæs curiosæs dispuœstæs a tenelu; nun habìæ dir a Holanda por buscar una muyer de pelo abuxaho & que fhexzier trabayu de coolie n casa l dìæ todu.

La casa l notariu yera polo commun conhœcida pol nome de "palacio". A l venir Bronkhorst pa læs indiæs cun la suæ muyer, trouxo una curiosa decoraçon europea cun sigo. Mobiliario fino, per pouco pràctico & diffìcile de caltener & curiar, sì q'ansì per guapo de ver; assientos cun fhundæs preciosæs, que valìæn perfeitamente pa l sou propòsito, puœis nun houbo nunca quien ousar sentar n elhæs; belhos speyos, gabinetes de caoba, pinturæs preciosæs & portières de bøn gustu. Cun la passion d'una fhiya domèstica & bien educada d'una familia decente de classe media n Holanda, la señorina Bronkhorst immediatamente se constituyîu como una sclrava de toda aquelha belheza, excepto polo que la maternidà y imponìæ.

Ansì, fhoi a preservar todos essos thesouros anhos & caltenelos 'cumo nuœvos', siempre n plena batalha contra l mundo nativo humano & de los insectos.

Non obstante yera guapo, todos reconhœcieræn esso; mũîtho mas guapo que na de l Residente, & ansì fhoi cun todo, ta na cozina, u, p'admiraçon de todolos hindùs, una reluziente batterìa de cozina adornaba la parede blranca brilhante, & ta na quadra, u los dous pares de belhos cabalhos de xarrè & l cabalhu de monterìa de Bronkhorst pahecìæn occultar mysteriosamente la suæ pacion & gabah .

La señora Bronkhorst fhoi cumplrimentada cien vezes polæs conseqüenciæs de la suæ sclravitude; specialmente polos cabalheiros, que declararæn que yera "bøno" pa quien fhuer ver da nuœvo un stablicemiento europeo tan pulchro & curioso, sì q'ansì que nun yos prestarìæ por dal denheiro que læs suæs muyeres mangaren tantu trabayu n mobiliario.

Fhønte

29.7.22

Gërminal II (Zola)

 

Audio

– Non, you sou de l norte, respondîu l muçu. L obreiru, spuœis de vazia’ læs vagonetæs, sentou n suœlu, feliz cul acidente; & caltuvo la suæ bravura muda, simplemente alçaræ los wœyos pa l carroceiru, cumo avergonçau por tantæs pallabræs. Esti ùltimu, de fheitho, nun avezaba fhalar tanto. La cara l extrañu debîu sentay bien & debîu sentir un Pruyir d’essos de confidenciæs q’alquando fhaen que los vieyos fhalen a l alto la lheva pante sigo.

– You, dixo, sou de Montsou, tyamo-me Bonnemort.

– Ye un alcuñu? introgou Etienne plasmau.

El vieyu dîou una risadina de satisfaçon, & ãpuntou pa la Voreux:- Sì, sì… Sacarun-me d’ende très vezes a catsos, una cul pelo todo amburaho, outra cun tierra ta la menæçuœla, la terceira cun la barriga inflada d’awa cumo una xaronga… Intos, a l ver que nun querìæ morrer, tyamarun-me Bonnemort, por rise.

La suæ allegrìa aumentou, un rintsìu de roldana mal ingrasada, q’a l cabu acabou n un acessu terrible de tos. La macona l fhœw, hagora, brilhaba-y cun toda la suæ lhuz pœr riba la gran cabeça, cul pelo ralo & blranco, la cara atsaplada, d’una pallidez lìvida, tsiscada de mantsæs azuladæs. Yera pequenhu, el pescuœçu enorme, los gordos de la pierna & los calcañares p’a fhuœra, & unos braços lhargos cun unæs manœs quadradæs que y baxabæn ta læs rodiyæs. Pa de tras, cumo l sou cabalhu que cincaba imòbile sobre læs patæs, sin pahecer sufrir cul aire, avultaba fheithu de piedra, avultaba nun suspeithar nin de l frìo nin de læs rabaseiræs que y xiblabæn næs oreyæs. In tussiendo, garganta sfheitha por un fhundu resquemor, cuspîu a l pie de la macona, & la tierra scurecîu.

Etienne miraba-lu, miraba l suœlu q’ansì intafharraba.

– Ha mũîtho que trabayahes na mina? Dixo-y.

Bonnemort abrîu los dous braços cun gran sparaban.

– Ha mũîtho, ah! sì!… Nun tenìæ ma oîtho anhos quando baxei, vehes! Precisamente na Voreux, & hagora tengo cinqüenta & oîtho. Calculai un pouco… Tengo fheitho de todo ende n dientro, primeiro cumo pintse guardavìæs, spuœis cumo vagoneiru n teniendo fhuœrça pa imburriar, spuœis posteador diez & oîtho anhos. Lhœw, polæs malditæs piernæs miæs, mangarun-me a scavar, rambleiru, remendador, ta que tuvierun que me sacar de l fhundu, por dizi’l médicu que d’outra maneira diba cincar alhà. Intos, ha cinco anhos d’esto, fhexzierun-me carreteiru… Como? guapo ye, cinqüenta anhos de mina, d’elhos quarenta & cinco n fhundu!

A l fhalar, catsos arroxahos del carbon, que da quando baltiabæn na macona, illuminabæn-y la cara pàllida cun un visu color de sangre.

– Dizen-mi q’arrepouse, continuou. You nun quiero, piensæn que sou fatu enforma!… Dirìæ a gusto dous anhos, ta los sessenta, por recibir una pension de ciento-oîthenta francos. Si yos dier læs bønæs nœithes wœy, dabæn-mi da reo la de ciento-cinqüenta. Son picardiosos, los cocos!… Arriendæs d’elho, sou sòlidu, exceto a respeito de læs miæs piernæs. Ye, vehes-lo, l awa que mi caltriou na pelheya, a fhuœrça de ser regau ta l ruœldu. Delhos de dìæs nun sou mesmamente a ximelgar una pierna n sin glrayar.

Outra crisis de tos volvîu interrumpilu.

– & Esso fhai-vos tussir tamien? Dixo Etienne.

Sì q’ansì respondîu que non, ximelgando la cabeça violentamente. Spuœis, des que pudo fhalar:

– Non, non, ando acatarrau, de magar l outru mes. Nunca tuvi tos, hagora nun sou a sfhazeme d’elha… & Lo gracioso ye que cuspo, ye que cuspo…

Un raspiaçu txubîu-y de la garganta, cuspîu negro.

– Ye sangre? Introgou Etienne, ousando a l cabu introgalu.

Sele, Bonnemort enxugaba la bouca cun la vuœlta la mano.

– Ye carbon… Tengo abondo na miæ cadarmæ cumo pa scaleceme ta l fin de los mîous dìæs. & Ha cinco anhos que nun pouso los pies pœl fhundu. Alrmazenaba delho, polo que paheç, in sin lo saber. Bah! Caltien-se!

Houbo un silencio, el martielhu lhøñe cutìæ gølpes regulares na mina, l aire passaba cun la suæ queixa, qual apelhidìu de fhame & xibieira venidos de læs profundezæs de la nœithe. Cara a læs tyamæs q’assustabæn, el vieyu continuaba mas baxo, arremaçcando læs memoriæs. Ah! Claro, elhos & los de sou anduvieræn picando pœla calicata mũîthu tiempu! La familia trabayaba pa la Compagnie des mines de Montsou, de magar que se crearæ; & esso databa de lhøñe, diba ya ciento-seys anhos. El sou wœlu, Gillaume Maheu, un rapaz de quinze anhos d’aquelha, atoparæ del carbon graso n Réquillart, la primer mina la Compagnie, una mina vieya wœy abandonada, so ende, cabo la fàbrica d’açùcare Fauvelle. Sabìæ-lo todu l paìs, ya que l fhilon atopau tyamaba-se l fhilon Guillaume, pol nome l wœlu. Nun lu conhœcieræ, un gurdu polo que se contaba, per fhuœrte, muœrtu de vieyu a los sessenta. Lhœw, el paî, Nicolas Maheu, que y dizìæn el Buriu, de mal a penæs quarenta anhos, cincaræ na Voreux, de la que la andabæn abriendo: un argayu, una spalmaçon completa, sangre bebido & wœssos comidos polæs penhæs. Dous de los sous tìos & los sous très ermanos, mas tarde, deixarun tamien ende l pelheyu. Elhi, Vincent Maheu, que salieræ quasj q’inteiru, læs piernæs mal arreithæs, passaba por un tipu rescamplau. Que fhazer intos? Fhazìæ falta trabayar. Tenìæ-se fheitho esso de padres a fhiyos, cumo lo tuvieræmus fheitho cun qualquiera outra cousa. El fhiyu, Toussaint Maheu, morrìæ hagora ende, & los sous nietos, & toda la suæ xhente, que vivìæn in frente, na colomina. Ciento-seys anhos de matança, los nenhos tres los vieyos, pa l mesmu patron: Eh? bien de burgeses nun serìæn a contar tan bien la historia de sou!

– Outra vez, a l comer! murmurou da nuœvo Etienne.

– Lo que you digo, si ha hi del pan pa comer, puœde-se vivir.

Bonnemort calhou, intorniando los wœyos pa scontra la colomina, u s’andabæn prendiendo una a una læs lhuzes. Læs quatro sonabæn nel campanariu de Montsou, & l frìo cutìæ indagora mas.

– Ye rica la vuœssa Compagnie? Dixo Etienne.

El vieyu alçou los costinos, lhœw deixou-los baxar, cumo so una fana denheiro.

Ah! sì!.., Ah! sì!… Quiçabes non tan rica cumo la suæ vizina, la Compagnie d’Anzin. Sì q’ansì milhones & milhones lo mesmo. Ya nin se cuœnta… Diez & nuœve minæs, de læs que trelze son pa la explotaçon, la Voreux, la Victoire, Crèvecœur, Mirou, Saint-Thomas, Madeleine, Feutry-Cantel, outræs indagora, & seys d’agotamiento ou aireaçon, cumo Réquillar… Diez-mil obreiros, concessiones que s’extienden pœr sessenta & siete conceyos, una extraçon de cinco-mil toneladæs pœr dìæ, una vìa de tren comunicando todælæs minæs, & delhos de talheres, & delhæs de fàbricæs. Ah! Sì!.., Ah! Sì!.., perræs si que ha hi!

Un Arroldar de vagonetæs, sobre los rieles, fhixzo alça’ læs oreyæs de l gran cabalhu amarielhu. A baxo, la gavia tenìæ que s’arreparar, los molineiros volvieræn a la xheira. Ente que speraba pol sou animal, pa n baxando, el carreteiru dixo dulcemente, pante sigo:

– Nun fhai falta avezase a tsarrar, maula!… Si Hennebeau soupier no que pierdes el tiempu!

Etienne, pensativu, miraba la nœithe. Introgou:

– Intos ye d’Hennebeau la mina?

-Nun ye, explica l vieyu, Hennebeau nun ye ma l diretor gëneral. Pagæn-y cumo a nòs.

Cun un paraxismu, el muçu ãpuntou pa scontra la imensidà de læs tenieblræs.

– De quien ye intos todo esto?

Pero Bonnemort cincou un intrin sufocau por una nuœva crisis, de tala violencia que nun yera a arretoma’l aliendu. A l cabu, quando cuspîu & enxugou la scuma negra de los sous morros, dixo, pa l aire q’aumentaba:

– Eh? De quien ye todo esso?

– Nun se sabe. De xhente.

&, cun la mano, ãpuntou næs solombræs pa un puntu vagu, un sitiu inorau & remotu, poblau por essa xhente, pa quien Maheu staba picando pœla veta mas d’un sieglo. La suæ voz assumieræ una specie de lherça religïosa, yera cumo si tuvier fhalaho dende un tabernàculo inacessible, u l dîous fhartucu & agatsau, a l que todos y dabæn la suæ carne, & a l que nunca vieræ.

– Si polo mènos unu comieræ abondo del pan! repitîu Etienne pœla tercer vuœlta, sin transiçon aparente.

– Sí señor! Si se comieræ siempre del pan, serìæ bøno enforma!

El cabalhu martsaræ, el carreteiru sumîu quando y tocou, cun un passu arrastrau d’invàlidu. Cerca de la tolva, l obreiru nun se movieræ, fheithu un duvielhu, puxando l caçu ente læs rodiyæs, mirando a l vazio los sous grandes wœyos apagahos.

In garrando l sou paquete, Etienne indagora nun s’alhoñaræ. Sentìæ læs rabaseiræs xhelay el lhumbu, ente que l sou peithu queimaba, de lantre l gran fhœw. Quiçabes, de todæs maneiræs, fhairìæ bien afhalando-se pa la mina: el vieyu podìæ nun lo saber; intos, resinose, aceitarìæ qualquier lhabor. U dir & n que tornase, pente esti paìs afhamiau pol paru? Deixa’l cadàvere d’un perru perdidu tras una muria? Sì q’ansì, inquietaba-lu una vacilaçon, una lherça a la Voreux, a l medio d’esta lhaneira rasa, afhogada so una nœithe tan spessa. A cada borrasca, l aire pahecìæ xorrecer, cumo si bufaræ dende un horizonte cada vez mas ampliu. Nun habìæ alborecer nel cielo muœrto, solo los altos fhornos ardiendo, ansì cumo los fhornos de coke, insangrentando la scuridà, sin illumina’ lo disconhœcido. & La Voreux, nel fhundu l sou fhuracu, cul sou Cincar de bestia mala, atsaplaba-se mas, arrespiraba cun un aliendu mas gurdu & mas lhargu, cun traça cafiante pola suæ dolorosa digëstion de carne humana.

rt this ad

I, II

Metanos læs erìæs de pan & remolatsa, la colomina de los Dous-Cientos-Quarenta dormìæ so la nœithe negra. Stremabæn-se vagamente los quatro imensos cuœrpos de casinæs adosadæs, de los cuœrpos de quartel ou d’hospital, gëomètricos, parallelos, que xebrabæn læs très lhargæs avenidæs, divididæs in quintanales ermanos. &, nel pandu ermu, la ùnica queixa de læs rabaseiræs ascuîthaba-se nos inreyahos arrincahos de los zarros.

A n ca los Maheu, nel nùmæru 15 de l segundu cuœrpu, nada nun se movìæ. Tenieblræs spessæs afhogabæn l ùnicu quartu de l primer nivel, cumo atsaplando cul sou pesu l suœnhu de los seres que s’ascuîthabæn ende, n una pila, la bouca abierta, spalomilhaos de fatiga. Magar el frìo vivo d’a fhuœra, l aire pessaho tenìæ un calor vivo, aquelha calor sufocante de los quartos que meyor se caltienen, que guœlen a armento humano.

Læs quatro sonarun nel cucù de la sala l stragal, nada nun indagora nun se ximelgaræ, aliendos finos xiblarun, acompañahos de dous ronquidos sonoros. & Bruscamente, Catherine acordou. Na suæ fatiga contaræ cumo siempre, los quatro gølpes de la campana, pente l suœlu, sin atopa’ la fhuœrça p’acordar da fheitho. Lhœw, læs piernæs sacadæs p’a fhuœra los cobertores, palpou, prendîu un fòsforu & prendîu la vela. Sì q’ansì cincou sentada, la cabeça tan pesada que baltiou pa tras ente los dous costinos, cediendo a l impulsu invencible d’arrecostase outra vez nel cabeceiru.

Hagora la vela illuminaba l quartu, quadrau, de duæs feniestræs, que très camæs intyenabæn. Habìæ un alrmariu, una mesa, duæs sielhæs de nozal vieyo, cun un ton afhumau q’intafharraba duramente læs paredes, pintadæs d’amarielho claro. & Mas nada, delhos de fharrapos gindando d’unæs puntæs, un zapicu mangau n suœlu, aveirau a una scudielha colorada que valìæ d’almofia. Na cama a manzorga, Zacharie, el mas vieyu, un muçu de venti & un anhos, dormìæ cul ermanu Jeanlin, que tenìæ onze anhos; na d’a manzorga, dous rapazinos, Lénore & Henri, la primeira de seys anhos, el segundu de quatro, dormìæn nos braços uno de l outro; a l in par Catherine compartìæ la tercer cama cun la ermana Alzire, tan insinificante pa los sous nuœve anhos que nin la tenrìa sentido a la veira d’elha, si nun fhuer pola tsepa de la pequenha inferma que se y tyancaba næs costielhæs. La puœrtæ de cristal staba abierta, daba pa ve’l corredor de la pousa, la specie de butielhu u l paî & la maî ocupabæn una quarta cama, scontra la q’houbieræn istalla’l bierçu de la ùltima venida, Estelle, de mal a penæs très meses.

Sì q’ansì, Catherine fhixzo un sfhuœrçu desperau. Sporrìæ-se, apretaba læs duæs manœs nel pelo burio, que s’imburulhaba na tiesta & na nuca. Finina pa los sous quinze anhos, mal amosaba læs extremidahes, a fhuœra de la strẽitha fhunda de la camisa, unos pies azulones, cumo tatuahos cun carbon, & unos braços delicahos, d’una blrancor de lheithe que contrastaba cul ton pàllidu de la cara, stropiada ya por lhavase continuamente cun xabon negro. Una ùltima bociada abrîu-y la bouca abondo, cun los dientes soberbios na pallidez cloròtica de læs xenxivæs; ente que los wœyos buxos tyorabæn nel sou suœnhu combatidu, cun una expression dolorosa & francia, que pahecìæ inflar de fatiga la suæ snudez inteira.

Pero un gruñidu vieno de la pousa, la voz de Maheu gaga, arrastrada:

– Meca! Ye la hora… Yes tu la que s’alhuma, Catherine?

– Sì, paî… Acabæn de picar a baxo.

– Apura-te, galbaneira! Si nun bæillares tanto anœithe domingo, spertabæs-nos mas ceho… Que vida de galbana!

& Segîu reburdiando, solo que l suœnhu lu arretomou, læs retafhilæs volvîerun-se vergonçosæs sumiendo n un nuœvu ronquidu.

La rapazina, de camisa, scalça n suœlu, diba & venìæ pœl quartu. Cumo elha passaba de lantre la cama d’Henri & de Lénore, tapou-los bien outra vegada cul cobertor, que sgilaræ; & nun acordarun, spalomilhahos nel suœnhu profundu de la infancia. Alzire, los wœyos abiertos, roldara por garra’l sitiu calliente de la ermana mayor, in sin pronunciar una pallabra.

– Hale, Zacharie! & Tu, Jeanlin, Hale! Repetìæ Catherine, de pie de lantre los dous ermanos, que remanecìæn sporridos, cun læs narizes in cabeceiru.

Tuvo q’agarra’l grande pœl costin & solmenalu; intos, ente que reburdiaba insultos, elha decidîu scobrilos quitando la sàbana. Pahecîu-y gracioso, mangou-se a rir, a l ve’ los dous rapazos debatise, læs piernæs snudæs.

– Ye una fatada, deixa-me! Reburdiou Zacharie de mal humor a l sentar. Nun mi prestæn læs tsacotæs – Oh, Dîous mîou! Que vos tenehes q’alhevantar!

Yera flracu, sgamayau, cara lharga, intafharrada cun delhos de pelos ralos de barba, cul pelo amarielho & la pallidez anémica de toda la familia.
La camisa txubìæ-y a la barriga, & baxou-la, non por pudor, baxou-la por nun tener calor.

– Picarun a baxo, repitîu Catherine. Vamus, upa! El paî rabiaba.

Jeanlin, que s’acurrucaræ, volvîu a cerra’ los wœyos, diziendo:

– Ve-te a cagar, stou dormiendo!

Dîou outra risada de bøna nenha. Yera tan pequenhu, los miembros finos, cun articulaçones enormes, agrandadæs polæs scròfulæs, que lu garrou n cuœlho. Pero andaba inquietu, cun la suæ màçcara de simiu pàllidu & increspau, caltriau polos sous wœyos verdes, agrandahos polæs suæs grandes oreyæs, pàllidu pola rabia de ser dèbile. Nun dixo nada, mordîu-la nel peithu dreithu.

– Bitsu malu! Murmurou elha, conteniendo un glrayidu & pousando-lu n suœlu.

Alzire, silenciosa, cun la sàbana n caçu, nun dormieræ da nuœvo. Segìæ cun los wœyos intelligëntes d’inferma a la ermana & a los dous ermanos, q’hagora se vestìæn. Spañîu outru alderique pola almofia, u los rapazos imburriarun a la mocina por lhavase elha cun tiempu enforma. Læs camisæs volarun, ente que, indagora inflahos pol suœnhu, s'alleviabæn in sin vergønça, cun la facilidà tranquilla d’una camada de cadielhos, crecidos xhuntos. Pa de tras, Catherine fhoi la primeira n star preparada. Mangou los bombatsos de mineiru, punxo la tsaqueta de roupa d’awæs, anodiou l cadarçu azul al caramielhu; &, cun esta ropa lhimpio de lhunes pahecìæ un homin, sin que quedare de l sou sexu ma l suave valumbu de l cadril.

– Quando torne l vieyu, dixo maliciosamente Zacharie, starà contentu por atopa’ la cama sfheitha… Sabes, vou contay que fhuisti tu.

El vieyu yera l wœlu, Bonnemort, que, a l trabaya’ la nœithe, dormìæ de dìæ; ansì la cama nun sfrecìæ nunca, siempres habìæ dientro daquien roncando.

Sin responder, Catherine mangaræ-se a saca’l cobertor & a arremetelu. Sì q’ansì, n un intrin, barulhos ascuîthabæn-se tras la parede, na casa vizina. Esses costruçones de lhadriyos, eguadæs economicamente pola Compagnie, yeræn tan fines que la mas mìnima arrespiraçon yera a caltrialæs. Vivìæ-se coldu cun coldu, d’un cabu a l outru; & nada de la vida ìntima s’ocultaba, nin a los nenhos. – Un passu pessau solmenaræ una scaleira, lhœw houbo cumo una baltiada suave, segida d’un suspiru d’allivio.

– Boh! Dixo Catherine, el Levaque baxa & Bouteloup va buscar a la Levaque.

Jeanlin rîu & a Alzire brilharun-y los wœyos. Cada mañana intretenìæn-se ansì cul ménage à trois de los vizinos, un posteador que y daba pousada a un picador, lo que proporcionaba a la muyer dous homes, un de nœithe & outru de dìæ.

Fhønte

Esti excertu sta scritu n version collateral (simplificada - vèi el menù)

29.4.22

El fhiyu l contrabandista de Norderney


Audio

Sophie Wörishöffer


ONNEN VISSER

EL FHIYU L CONTRABANDISTA DE NORDERNEY


1

Una fhuœrte galerna fluctuaba pœr riba læs awæs de la Mar de l Norte. La marea corrìæ sele scontra l sablre de Norderney, scuridà profunda cobrìæ tierra & mar; la islla, siempre tan quieta & dexebrada, avultaba erma n aquelha nœithe de primavera.

Cun esso & cun todo ximelgaba-se un cuœrpu scuru na awa, una canhoneira cun la suæ tripulaçon andaba occupada aguaitando n todæs direcçones. Un de los soldahos barbudos lhevou læs duæs manœs a la bouca & apelhidou n voz alta scontra la scuridà:

»Qui vive?« (Quien anda hi?)

Dala respuœsta. La barquina, sgilando so la proa l frances, pahecìæ andar a la deriva sin timon, mesmamente l wœyu mas agudu nun detectarìæ dala persona a l rodiu, nun notarìæ dal movemiento. Ximelgando-se & canhicando-se sele, læs holæs lhevaræn-la pa l mar abierto, scontra l cabu mas externu de la islla.

Na canhoneira, el soldau cerrou l puñu. "Los mil demonios", glrayou, "vi una casca de nuœz nalar pœr eiquì - onde fhoi essa cousa?"

Nun blasfemes tanto!” admonestou outra voz. 'Ye a baltia'l primer rayu l cielo n qualquier momento; val mas disparar un tiru & fhura'l barcu l contrabandista pœl sou fhundu. Todos muœrren, essos lhargos malandros alemanes cun los wœyos azules & læs fhuœrçæs d'osu de sou".

El soldau nun permittîu que se y diere l mandau duæs vezes. "mũîtho bien, subofficial Durand", exclamou, "el Canaille fhairà que læs tsispæs & pingæs y tsisquen næs oreyæs a l in par."

Inredou un momento cun los canhones, lhœw elhi mesmu mandou: "Fhœw!" & L tiru arresonou streldosu na nœithe calma, de maneira que næs dunæs de l sablreiru los paxarinos s'assustarun & arrevolotearun nel aire. Quasj q'a l in par, el frances glrayou bien alto:

Mille tonnerres! ende ta la barca outra vez. Ha hi un rapazin drientro!”

Quixho dispara'l segundu tiru, sì q'ansì l subofficial Durand garrou-y el braçu apressuradamente.

Deixa-lo, Chatellier, tamien catei l appariçon. Esso d'ende nun ye humano."

El soldau de repente mirou a l rodiu cumo suspeithando que daquien diba day una navayada a l lhumbu. "Intos que podrìæ ser, subofficial?" introgou-y n un sussurru.

"Una phantasma! Ha pouco fhuraquemus una barca pœl fhundu cun esti mesmu canhon a la hora de la eglesia, cumo sabes - ende so na fronteira de la marisma - solo habìæ un nenhu n elha, un probe nenhu q'apañaræ pexin & viriwœtos pa los bañistas, sì q'ansì claro que nun podîmus sfhaze' lo que passaræ, el nenhu morrîu & arremelhaba-me - læs campanæs sonarun so nel lhogar - caltuvo los wœyos afhitos na miæ tiesta na suæ agonìa.

Alcordahes-vos, Chatellier, que tiremus el cuœrpu a la mar? el turulhu nun querìæ deixar de tocar aquel dìæ."

El soldau persignou-se. "& Vòs pensahes que yera la phantasma suæ, subofficial Durand?"

L outru assentîu. "Ansì se sporrìæ na suæ barca! - Quixho attrahenos, ta inceta' la galerna - nun diba quedar nin una stielha de l 'Hortense' intacta, digo-vos-lo."

"La Santina nos ampare. Hei vira'l timon?

El subofficial assintîu. "La galerna sta-se eguando, todolos officiales stan nel bæille n Norden, nun quiero ser responsable. Abellugarèmunos de mentræs tiempu tengamus."

Virou-se l timon de l Hortense, todelæs velæs scontra l aire, quasj q'imperceptible, & intamou-se volver pa l havra d'abelluw. Delhos de minutos mas tarde, la canhoneira sumîu.

La figura svelta d'un rapaz d'unos diez & ses anhos alçou-se sele de la barquina, aguaitando cun cautela. La cara guapa rîu, los didos fhexzierun unæs narizes lhargæs a la francesa.

"Burros! ansì q'essa ye toda la vuœssa punterìa. Ha ha ha, nalo a quatro pies so læs tablæs de l barcu & vòs tirahes la carga quasj q'a centenæs d'elhos lhœñe pœl mar. Fatos! Lhatinos gansos!"

Tres permittise essa roxura de tremesina moflona, el rapaz de Norderney garrou los sous dous remos, que stabæn occultos nel fhundu la barca, & puxou de tala maneira q'unæs rayæs brillantes corrierun pœla awa.

Fhoi la zona que s'atopa so l actual "Giftbude" n Herrestrand u na primer dècada l sieglo XIX esta scena acontecîu. Napoleon I impunxieræ l bloqueo continental. La importaçon de bienes angleses n Europa continental, q'elhi gubernaba, prohibieræ-se. Resultaræ n una extensa actividà de contrabando, canhoneiræs francesæs cruzabæn ayures pente læs isllæs de la Frisia Oriental & da vezo habìæn pequenhæs scaramuçæs tanto cun los habitantes de læs mesmæs cumo cun navìos angleses, que sofhitabæn el commercio de contrabando. D'aquelha la lhey n Alemania yera lo que Napoleon querìæ que fhuer - nun extraña intos q'ende, cumo ayures na vida, s'oppunxher l astucia a la tyrannìa.

El nuœssu rapazin amigu remou tan aìna cumo læs suæs fhuœrçæs lu deixabæn. Alquando delhos de relàmpagos passabæn pente læs nublres de l cielo, sì q'ansì l Biltar de la galerna real indagora pahecìæ distante, & elhi tuvo q'usar essa pausa p'adelantrar. El gorru paya volou pa n riba l bancu, la wufanda & la caçadora seguierun-lu, & l rapaz tensaba los sous fhuœrtes mùsculos cada vez mas.

De repente, avultou-y andar holæs mas fhuœrtes moviendo la suæ barca. Fhixzo una pausa & ascuîthou, wœyos bien abiertos, mirando pente l mar indagora scuro.

Nun habìæ daquè, un cascu nigru, nun andaba næs holæs a una distancia curtia?

Un rayu fisgou læs nublres, mal a penæs un brilhu amarielhu subtil, non potente abondo cumo pa illuminar, pero ansì & todo l rapaz pensou ver una vela blranca n aquel intrin.

Enxugou l sudor de la tiesta, lhœw mangou l didu minin na bouca &, prolongau, un son altu stridente cruzou l mar.

Yera l glrayidu l zarapielhu.

Passarun delhos de segundos & lhœw, a l in par que l rapaz lo ascuîthaba n sin aliendu, cul coraçon batiendo, tyigou l mesmu son de pœr cerca, solo que mas lhongu, mas caltriante, cumo si l animal stuvier pœr excitau.

El rapaz sonrîu. Hagora camudou la suæ voz. El monòtonu, cansativu glrayidu de la gaviotina intyenou la scuridà.

Nun tuvo respuœsta, sì q'ansì n vez de qualquiera outra siñal, una lhuz roxa apahecîu na awa, illuminando un baluarte & læs velæs & sogæs mas pròximæs de l arbolradura. La cara d'un home vieyu miraba anxiosamente pœr riba la borda.

"Onnen", dixo una voz, "Onnen, yes tu?"

"Siempre, paî!" fhoi la respuœsta. "Lheva-me a cobierta"

La tsalana arreculou & baxou la driza ente que l rapaz trahìæ la suæ barca pa so la popa cun unæs remadæs mañosæs. Afhitala a l navìo fhoi cousa d'un minutu, lhœw txubîu pa la cobierta cumo un gatu.

Recibierun-lu polo mènos diez homes; sou paî, el capitan de l navìo, sporrîu-y a la scontra læs duæs manœs.

"Pol amor de Dîous, Onnen, que fhaes eiquì?" "Seguro que trahes malæs noticiæs, acuei?

"Anda, rapaz, que passou?"

Yera una vision peculiar q'hagora s'apresentaba a los wœyos de l rapaz. Pœr ayures na cobierta toda habìæn bienes de toda mena; panes d'açùcare, fardelæs de cafè, bocois d'azaite, cofres de the & bayura de fardos de tabaco. Aglomerando-se ente essæs cousæs habìæn homes cun caræs inquietæs & expectantes, ente que mal a penæs una ùnica lhamparina roxa illuminaba vagamente toda la scena cul sou brilhu rubin.

Onnen avultaba n aquel intre pœr seriu. "Trahigo noticiæs bien malæs", dixo, "per-malæs. La islla recibîu wœy de tarde una guarniçon francesa."

"Fhuœrçæs terrestres? — Dîous bendiga los lhaceîrosos!"

"Sì, ye una compañìa l regïmiento l norte so l coronel Jouffrin, a quien tyamæn el sfholhador. "Klaus Visser, el capitan, ximelgou la cabeça. "Bien malo ye q'hagora nos fhaiga falta tamien alimentar a una tripulaçon", dixo, "sì q'ansì cun esso & cun todo, nun veo por que t'adventuræsti a salear n essa barquina, mîou rapaz. Læs canhoneiræs debierun bloqueati l camin."

Onnen rîu, divertidu. "Passei so la proa l Hortense — los moços tamien mi dispararæn una bala a la cabeça."

"Xhesus, nenhu!"

"Nun duœl, paî!" tenìæ que vos avisar como fhuer; mirai, nun ha hi maneira de poder lheva' los bienes a l lhogar — ha hi centinelas pœr todo ayures.

Essa noticia baltiou cumo una piedra nel coraçon de los homes; un silencio paralizante segîu læs pallabræs de l rapaz.

"El vilhar sta da fheitho sitiau?" introgou a l cabu l capitan.

"Sitiau enforma."

"& U se mangarun los franceses?"

"Nel balneario. El lhogar inteiru sta de pie — très-cientæs camæs tuvierun que s'integrar inantea la nœithe, seys-cientos panhomanœs, caciya, paya, combustible — El vieyu alguacil andaba tan sobrepassau que tyoraba."

"& Mandou-te pa cun nòs, Onnen, mîou rapaz?"

"Non, paî, n occupando los centinelas todælæs vìæs, scapei. El "Taube" tien que se virar & dir pante la lhiña de læs mareæs — intos lhevaremus los bienes pa n tierra & pa læs dunæs nel mîou barcu."

"U la pròxima tyuvia podrecerà todo! — Puœden haber stragos de milhones."

"Tenehes que y mangar redes de pesca n riba, velæs vieyæs & cousæs ansì.

Todo sta fheitho p'andar pente læs planicies lhamacientes ta Hingenriedersiel & d'ende pa l interior, acuei? — Quitando lo que necessitamus eiquì, sì. Kornelius Houtrouv n Emden comprou toda la carga l 'Queen Elizabeth', sta seguru n Baltrum — & hagora los franceses tienen que nos torga'l passu." "El diaño los lheve a todos!"

Outra vez segîu outru silencio mas lhongo, & l capitan dixo a l cabu: "Bien, nenhos, vamus tener que ceder, nun ha hi outra maneira. Primeiro d'Alborecer, los bienes han d'occultase de maneira segura, tenemus que lo pensar.”

Nun houbo quien y responder, sì q'ansì variæs manœs se sporrierun n intamando virar elhi la tsalana; una hora spuœis nun andaba lhœñe de l sitiu u hagora s'alcuœntra l pharu, d'aquelha abandonau da fheitho, habitau mal a penæs por phocæs & grandes aves marinhæs.

Incetou l diffìcile trabayu de disimbarcar. El barcu trouxo bocoi n riba bocoi, fardu n riba fardu, pa l sablre non movediço de læs marismæs, de puœis los contrabandistas combinarun fhuœrçæs lhevando todo pa l labyrintho intransitable de læs dunæs.

Quien alcuando se tenga abierto camin pente l interior de la islla, quien medio baltiando, medio sgilando, siempre preparau pa saltar, siempres abandonau sin fe pol suœlu suppuœstamente sòlidu so los sous pies afhogando-se sin aliendu p'a lantre, da vezo baltiando a la lharga n sablre — essi conhoç l enorme lhabor que fhaen hagora los audaces contrabandistas.

Habìæ un valhe, a visiego so rimadæs altæs, un valhe fhundu, u l camin afhalaba pente sablre suœlto & movediço — ende lhevabæn los homes læs suæs pertenenciæs. La segiente rabaseira d'aire cobrieræ la wœlga; fhoi impossible discobri'l nial.

Rayu segîu a rayu, una tuonada tres outra, lhœw tamien tyovîu. "Dîous forneç la illuminaçon", dixo l capitan. "Intainai, camaradas, hagora vaî resolvese aìna l assumptu." La galerna arremolinaba nublres inteiræs de sablre, tuonando & ruxiendo batìæ l mar la veira; hagora spañìæ l tumultu de los elementos que fhazìæ quasj q'impossible tenese de pie.

Todælæs redes de pesca disponibles fhuœræn trahidæs & collocadæs pœr riba de læs mas bønæs mercadorìæs; un stratu de sablre a l cabu cobrîu todo ta l puntu quedar da fheitho irreconhocible. El relò de bolsu l capitan marcaba læs duæs, quando tyigou la hora de volver pa casa.

Hagora a pie; el "Taube" trouxeræ delhos de los alliahos a l sou fhondeadeiru & spuœis axhuntou-se a l restu.

El camin dende l cabu mas exterior de la islla ta l lhogar, passando pœr dunæs continuamente, el camin lhargu & cansu yera d'aquelha l mesmu que ye wœy, sì q'ansì de magar la construcçon de l barcu & los molinos nun quedaba piedra, habìæ mas bien n esti sitiu tan solitariu, tan mortalmente tranquillu mal a penæs una cabanha baxa sola de tabla, medio arruinada, que s'usaræ polos pescadores cumo local d'alrmacenamiento de todu typu d'equipos & mas tarde se y dieræ a una muyer pœr vieya coxa de l lhogar pa domicilio.

A la vieya Aheltje evitabæn-la cun procuru los habitantes de Norderney, dizìæ-se que podìæ incantar, que realmente nun s'andaba bien seguro cun elha, polo que stabæn pœr felizes de poder sfhazese d'elha d'essa maneira. La vieya vivìæ de lo que la marea deixaba a l arretirase duæs vezes a l dìæ & q'alimenta tantæs creaturæs, personæs & animales anhu ente anhu — peixes, càmbaros & viriwœtos, arriendæs de todæs aquelhæs creaturæs que se comprabæn secæs & bien pagæs polos bañistas que vjsitabæn la islla de magar ya ha anhos: ouricios, tiñosos & peixinos, læs guapæs strelhæs de mar & l finu & delicau ouclæ.

Da quando Aheltje intraba coxicando nel lhogar & lhevaba l sou botin a los commerciantes, spuœis habìæ denheiro & la vieya podìæ comprar un catsu carne, non pa elha, pa un gran gatu buxu, la ùnica creatura q'elha amaba, por quien el sou coraçon solitariu & probe batìæ & que tamien pœr cada camin cumo una solombra, arrastrando-se silenciosamente, la accompañaba.

A l passa'l fhondeadeiru de læs tsalanæs, q'indagora s'usa, la cabanha de la bruxa apahecîu ente duæs dunæs cobiertæs de carba; Onnen vîu primeiro que la lhuz indagora brilhaba pœla ùnica ventana medio rota.

"Aheltje ya acordou", dixo elhi.

N essi intrin el capitan punxo subitamente la mano n costaçu l compañeiru; un Atsisgar silenciosu valîu-y pa informalu a elhi & a todolos outros.

A una distancia de mal a penæs cinqüenta metros staba un centinela frances imbrulhau nel sou abrigu. "Silencio! — Pol amor de Dîous, nun fhazer barulhu." Todos tirarun a la mandreitha sin mas, lo mas pròximo possible de læs dunæs, segiendo da nuœvo por essi camin arduu, ya que l sablreiru abiertu staba-yos hagora cerrau nel postrer treithu ta l lhogar. Los nuœve, cansos & pingando ta los wœssos, sgatiarun de penha n penha, passando cun fhuœrça pœla cabanha la bruxa.

Al rodiu reynaba l arrebol de l intamu la mañana de primavera. Buxa & erma, la casa madeira medio arruinada sofhitada polæs muriæs de sablre, la herba læs dunæs & l mofhu spoyetabæn nel teithu intorniau, la puœrtæ rintsaba nes bisagræs fherruñosæs siempre que l aire intamaba solmena'l edificio podre cun fhuœrça streldosa.

Onnen lhevou l didu a la bouca. "Vozes!", sussurrou. "Aheltje tien vjsitantes."

El capitan ximelgou la cabeça. "Nun mos incumbe. Rapaz. Tenemus que passa' lo mas ràpido possible.” Onnen indagora staba ascuîthando. "El tou nome sta acabante d'amentase, paî — & l vuœssu, Heye Wessel — ye Peter Witt, el q'anda tsarrando ende."

"Por todolos diaños — el rastreador frances!"

"Pero que ye lo que quier cun la vieya xingadeira*?

Arrodiabæn hagora la cabanha madeira, invisible pa l centinela frances; el capitan & outru mas visllumbrarun l interior d'aquelha vivienda erma pente la ventana rota, & lo que discobrierun nun s'adequaba p'asela' la suæ intranquillidà inantea dispertada. Sentaba la vieya Aheltje n riba una tayuœla baxa de madeira & na mano dreitha tenìæ variæs cartæs de xhuœw sfharrapadæs; quasj que negræs; a la veira d'elha andaba un home de cerca de quarenta & cinco anhos, altu & guapu, vestidu d'urbanu, cun una medalha brilhante n peithu — pahecìæ que daquè disagradable y dixeræn. "Cousa fata, bruxa vieya, inocentona — sou un home ricu, pœr ricu inclusive, tengo l favor de Suæ Mayestà, Puœdes ver esso n esta medalha! Intos que mi podrìæ passar?"La xingadeira ximelgou la cabeça. — Eiquì sta, Peter Witt, a læs cartæs nun yos dà mas ricos ou probes! Has de passar pente sangre & lhàgrimes, has de suffrir, suffrir — nun puœdo contati mas nada."

L home restalhou los didos. "Toda l arte tuæ nun val un centavu, vieya — quien t'introgou sobre l mîou futuro, ne? Solo tenrìæs que mi dizir si serà possible pilhar a Klaus Visser & los colhaços sous næs suæs travessìæs de contrabando, pa podelos denunciar. Mas nun quiero saber."

La xingadeira entemicîu læs suæs cartæs. "Intos intruga a la xhente que ti seya a dar una informaçon segura a l respecto, Peter Witt. Considero a l capitan un home d'honra, un frisiu oriental de la raça vieya capaz, elhi sabrà lo que sta permittido & lo que no. Vas intregalu a los franceses, ho?

Peter Witt rîu. "Claro, vieya. Mira, ha hi spacio n peithu pa mas d'una medalha."

Aheltje ximelgou la cabeça cun disprezio. "Una cousa tan colorida — un trebeyu! & Ye por esso polo q'un rapaz de Norderney querìæ arruinar a outru? Pfui!"

L home dîou cul puñu na mesa. “Rayos, vieya, vei-te cun wœyu!” glrayou cun rabia. "Sou l home mas ricu eiquì de la islla!"

"& Un neciu, Peter Witt, deixa-me dizilo. Nun yes a assustame, los xxefes de l conceyu dierun-mi esta casa n sin interesses pa mentræs viva, & l sablon abiertu cun los sous presentes fhoi-mi dau por Dîous; alhen d'esso, nada na tierra ye mîou. & Hagora martsa, Peter Witt — quiero salir & almorçar fhuœra."

L home disparou una mirada gafienta. "Tienes tamien contactu cun los contrabandistas, bruxa, eh? Spìæs pa elhos, das-yos opportunidà, eh? — Calten la cabeça, los cabalheiros franceses nun avezæn detenese mũîtho nel prefacio."

Cun essæs pallabræs rabiosæs abrîu de repente la puœrtæ & salîu pa l exterior, scontra l capitan. Un glrayidu medio afhogau de terror frañîu-y nos lhabios, baçcuyou delhos de passos pa tras. "Klaus Visser!" dixo tatexando.

El pescador assentîu. "Bønæs, Witt. Nun te molestes, home."

El surprehendidu indagora staba lhuîthando cul primer sustu violentu.

"Que ye lo que andahes fhaziendo eiquì tan ceho?" introgou maliciosamente.

El capitan arremelhou-lu directamente a los wœyos. "Queremus que nos adivinen, Peter Witt, queremus introgayos a læs cartæs d'Aheltje quando todolos canalhas & trahidores de la patria finalmente baltiaran so la fhorca n Norderney!”

La cara de Peter Witt tornou pàllida. "Prestoso!" profirîu cun sfhuœrçu.

"Lhœw conhoceras la seriedà amarga, Witt. — Alon de momento!"

Sacou una moneda de l bolsu pa tiray-la n cuœlho a la vieya, de puœis todos cruzarun la tyana que wœy arrodia la viesca de Ruppertsburg, passando pœla zona de la Winterstraße & pœla hagora tan elegante, noblre & tranquilla Bismarckstraße ta so l vilhar, cada un perturbau & incomodau nel coraçon pola mirada maliciosa & getadora de l amigu frances. Apparentemente nun sabìæ elhi nada, sì q'ansì andaba spiando & yera necessario star de guardia contra l pelligro que s'approximaba.

Silenciosamente tres una curtia caminada, los colhaços de la procession nocturna xebrarun-se. Eiquì sumîu un tres una puœrtæ baxa, ende l outru, a l cabu l capitan Visser & l fhiyu, que vivìæn na Campstraße.

La lhuz indagora brilhaba pœr tras de læs ventanæs cun contraventanæs de la cabanha l pescador. De læs seys a setecientæs personæs q'habitabæn el vilhar de la islla d'aquelha, probablemente dala nun dormieræ aquelha nœithe, mũîtho mènos Frau Douwe, maî d'Onnen, q'hagora tyoraba, cun Annen sporridu scontra læs duæs tyigadæs.

"Graciæs a Dîous que stahes eiquì, Paî, vòs & Onnen! Ai, como m'assustei de la que dispararun el canhon! — Mîou fhiyu mîou ùnicu fhiyu!

Elha tyoraba tanto que l capitan sentîu-se tocau. "Assustei-me quando Onnen pahecìæ tan pouco sperau, Maî, sì q'ansì la suæ determinaçon tornou-se la salvaçon nuœssa. Ha hi guardas franceses n sablreiru. "Ai, Dîous, tan pœr todo ayures, spìæn & cuœlæn-se ente læs casæs & pœlæs caleyæs. Hagora Norderney sta perdido." El capitan sonrîu. "Maî, vòs fhalahes talque si l Señor Dîous alhà n riba perdiere l regïmiento mundial de la nœithe a la mañana & baltiare ante l refalfiau corsu cumo un bøn pilhiçcu. — Sta-te pœr tranquilla, tamien pa elhi sta scripto: 'T'hagora & non mas!'" N aquel momento, un home vestidu de roupa de passeo cun una fardela de cœuro que gindaræ de l costaçu, Geerd Kluin, ermanu de la Sra. Douwe & colhaçu de casa de la pequenha familia, salîu d'una càmara d'amaguœstu. "Stas ya tornando, Onnen", dixo elhi spuœis de l primer saludu, "tuæ maî andaba medio muœrta de miehu por ti! — Brr, eiquì n Norderney sta-se mal a gusto; martso."

"Continùæs todu l camin?" introgou l capitan.

"Sì, p'Hamburgo. Hagora tyega la hora de læs intriegæs & los deberes, de læs extorsiones de todolos typos, ansì que prefiero salir d'ente la puvisa. Sei-lo por Emden & Norden, & vincerei a los franceses a tiempo.

Rîu ente que bebìæ l cafè calliente a gusto. "N essos momentos ye fàcile trahe' læs tuæs oveyæs a lo seco, mal a penæs has saber como incetar. Martso p'Hamburgo, cuñau Klaus, & si fhueres sabiu, accompañarìæs-me a la veira.

El capitan ximelgou la cabeça. "You? — Non, mîou bøn Geerd, quiero mũîtho de mas a miæ patria. Lo que minaça & opprime a Norderney tamien habrìæ venir sobre min; lo que la xhente probe l lhogar tien que pagar, you tamien lo quiero dar; you, a quien Dios cun bayura tien benditu. Cinco!"

* Strandläuferin nel textu aleman. Litteralmente quier dizir “corredora de sablreiru” ansì cumo tamien “xingadeira marìtima” Calidris pusilla. L auctora xhuœga cun la pallabra.

Una fhuœrte galerna fluctuaba pœr riba læs awæs de la Mar de l Norte. La marea corrìæ sele scontra l sablre de Norderney, scuridà profunda cobrìæ tierra & mar; la islla, siempre tan quieta & dexebrada, avultaba erma n aquelha nœithe de primavera.

Cun esso & cun todo ximelgaba-se un cuœrpu scuru na awa, una canhoneira cun la suæ tripulaçon andaba occupada aguaitando n todæs direcçones. Un de los soldahos barbudos lhevou læs duæs manœs a la bouca & apelhidou n voz alta scontra la scuridà:

»Qui vive?« (Quien anda hi?)

Dala respuœsta. La barquina, sgilando so la proa l frances, pahecìæ andar a la deriva sin timon, mesmamente l wœyu mas agudu nun detectarìæ dala persona a l rodiu, nun notarìæ dal movemiento. Ximelgando-se & canhicando-se sele, læs holæs lhevaræn-la pa l mar abierto, scontra l cabu mas externu de la islla.

Na canhoneira, el soldau cerrou l puñu. "Los mil demonios", glrayou, "vi una casca de nuœz nalar pœr eiquì - onde fhoi essa cousa?"

Nun blasfemes tanto!” admonestou outra voz. 'Ye a baltia'l primer rayu l cielo n qualquier momento; val mas disparar un tiru & fhura'l barcu l contrabandista pœl sou fhundu. Todos muœrren, essos lhargos malandros alemanes cun los wœyos azules & læs fhuœrçæs d'osu de sou".

El soldau nun permittîu que se y diere l mandau duæs vezes. "mũîtho bien, subofficial Durand", exclamou, "el Canaille fhairà que læs tsispæs & pingæs y tsisquen næs oreyæs a l in par."

Inredou un momento cun los canhones, lhœw elhi mesmu mandou: "Fhœw!" & L tiru arresonou streldosu na nœithe calma, de maneira que næs dunæs de l sablreiru los paxarinos s'assustarun & arrevolotearun nel aire. Quasj q'a l in par, el frances glrayou bien alto:

Mille tonnerres! ende ta la barca outra vez. Ha hi un rapazin drientro!”

Quixho dispara'l segundu tiru, sì q'ansì l subofficial Durand garrou-y el braçu apressuradamente.

Deixa-lo, Chatellier, tamien catei l appariçon. Esso d'ende nun ye humano."

El soldau de repente mirou a l rodiu cumo suspeithando que daquien diba day una navayada a l lhumbu. "Intos que podrìæ ser, subofficial?" introgou-y n un sussurru.

"Una phantasma! Ha pouco fhuraquemus una barca pœl fhundu cun esti mesmu canhon a la hora de la eglesia, cumo sabes - ende so na fronteira de la marisma - solo habìæ un nenhu n elha, un probe nenhu q'apañaræ pexin & viriwœtos pa los bañistas, sì q'ansì claro que nun podîmus sfhaze' lo que passaræ, el nenhu morrîu & arremelhaba-me - læs campanæs sonarun so nel lhogar - caltuvo los wœyos afhitos na miæ tiesta na suæ agonìa.

Alcordahes-vos, Chatellier, que tiremus el cuœrpu a la mar? el turulhu nun querìæ deixar de tocar aquel dìæ."

El soldau persignou-se. "& Vòs pensahes que yera la phantasma suæ, subofficial Durand?"

L outru assentîu. "Ansì se sporrìæ na suæ barca! - Quixho attrahenos, ta inceta' la galerna - nun diba quedar nin una stielha de l 'Hortense' intacta, digo-vos-lo."

"La Santina nos ampare. Hei vira'l timon?

El subofficial assintîu. "La galerna sta-se eguando, todolos officiales stan nel bæille n Norden, nun quiero ser responsable. Abellugarèmunos de mentræs tiempu tengamus."

Virou-se l timon de l Hortense, todelæs velæs scontra l aire, quasj q'imperceptible, & intamou-se volver pa l havra d'abelluw. Delhos de minutos mas tarde, la canhoneira sumîu.

La figura svelta d'un rapaz d'unos diez & ses anhos alçou-se sele de la barquina, aguaitando cun cautela. La cara guapa rîu, los didos fhexzierun unæs narizes lhargæs a la francesa.

"Burros! ansì q'essa ye toda la vuœssa punterìa. Ha ha ha, nalo a quatro pies so læs tablæs de l barcu & vòs tirahes la carga quasj q'a centenæs d'elhos lhœñe pœl mar. Fatos! Lhatinos gansos!"

Tres permittise essa roxura de tremesina moflona, el rapaz de Norderney garrou los sous dous remos, que stabæn occultos nel fhundu la barca, & puxou de tala maneira q'unæs rayæs brillantes corrierun pœla awa.

Fhoi la zona que s'atopa so l actual "Giftbude" n Herrestrand u na primer dècada l sieglo XIX esta scena acontecîu. Napoleon I impunxieræ l bloqueo continental. La importaçon de bienes angleses n Europa continental, q'elhi gubernaba, prohibieræ-se. Resultaræ n una extensa actividà de contrabando, canhoneiræs francesæs cruzabæn ayures pente læs isllæs de la Frisia Oriental & da vezo habìæn pequenhæs scaramuçæs tanto cun los habitantes de læs mesmæs cumo cun navìos angleses, que sofhitabæn el commercio de contrabando. D'aquelha la lhey n Alemania yera lo que Napoleon querìæ que fhuer - nun extraña intos q'ende, cumo ayures na vida, s'oppunxher l astucia a la tyrannìa.

El nuœssu rapazin amigu remou tan aìna cumo læs suæs fhuœrçæs lu deixabæn. Alquando delhos de relàmpagos passabæn pente læs nublres de l cielo, sì q'ansì l Biltar de la galerna real indagora pahecìæ distante, & elhi tuvo q'usar essa pausa p'adelantrar. El gorru paya volou pa n riba l bancu, la wufanda & la caçadora seguierun-lu, & l rapaz tensaba los sous fhuœrtes mùsculos cada vez mas.

De repente, avultou-y andar holæs mas fhuœrtes moviendo la suæ barca. Fhixzo una pausa & ascuîthou, wœyos bien abiertos, mirando pente l mar indagora scuro.

Nun habìæ daquè, un cascu nigru, nun andaba næs holæs a una distancia curtia?

Un rayu fisgou læs nublres, mal a penæs un brilhu amarielhu subtil, non potente abondo cumo pa illuminar, pero ansì & todo l rapaz pensou ver una vela blranca n aquel intrin.

Enxugou l sudor de la tiesta, lhœw mangou l didu minin na bouca &, prolongau, un son altu stridente cruzou l mar.

Yera l glrayidu l zarapielhu.

Passarun delhos de segundos & lhœw, a l in par que l rapaz lo ascuîthaba n sin aliendu, cul coraçon batiendo, tyigou l mesmu son de pœr cerca, solo que mas lhongu, mas caltriante, cumo si l animal stuvier pœr excitau.

El rapaz sonrîu. Hagora camudou la suæ voz. El monòtonu, cansativu glrayidu de la gaviotina intyenou la scuridà.

Nun tuvo respuœsta, sì q'ansì n vez de qualquiera outra siñal, una lhuz roxa apahecîu na awa, illuminando un baluarte & læs velæs & sogæs mas pròximæs de l arbolradura. La cara d'un home vieyu miraba anxiosamente pœr riba la borda.

"Onnen", dixo una voz, "Onnen, yes tu?"

"Siempre, paî!" fhoi la respuœsta. "Lheva-me a cobierta"

La tsalana arreculou & baxou la driza ente que l rapaz trahìæ la suæ barca pa so la popa cun unæs remadæs mañosæs. Afhitala a l navìo fhoi cousa d'un minutu, lhœw txubîu pa la cobierta cumo un gatu.

Recibierun-lu polo mènos diez homes; sou paî, el capitan de l navìo, sporrîu-y a la scontra læs duæs manœs.

"Pol amor de Dîous, Onnen, que fhaes eiquì?" "Seguro que trahes malæs noticiæs, acuei?

"Anda, rapaz, que passou?"

Yera una vision peculiar q'hagora s'apresentaba a los wœyos de l rapaz. Pœr ayures na cobierta toda habìæn bienes de toda mena; panes d'açùcare, fardelæs de cafè, bocois d'azaite, cofres de the & bayura de fardos de tabaco. Aglomerando-se ente essæs cousæs habìæn homes cun caræs inquietæs & expectantes, ente que mal a penæs una ùnica lhamparina roxa illuminaba vagamente toda la scena cul sou brilhu rubin.

Onnen avultaba n aquel intre pœr seriu. "Trahigo noticiæs bien malæs", dixo, "per-malæs. La islla recibîu wœy de tarde una guarniçon francesa."

"Fhuœrçæs terrestres? — Dîous bendiga los lhaceîrosos!"

"Sì, ye una compañìa l regïmiento l norte so l coronel Jouffrin, a quien tyamæn el sfholhador. "Klaus Visser, el capitan, ximelgou la cabeça. "Bien malo ye q'hagora nos fhaiga falta tamien alimentar a una tripulaçon", dixo, "sì q'ansì cun esso & cun todo, nun veo por que t'adventuræsti a salear n essa barquina, mîou rapaz. Læs canhoneiræs debierun bloqueati l camin."

Onnen rîu, divertidu. "Passei so la proa l Hortense — los moços tamien mi dispararæn una bala a la cabeça."

"Xhesus, nenhu!"

"Nun duœl, paî!" tenìæ que vos avisar como fhuer; mirai, nun ha hi maneira de poder lheva' los bienes a l lhogar — ha hi centinelas pœr todo ayures.

Essa noticia baltiou cumo una piedra nel coraçon de los homes; un silencio paralizante segîu læs pallabræs de l rapaz.

"El vilhar sta da fheitho sitiau?" introgou a l cabu l capitan.

"Sitiau enforma."

"& U se mangarun los franceses?"

"Nel balneario. El lhogar inteiru sta de pie — très-cientæs camæs tuvierun que s'integrar inantea la nœithe, seys-cientos panhomanœs, caciya, paya, combustible — El vieyu alguacil andaba tan sobrepassau que tyoraba."

"& Mandou-te pa cun nòs, Onnen, mîou rapaz?"

"No, paî, n occupando los centinelas todælæs vìæs, scapei. El "Taube" tien que se virar & dir pante la lhiña de læs mareæs — intos lhevaremus los bienes pa n tierra & pa læs dunæs nel mîou barcu."

"U la pròxima tyuvia podrecerà todo! — Puœden haber stragos de milhones."

"Tenehes que y mangar redes de pesca n riba, velæs vieyæs & cousæs ansì.

Todo sta fheitho p'andar pente læs planicies lhamacientes ta Hingenriedersiel & d'ende pa l interior, acuei? — Quitando lo que necessitamus eiquì, sì. Kornelius Houtrouv n Emden comprou toda la carga l 'Queen Elizabeth', sta seguru n Baltrum — & hagora los franceses tienen que nos torga'l passu." "El diaño los lheve a todos!"

Outra vez segîu outru silencio mas lhongo, & l capitan dixo a l cabu: "Bien, nenhos, vamus tener que ceder, nun ha hi outra maneira. Primeiro d'Alborecer, los bienes han d'occultase de maneira segura, tenemus que lo pensar.”

Nun houbo quien y responder, sì q'ansì variæs manœs se sporrierun n intamando virar elhi la tsalana; una hora spuœis nun andaba lhœñe de l sitiu u hagora s'alcuœntra l pharu, d'aquelha abandonau da fheitho, habitau mal a penæs por phocæs & grandes aves marinhæs.

Incetou l diffìcile trabayu de disimbarcar. El barcu trouxo bocoi n riba bocoi, fardu n riba fardu, pa l sablre non movediço de læs marismæs, de puœis los contrabandistas combinarun fhuœrçæs lhevando todo pa l labyrintho intransitable de læs dunæs.

Quien alcuando se tenga abierto camin pente l interior de la islla, quien medio baltiando, medio sgilando, siempre preparau pa saltar, siempres abandonau sin fe pol suœlu suppuœstamente sòlidu so los sous pies afhogando-se sin aliendu p'a lantre, da vezo baltiando a la lharga n sablre — essi conhoç l enorme lhabor que fhaen hagora los audaces contrabandistas.

Habìæ un valhe, a visiego so rimadæs altæs, un valhe fhundu, u l camin afhalaba pente sablre suœlto & movediço — ende lhevabæn los homes læs suæs pertenenciæs. La segiente rabaseira d'aire cobrieræ la wœlga; fhoi impossible discobri'l nial.

Rayu segîu a rayu, una tuonada tres outra, lhœw tamien tyovîu. "Dîous forneç la illuminaçon", dixo l capitan. "Intainai, camaradas, hagora vaî resolvese aìna l assumptu." La galerna arremolinaba nublres inteiræs de sablre, tuonando & ruxiendo batìæ l mar la veira; hagora spañìæ l tumultu de los elementos que fhazìæ quasj q'impossible tenese de pie.

Todælæs redes de pesca disponibles fhuœræn trahidæs & collocadæs pœr riba de læs mas bønæs mercadorìæs; un stratu de sablre a l cabu cobrîu todo ta l puntu quedar da fheitho irreconhocible. El relò de bolsu l capitan marcaba læs duæs, quando tyigou la hora de volver pa casa.

Hagora a pie; el "Taube" trouxeræ delhos de los alliahos a l sou fhondeadeiru & spuœis axhuntou-se a l restu.

El camin dende l cabu mas exterior de la islla ta l lhogar, passando pœr dunæs continuamente, el camin lhargu & cansu yera d'aquelha l mesmu que ye wœy, sì q'ansì de magar la construcçon de l barcu & los molinos nun quedaba piedra, habìæ mas bien n esti sitiu tan solitariu, tan mortalmente tranquillu mal a penæs una cabanha baxa sola de tabla, medio arruinada, que s'usaræ polos pescadores cumo local d'alrmacenamiento de todu typu d'equipos & mas tarde se y dieræ a una muyer pœr vieya coxa de l lhogar pa domicilio.

A la vieya Aheltje evitabæn-la cun procuru los habitantes de Norderney, dizìæ-se que podìæ incantar, que realmente nun s'andaba bien seguro cun elha, polo que stabæn pœr felizes de poder sfhazese d'elha d'essa maneira. La vieya vivìæ de lo que la marea deixaba a l arretirase duæs vezes a l dìæ & q'alimenta tantæs creaturæs, personæs & animales anhu ente anhu — peixes, càmbaros & viriwœtos, arriendæs de todæs aquelhæs creaturæs que se comprabæn secæs & bien pagæs polos bañistas que vjsitabæn la islla de magar ya ha anhos: ouricios, tiñosos & peixinos, læs guapæs strelhæs de mar & l finu & delicau ouclæ.

Da quando Aheltje intraba coxicando nel lhogar & lhevaba l sou botin a los commerciantes, spuœis habìæ denheiro & la vieya podìæ comprar un catsu carne, non pa elha, pa un gran gatu buxu, la ùnica creatura q'elha amaba, por quien el sou coraçon solitariu & probe batìæ & que tamien pœr cada camin cumo una solombra, arrastrando-se silenciosamente, la accompañaba.

A l passa'l fhondeadeiru de læs tsalanæs, q'indagora s'usa, la cabanha de la bruxa apahecîu ente duæs dunæs cobiertæs de carba; Onnen vîu primeiro que la lhuz indagora brilhaba pœla ùnica ventana medio rota.

"Aheltje ya acordou", dixo elhi.

N essi intrin el capitan punxo subitamente la mano n costaçu l compañeiru; un Atsisgar silenciosu valîu-y pa informalu a elhi & a todolos outros.

A una distancia de mal a penæs cinqüenta metros staba un centinela frances imbrulhau nel sou abrigu. "Silencio! — Pol amor de Dîous, nun fhazer barulhu." Todos tirarun a la mandreitha sin mas, lo mas pròximo possible de læs dunæs, segiendo da nuœvo por essi camin arduu, ya que l sablreiru abiertu staba-yos hagora cerrau nel postrer treithu ta l lhogar. Los nuœve, cansos & pingando ta los wœssos, sgatiarun de penha n penha, passando cun fhuœrça pœla cabana la bruxa.

Al rodiu reynaba l arrebol de l intamu la mañana de primavera. Buxa & erma, la casa madeira medio arruinada sofhitada polæs muriæs de sablre, la herba læs dunæs & l mofhu spoyetabæn nel teithu intorniau, la puœrtæ rintsaba nes bisagræs fherruñosæs siempre que l aire intamaba solmena'l edificio podre cun fhuœrça streldosa.

Onnen lhevou l didu a la bouca. "Vozes!", sussurrou. "Aheltje tien vjsitantes."

El capitan ximelgou la cabeça. "Nun mos incumbe. Rapaz. Tenemus que passa' lo mas ràpido possible.” Onnen indagora staba ascuîthando. "El tou nome sta acabante d'amentase, paî — & l vuœssu, Heye Wessel — ye Peter Witt, el q'anda tsarrando ende."

"Por todolos diaños — el rastreador frances!"

"Pero que ye lo que quier cun la vieya xingadeira*?

Arrodiabæn hagora la cabanha madeira, invisible pa l centinela frances; el capitan & outru mas visllumbrarun l interior d'aquelha vivienda erma pente la ventana rota, & lo que discobrierun nun s'adequaba p'asela' la suæ intranquillidà inantea dispertada. Sentaba la vieya Aheltje n riba una tayuœla baxa de madeira & na mano dreitha tenìæ variæs cartæs de xhuœw sfharrapadæs; quasj que negræs; a la veira d'elha andaba un home de cerca de quarenta & cinco anhos, altu & guapu, vestidu d'urbanu, cun una medalha brilhante n peithu — pahecìæ que daquè disagradable y dixeræn. "Cousa fata, bruxa vieya, inocentona — sou un home ricu, pœr ricu inclusive, tengo l favor de Suæ Mayestà, Puœdes ver esso n esta medalha! Intos que mi podrìæ passar?"La xingadeira ximelgou la cabeça. — Eiquì sta, Peter Witt, a læs cartæs nun yos dà mas ricos ou probes! Has de passar pente sangre & lhàgrimes, has de suffrir, suffrir — nun puœdo contati mas nada."

L home restalhou los didos. "Toda l arte tuæ nun val un centavu, vieya — quien t'introgou sobre l mîou futuro, ne? Solo tenrìæs que mi dizir si serà possible pilhar a Klaus Visser & los colhaços sous næs suæs travessìæs de contrabando, pa podelos denunciar. Mas nun quiero saber."

La xingadeira entemicîu læs suæs cartæs. "Intos intruga a la xhente que ti seya a dar una informaçon segura a l respecto, Peter Witt. Considero a l capitan un home d'honra, un frisiu oriental de la raça vieya capaz, elhi sabrà lo que sta permittido & lo que no. Vas intregalu a los franceses, ho?

Peter Witt rîu. "Claro, vieya. Mira, ha hi spacio n peithu pa mas d'una medalha."

Aheltje ximelgou la cabeça cun disprezio. "Una cousa tan colorida — un trebeyu! & Ye por esso polo q'un rapaz de Norderney querìæ arruinar a outru? Pfui!"

L home dîou cul puñu na mesa. “Rayos, vieya, vei-te cun wœyu!” glrayou cun rabia. "Sou l home mas ricu eiquì de la islla!"

"& Un neciu, Peter Witt, deixa-me dizilo. Nun yes a assustame, los xxefes de l conceyu dierun-mi esta casa n sin interesses pa mentræs viva, & l sablon abiertu cun los sous presentes fhoi-mi dau por Dîous; alhen d'esso, nada na tierra ye mîou. & Hagora martsa, Peter Witt — quiero salir & almorçar fhuœra."

L home disparou una mirada gafienta. "Tienes tamien contactu cun los contrabandistas, bruxa, eh? Spìæs pa elhos, das-yos opportunidà, eh? — Calten la cabeça, los cabalheiros franceses nun avezæn detenese mũîtho nel prefacio."

Cun essæs pallabræs rabiosæs abrîu de repente la puœrtæ & salîu pa l exterior, scontra l capitan. Un glrayidu medio afhogau de terror frañîu-y nos lhabios, baçcuyou delhos de passos pa tras. "Klaus Visser!" dixo tatexando.

El pescador assentîu. "Bnæs, Witt. Nun te molestes, home."

El surprehendidu indagora staba lhuîthando cul primer sustu violentu.

"Que ye lo que andahes fhaziendo eiquì tan ceho?" introgou maliciosamente.

El capitan arremelhou-lu directamente a los wœyos. "Queremus que nos adivinen, Peter Witt, queremus introgayos a læs cartæs d'Aheltje quando todolos canalhas & trahidores de la patria finalmente baltiaran so la fhorca n Norderney!”

La cara de Peter Witt tornou pàllida. "Prestoso!" profirîu cun sfhuœrçu.

"Lhœw conhoceras la seriedà amarga, Witt. — Alon de momento!"

Sacou una moneda de l bolsu pa tiray-la n cuœlho a la vieya, de puœis todos cruzarun la tyana que wœy arrodia la viesca de Ruppertsburg, passando pœla zona de la Winterstraße & pœla hagora tan elegante, noblre & tranquilla Bismarckstraße ta so l vilhar, cada un perturbau & incomodau nel coraçon pola mirada maliciosa & getadora de l amigu frances. Apparentemente nun sabìæ elhi nada, sì q'ansì andaba spiando & yera necessario star de guardia contra l pelligro que s'approximaba.

Silenciosamente tres una curtia caminada, los colhaços de la procession nocturna xebrarun-se. Eiquì sumîu un tres una puœrtæ baxa, ende l outru, a l cabu l capitan Visser & l fhiyu, que vivìæn na Campstraße.

La lhuz indagora brilhaba pœr tras de læs ventanæs cun contraventanæs de la cabanha l pescador. De læs seys a setecientæs personæs q'habitabæn el vilhar de la islla d'aquelha, probablemente dala nun dormieræ aquelha nœithe, mũîtho mènos Frau Douwe, maî d'Onnen, q'hagora tyoraba, cun Annen sporridu scontra læs duæs tyigadæs.

"Graciæs a Dîous que stahes eiquì, Paî, vòs & Onnen! Ai, como m'assustei de la que dispararun el canhon! — Mîou fhiyu mîou ùnicu fhiyu!

Elha tyoraba tanto que l capitan sentîu-se tocau. "Assustei-me quando Onnen pahecìæ tan pouco sperau, Maî, sì q'ansì la suæ determinaçon tornou-se la salvaçon nuœssa. Ha hi guardas franceses n sablreiru. "Ai, Dîous, tan pœr todo ayures, spìæn & cuœlæn-se ente læs casæs & pœlæs caleyæs. Hagora Norderney sta perdido." El capitan sonrîu. "Maî, vòs fhalahes talque si l Señor Dîous alhà n riba perdiere l regïmiento mundial de la nœithe a la mañana & baltiare ante l refalfiau corsu cumo un bøn pilhiçcu. — Sta-te pœr tranquilla, tamien pa elhi sta scripto: 'T'hagora & non mas!'" N aquel momento, un home vestidu de roupa de passeo cun una fardela de cœuro que gindaræ de l costaçu, Geerd Kluin, ermanu de la Sra. Douwe & colhaçu de casa de la pequenha familia, salîu d'una càmara d'amaguœstu. "Stas ya tornando, Onnen", dixo elhi spuœis de l primer saludu, "tuæ maî andaba medio muœrta de miehu por ti! — Brr, eiquì n Norderney sta-se mal a gusto; martso."

"Continùæs todu l camin?" introgou l capitan.

"Sì, p'Hamburgo. Hagora tyega la hora de læs intriegæs & los deberes, de læs extorsiones de todolos typos, ansì que prefiero salir d'ente la puvisa. Sei-lo por Emden & Norden, & vincerei a los franceses a tiempo.

Rîu ente que bebìæ l cafè calliente a gusto. "N essos momentos ye fàcile trahe' læs tuæs oveyæs a lo seco, mal a penæs has saber como incetar. Martso p'Hamburgo, cuñau Klaus, & si fhueres sabiu, accompañarìæs-me a la veira.

El capitan ximelgou la cabeça. "You? — No, mîou bøn Geerd, quiero mũîtho de mas a miæ patria. Lo que minaça & opprime a Norderney tamien habrìæ venir sobre min; lo que la xhente probe l lhogar tien que pagar, you tamien lo quiero dar; you, a quien Dios cun bayura tien benditu. Cinco!"

* Strandläuferin nel textu aleman. Litteralmente quier dizir “corredora de sablreiru” ansì cumo tamien “xingadeira marìtima” Calidris pusilla. L auctora xhuœga cun la pallabra.

Fhønte:

der-schmugglersohn-von-norderney_de-de
Download