El perfume IV, V & VI

Audio

IV

Madame Gaillard, magar nun tener indagora trenta anhos, staba ya bien vivida. Pahecìæ externamente tan vieya por quanto y correspondìæ a l sou tiempu real, & a l in par doblre & triplre & un cientu vezes tan vieya, quanto la momia d'una rapaza; interiormente ya morrieræ tiempu ha. De nenha cutieræ-y el paî cul atizador de la cozina na testa quasj que n riba la raìz de læs narizes, & de magar aquelha perdîu l olfacto & toda sensaçon de friura ou tebieza humanæs & sobre maneira toda passion. La tenrura cun aquel gœlpe yera-y tan extraña quanto la repulsion, l allegrìa tan extraña quanto la desperaçon. Nun sentîu nada a l incamase mas tarde cun un home, & tampouco nada, a l nace'l sou nenhu.

Nun dolìæn los que y morrìæn, & nun s'allegraba de los que y remanecìæn. Quando y cutìæ l home nun se ximelgaba & nun sentîu dal allivio a l morrrer elhi nel Hôtel-Dieu por chòlera. Læs ùnicæs duæs sensaçones que conhœcìæ: pesimismo, quando la hemicrania mensual s'aveiraba, & un per subtil optimismo, quando la hemicrania outra vez martsaba. D'outra maneira esta muyer falhecida nun sentìæ nada.

Per outra parte... ou talvez precisamente pola suæ total falta d'emoçon, Madame Gaillard tenìæ un impiedosu sentimiento d'orde & de xhusticia. Nun preferìæ a dal de los nenhos que y infhoutaræn & nun discriminaba a dalo. Administraba très comidæs diariæs. & Dala lhambionadina. Mudaba-yos a los nenhos très vezes diariamente la calha & mal a penæs ta l segundu anniversario. Quien lhœw indagora cagare los pantalones, recibìæ una catsetada innocente & una comida mènos. La exacta media parte l denheiro gastaba-la nos nenhos, la exacta outra media n elha mesma. Nun trataba n tiempos baratos d'elevar læs ganhanciæs magar nun addicionar nos tiempos duros nin un solu Sol, inclusive diendo elho de vida ou muœrte. D'outra maneira l negocio nun y valrìæ ya mas la pena. Tenìæ falta l denheiro.

Catara-lo per bien cun sigo. De vieya querìæ cotizar un retiru & arriendæs d'elho tener mũîtho delho & permittise morrer na casa & nun morrer n Hôtel-Dieu cumo l home sou. Deixaba-la frìa ta la suæ muœrte. Sì q'ansì salìæn-y canæs de pensar n essi pùblicu Morrer commun cun cientos de personæs extrañæs. Querìæ permittise una muœrte privada, & por elho tenìæ falta de toda la plusvalìa de la pension: esto ye, habìæ hibiernos u y morrìæn ente læs duæs dozenæs de pequenhos pensionistas très ou quatro. Cun todo quedaba elha n una ostensible meyor posiçon que læs mas de læs outræs tutoræs privadæs & adelantraba cun differencia a los grandes orphanatos statales ou de la eglresia, que tenìæn un dèficit que da vezo ascendìæ a los nuœve dècimos. Tenìæ tamien mũîtha compensaçon. Paris produzìæ a l anhu mas de diez-mil nenhos d'hospicio, bastardos & wœrphaninos nuœvos. Intos delha perdiçon diba poder superase.

Pante l pequenhu Grenouille fhoi l stablicemiento de Madame Gaillard una bendiçon. Problablemente por nun haber outra maneira de ser a sobrevivir nenyures. Eiquì, sì q'ansì, cun aquelha muyer sin alma, medrou. Tenìæ una constituçon recia. Quien cumo elhi l propriu Nacer ente broça sobrevivîu, nun se deixa ya mas remulcar facilmente p'a fhuœra l mundo. Podìæ dìæ ente dìæ comer slhava, valìæ-y el lheithe mas scoso, papiaba la verza mas podre & carne ardido. Siendo nenhu sobrevivîu a l sarampion, a la disenterìa, a la varicela, a l chòlera, a una baltiada de seys metros n un puçu & a queimase l peithu cun awa fherviendo. Por elho trahìæ cun sigo repuœlgos & regañaduræs & sebada & un pie un pelin baldau, que lu fhazìæ acoxicar; cun todo, vivîu. Yera duru egual q'una bacteria resjstente & sobriu talque un catsiparru cincando quietu n una àrbole que vive de mìnimæs pingæs de sangre apañadæs anhos ha. Un quantum mìnimo de cibeira & roupa yera-y lo necessario pa l cuœrpu. Pa l alma nun tenìæ falta de nada.

Infhoutu, sofhitu, tenrura, amor -- ou cumo se tyamen læs cousæs de læs que se suppon tener falta un nenhu -- Yeræn-y a l nenhu Grenouille da fheitho irrelevantes. Quantos & mas, paheç-nos, q'elhi mesmu n summa læs tornaræ innecessariæs pa poder vivir, de magar l intamu. El clamor a l nacer, el clamor de so l tayu la pescaderìa cun que se fhixzo notar & fhixzo lhevar a la maî a l patìbulo, fhoi dal clamor instintivu por compassion & amor. Fhueræ un clamor que calcularæ bien, quasj que se podìæ dizir un clamor que se ponderaræ curiadosamente, pol que l recien-nacidu decidieræ contra l amor & ente tanto pola vida. So læs circumstanciæs prevalecientes solo yera possible n sin aquelhæs, & si l nenhu requirier intrambæs, staba sin duldalo basicamente muœrtu miserablemente prompto. D'aquelha, sì q'ansì, pudo aproveitha' la segunda possibilidà que se y offrecîu remaneciendo silenciosu & tirar pœl camin de l Nacer a la muœrte sin arrodia' la vida & d'essa maneira poder evitay a l mundo & a si mesmu disgraciœs a maguyo. Non obstante si renunciare tan modestamente, tenrìæ falta d'un mìnimo de candidez innata, & Grenouille nun la tenìæ. Yera de magar l intamu un monstro. Decidîu-se pola vida por pura necidà & por pura vilhanìa.

Naturalmente nun decidîu cumo una persona adulta decide, que tien falta mas ou mènos de prudencia & de Saber pa tirar pente opçones stremadæs. Decidîu vegëtativamente, cumo una fhaba tyantada decide si tien de wœñar hagora ou si meyor queda cumo ye. Ou cumo aquel catsiparru n un àrbole, que nun y offreç la vida mas nada q'una hibernaçon eterna. El pequenhu catsiparru feu, que fhai una bola cul sou cuœrpu plombiçu, pa offrece' la minor superficie possible; que fhai la suæ piel nidia & densa por nun exhalar nin un pouco de si mesmu.

El catsiparru, que se fhai per pequenhu & humilde & ansì nun lu ven & lu strizen. El catsiparru solitariu, que n sigo s'indolrca & nel sou àrbole s'ingurria, ciegu, surdu & mudu, & solo guœl, guœl anhos, dende milhæs, el sangre de los bitsos q'anden passando, que nun serìæ nunca a algamar cun la propria fhuœrça. El catsiparru podrìæ deixase baltiar. Podìæ deixase baltiar na tierra de la mata, cun læs suæs ses diminutæs patinæs d'un par millìmetros storcigañando-se ende & aquende & deixando-se morrer so la fhuœya, nun serìæ una perdiçon, nun lo sabe bien Dîous. Sì q'ansì l catsiparru, neciu, testeron & repunante, remaneç ingurriau & spera. Spera, ta que la bien improbable coincidencia conduza del sangre n fhorma d'un animal directamente so l àrbole. & Solo intos renuncia a la suæ precauçon, deixa-se baltiar & scargatia & fhura & muœrde n carne extraño...

Un catsiparru talu yera l nenhu Grenouille. Vivìæ autoincapsulau & sperando tiempos meyores. a l mundo nun daba nada ma la suæ mierda; dala risa, dal clamor, dal brilhu de los wœyos, nin solo un propriu odor. Qualquieræ outra muyer expulsaba a aquel nenhu monstrosu. Madame Gaillard non. Elha nun golîu q'elhi nun golìæ & speraba dal impulsu spiritual d'elhi, por sta' la propria alma de sou selhada. Los outros nenhos contrariamente apercebieræn aìna lo que y passaba a Grenouille. De magar el primer dìæ pahecîu-yos el nuœvu siniestru. Evitabæn la caxa u staba, & approximarun-se mas ente sigo nos serones, cumo si se ponxier mas frìo n quartu dormir. Los mas pequenhos glrayabæn da quando de nœithe; pahecìæ-yos q'un airon tirare pœla stancia. Outros soñabæn que yos quitaba daquè de l aliendu. Una vegada axhuntarun-se los mas vieyos p'afhogalu. Mangarun-y fhelpeyos & cobertores & paya na cara & calcarun pœr riba todo cun lhadriyos. Quando la mañana de puœis Madame Gaillard lu disinterrou, staba ingurriau & strapalhau & azul, cun todo non muœrtu. Probarun fhazelo outru par de vezes, de balde. A strangulalu directamente pœla cerviz, cun læs propriæs manos, ou a intupiyi la bouca ou læs narizes, que diba ser un mèthodu mas seguru, a esso nun s'adventurarun. Nun lu querìæn tocar. Daba-yos revoltura cumo d'una araña gorda que nun se fhuer a stripar cun la propria mano. In se fhaziendo mayor, renunciarun a tentalo. Conhœç-se que cataræn cun sigo que nun yera possible annichilalu. In vez d'esso martsabæn de l sou camin, currìæn fhuœra d'elhi, arresguardabæn-se n cada occasion de contactu. Nun lu terrecìæn. Tampouco yeren zelosos ou nawabæn pola cibeira suæ. Pa talos sentimientos nun se daba n ca Gaillard la mìnima motivaçon. Fadiaba-yos cincielhamente lo q'elhi yera. Nun lu podìæn goler. Mitìæ-yos lherça.

V

Cabo estæs cousæs nun tenìæ visto obiectivamente da fheitscho nada assustador. De la que crecìæ nun se fhoi tornando specialmente grande, nin fhuœrte, por ende feu, sì q'ansì non extremamente feu que pudier assustar a daquien. Nun yera aggresivu, nin manzorgu, nin trapaceiru, nin provocaba. Querìæ mas caltenese lhœñe. Tamien pahecìæ se' la suæ intelligëncia qualquiera cousa mènos temible. Unicamente cun très anhos intamou sofhitase a duæs piernæs, la primer pallabra fhalou-la cun quatro; fhoi la pallabra "peixes", que salîu cumo un echo n un momento de sùbita excitaçon d'un pescadeiru txubiendo a la Rue de Charonne appelhando l sou gènero de lhœñe. læs pallabræs que venierun lhœw, de læs que se vaziou, fhuerun "pelargonia", "celheira", "repolhu" & "Jacqueslhorreur", lo cabeiro l nome d'un adiudante de l quinanal de la fundaçon vizina de læs Filles de la Croix, que realizaba occasionalmente n ca Madame Gaillard trabayos duros & bastos & distingìæ-se pol fheithu de nun se lhavar nin una ùnica vegada na vida. A los verbos, los adiectivos & expressiones complementares vagou-yos mas. Ta "sì" & "no" -- que y vagou por cierto mũîtho ta pronuncialo la primer vez -- mal a penæs houbo substantivos, de fheitho solo nomes proprios de cousæs concretæs, plantes, bitsos & xhente, & solo quando estes cousæs, planteæs, bitsos ou xhente sin speralo lu cafiabæn pol fhedor.

Sentando so l Sol de marzo n riba una pila totsos de fhaya que cun la calor arregañabæn, fhoi la primer vegada que dixo la pallabra "madeira". Ya tuvieræ elhi cientos de vezes visto madeira, la pallabra ya ascuîthada cientos de vezes. Comprehendìæ tamien quando lu mandabæn n hibierno bien de vezes a por madeira. Solo que la madeira cumo assumptu nunca y pahecîu abondo interessante pa sfhorçase a pronuncia'l nome. Esto passaba solo cada dìæ de março de la que sentaba n riba la pila. La pila yera cumo un bancu a l sur de l cabanhon de Madame Gaillard so un teithu suspensu que gindaba pœr riba. Los totsos de riba golìæn a queimadiçu dulce, mofhoso arrecendìæ dende l fhundu de la pila, & dende la parede de picea de l cabanhon baltiaba l perfume càlido de resina que se sfharielhaba. Grenouille sentaba de piernæs sporridæs pœr riba la pila, el lhumbu scontra la parede l cabanhon, pesllaba los wœyos & nun se ximelgaba. Nun vìæ nada, nin sentìæ ou apercibìæ nada. Golìæ solo l perfume la madeira que s'elevaba arrodiando-lu & lu attrapaba sol teithu cumo una capielha. Bebìæ essi perfume, affhogaba-se n elho, impregnaba-se d'elho ta l postrer poru internu, tornaba-se elhi mesmu madeira, cumo una monheca de madeira, cumo un Pinocchio andaba sporridu na pila madeira, ta que de puœis de bien de tiempu, quiça solo de puœis d'una media hora, vomitaba la pallabra "madeira". Cumo si lu arretyenaren cun madeira ta per riba d'intrambæs læs oreyæs, cumo si remanecier na madeira ta la cerviz, cumo si tuvier la barriga, el pipu, læs narizes atacadæs de madeira, ansì vomitou fhuœra la pallabra. & Lo que lu accordou, lu salvou, pouco inantea de que la presencia imponente de la propria madeira, de l sou perfume, minaçare suffocalu. Alçou-se, sgilou pela pila a baxo & apilou cumo si tuvier patæs de palo. Dìæs mas tarde indagora andaba bien alhouriando pola intensiva experiencia de l arrecendor & gurgutaba, a l volvey la memoria fhuœrte enforma, evocando "madeira, madeira".

Ansì apprehendîu a fhalar. Cun pallabræs, que dala cousa arrecendosa denominabæn; per outra parte cun conceitos abstractos, sobre maneira los de naturaleza èthica & moral, tenìæ læs difficultahes mas grandes. Nun podìæ arretenelos, tracamundiaba-los, gastaba-los a inda d'adultu mal a gusto & da vezo mal: dreithu, consciencia, Dîous, allegrìa, responsabilidà, modestia, agradecemiento, &c. -- lo que se quieræ cun elho expressar -- yera-y & remanecìæ-y inconcebible.

D'outra maneira la fhala commun lhœw nun diba ser ya sufficiente describiendo todeles cousæs q'arrexhunctaræ cun sigo n tèrminos olfactivos. Prompto golîu non unicamente madeira, stremaba madeires; madeira arce, madeira carbayu, madeira pinal, madeira lhameira, madeira peral, vieyo, nuœvo, podre, mofhoso, madeira mugoso, quantos & mas totsos solos, astielhæs & fhorgaxæs -- & stremaba-lo egual de bien. Cousæs stremadæs, cumo outra xhente nun serìæ cun los wœyos a stremar. Elho passaba tamien cun outres cousæs. Puœis aquelha bebida blranca que Madame Gaillard siempre administraba pela mañanina a los nenhos, induldablemente denominada lheithe, Grenouille apercibìæ cada mañana que golìæ & sabìæ da fheitho differente, dependiendo de como de calliente staba, de que vaca venìæ, de lo q'essa vaca comieræ, de quanta nata y deixaræn & ansì successivamente... Q'aquel fhumo, q'aquel d'un cientu d'arrecendores individuales, brilhante, cada minutu, ta cada segundu, camudando & entemiciendo-se n una unidà nuœva, cumo l fhumo l fhœw solo posseìæ aquel nome "fhumo"... que Tierra, panorama, aire, que de passu ente passu & d'aliendu ente aliendu s'intyenæn d'outru arrecendor, & de maneira que s'animæn por outra identidà, pero tienen que se denotar por esses très pallabræs tarascæs -- Todæs essæs grotescæs discrepanciæs ente la opulencia de l mundo odoriferamente apercibido & la probeza de la fhala, fhexzierun duldar a l rapaz Grenouille de l sensu la fhala; & afhixzo-se a un usu solo quando l contactu cun outra xhente lo fhazìæ fhorçoso.

Cun ses anhos, capturaræ da fheitho l sou ambiente. Nun habìæ dala cosa n ca Madame Gaillard, a l norte de la rue de Charonne, dal sitiu, dala persona, dala piedra, àrbole, parrotal ou staqueira, dal puntu pequenhu que nun conhœciera, reconhœcieræ & guardaræ firme na memoîra cun la respectiva singularidà. Appañaræ diez-mil, cien-mil odores specìficos & caltenìæ-los a la suæ disposiçon, tan claramente, tan lhibremente, que non solo s’alcordaba d’elhos a l golelos outra vez, ma realmente sentiendo-los quando s’alcordaba d’elhos; Sì, pa de tras, ta na suæ propria phantasìa fhoi quien a arrecombinalos & ansì crear n elhos odores que nun exsistìæn nel mundo real. Yera cumo si tuvier un vastu vocabulario autodidacta d’odores que y permittier formar una quantìa quasj q’arbitraria de nuœvæs phrases de perfume teniendo l tiempu n q'outros nenhos, cun læs pallabræs meticulosamente enteveradæs n elhæs, fhueræn læs primeiræs pa describi’ læs phrasæs convencionales mas inadequadæs de l mundo. a l principio l sou talento yera comparable a l d'un nenhu precoz musical q’apprehendieræ læs melodìæs & harmonìæs de l alphabeto de los tonos individuales & hagora elhi mesmu componxier da fheithu melodìæs, nuœvæs harmonìæs -- cun la differencia de se’l alphabeto de los odores mũîtho mas grande & mas stremau que l de los sones &, pœr outra parte, cun la differencia mayor de que l actividà creativa de l nenhu precoz Grenouille mal se realizaba a penæs dientro si & nun habìæ quien ser a apercibilo a nun ser por elhi mesmu.

Tornou-se cada vez mas piesllu. Prestaba-y passear solin pœl norte de Faubourg Saint-Antoine, pœr huœrtæs, parrales & prahos. Da quando nun tornaba a casa de nœithe, disappahecìæ dìæs. El castigu debidu cul cayau supportaba-lu sin expression de dolor. Arrestos domiciliares, privaçon d’alimentos, detençon nun podìn camuda’l sou comportamiento. Una vjsita sporàdica d’un anhu & mediu a la schuœla paroquial de Notre Dame de Bon Secours nun tuvo effeitu apparente. Apprendîu a solhetrar un pouco & a scribi’l sou propriu nome, mas nada. El sou professor pensou ser elhi innocente.

Madame Gaillard pœr outra parte catou cun sigo que posseìæ ciertæs dexteridahes & peculiaridahes que yeræn per incommunes, por nun dizir sobrenaturales: ansì, la lherça infantil a lo scuro & de la nœithe pahecìæ-y da fheitho extraña. Siempre podìæ mandalu a l celheiru unde los outros nenhos difficilmente ousabæn dir cun un candil, ou a riba a la cabanha a por madeira n una nœithe scurìssima. & Nunca lhevou una lhuz cun sigo, alcontraba l camin & fhazìæ aìna lo que se y mandaræ, sin dar un passu n falso, sin tropeçar ou baltiar daquè. Pahecìæ indagora mas extraño, pensou Madame Gaillard, ser a ver ente l papel, tela, madeira & ta ente paredes & puœrtæs peslladæs. Sabìæ quantos & qualos neninhos andabæn in dormitorio sin intrar. Sabìæ q’habìæ una gata na coliflor inantia curtala. & Unha vez, quando elha ascondîu l sou denheiro tan bien que nun yera a atopalo outra vez (camudaræ los sous asconderites), elhi ãpuntou, sin mirar un segundu, a un puntu tras el tsupon & ende staba! Podìæ quantos & mas acollumbra’l futuro annunciando la vjsita d‘una persona mũîtho primeiro de tyigar, ou previendo l approximaçon d’una galerna infaliblemente primeiro mesmo que la minor nublre stuvier in cielo. Q’elhi nun vieræ todo esso, nun miraræ cun los wœyos, miraræ cun læs narizes mas nidio & preciso: a la gata n repolhu, el denheiro tras la viga, a la xhente pente læs paredes & pœl cursu de variæs vìæs -- esso nun y appahecìæ a Madame Gaillard nin in suœños, magar que l gœlpe cul atizador deixare l sou Olfactorius intactu. Staba convincida de tene’l rapaz la doblre cara -- cun ou sin mentiræs. Y a l saber elha que læs caræs doblres attrahen el mal & la muœrte, intamou-y day lherça. A inda mas siniestru & insupportable yera l pensamiento de vivir cun daquien so l mesmu teithu, que tenìæ presente denheiro curiadosamente ascondido pente paredes & vigæs, & quando discobrîu la terrible maña de Grenouille, procurou lhibrase d’elhi. & Quedou bien nidio que na mesma èpocha -- Grenouille tenìæ oîtho anhos -- el Monasteîro de Saint-Merri suspendîu los sous pagos annuales sin dar dal motivu. Madame nun insistîu. Por una question de fheitho, sperou outra selmana & n nun se y transfiriendo l denheiro, garrou a l rapazin de la mano & fhoi cun elhi pa la vilha.

Na Rue de la Mortellerie, cabo l rîo, conhœcìæ un curtidor que se tyamaba Grimal, que tenìæ falta notoria de mano d’obra moço -- non d’apprendizes ou trabayadores decentes, de guaghes baratos. Puœis habìæ trabayos na industria -- spulgar cœuros in decomposiçon, mecer impuithes tòxicos de curtir & tiñir, applicar tyames irritantes -- que minaçabæn la vida, & unde un maistru responsable, si possible, nun sperdiciaba los adiudantes instruyidos, sì q’ansì solo gandaya que nun trabaya, marotos ou nenhos q'abandonaræn por quien nun introgabæn in casu dulda. Naturalmente Madame Gaillard sabìæ nun tener Grenouille hypòthesis humanamente possible de sobrevivir na curtidurìa de Grimal. Non obstante nun yera muyer que y preoccupare esso. Complrieræ l sou deber. La relaçon por pension acabaræ. Lo q'aportaba cul pupilu nun preoccupaba. Si lo supperaba, staba bien, si morrìæ, tamien -- lo principal yera dir todo bien. & Por esso, fhixzo confirmar a Monsieur Grimal por scripto la intriega de l rapazin & pola parte de sou, acusou recibo de quinze francos de commission & martsou outra vegada pa casa, na Rue de Charonne. Nun sentîu l màs mìnimu indicio de mala consciencia. A l contrario, pensaba non solo actuar legal, tamien de maneira xhusta, pol paradeiru d’un nenhu pol que nun habìæ quien pagar, necesariamente a expensæs de los outros rapazinos, que podrìæ fhaer pelligra’l futuro de los outros nenhos ou mesmamente l propriu futuro, ye dizir, la propria muœrte privada & preservada, que yera lo ùnico que querìæ na vida.

Cumo deixamus Madame Gaillard n esti puntu la historia & nun la atoparemus nuœvamente mas tarde, queremus in delhæs de phrases describi’l final de los sous dìæs. Madame, magar ya muœrta de nenha, fhixzo-se per per vieya, pa l sou infortunio. In 1782, a los setenta anhos, pesllou l negocio, comprou l retiru que pretendìæ, sentou na suæ casina & sperou la muœrte. Sì q’ansì la muœrte nun vieno. In cuœntæs d’elho, wœñou daquè cun lo que dal ser humano nel mundo podìæ contar & que nunca existieræ nel paìs, a saber, una revoluçon, esto ye, una ràpida transformaçon de todælæs relaçones sociales, morales & transcendentales. A l principio, essa revoluçon nun tuvo effeitu sobre l destino personal de Madame Gaillard. Pero intos -- hagora tenìæ quasj q’oîthenta anhos -- repentinamente l que y daba la renta tuvo q’emigrar, disamortizarun-lu & los sous bienes rulou-los un fabricante de pantalones. Houbo una campaña que pahecìæ nun tener conseqüenciæs fatales essi cambio pa Madame Gaillard, puœis el fabricante de pantalones continuaba pagando l retiru a tiempu. Solo q’intos tyigou l dìæ que ya nun recibîu l sou dinheiro n monedæs fhuœrtes, ma na fhorma de pequenhæs fhuœyæs de papel impresæs, & essi fhoi l intamu de l sou final material.

De puœis de dous anhos, la pension nun yera abondo pa paga’ la lheña. A Madame forçarun-la a vende' la casa por un precio ridiculamente baxo, por haber milhares d’outræs personæs pa tras d’elha que tamien tuvieræn que vende’ la casa. & Nuœvamente, recibîu solo aquelhæs fhuœyinæs stùpidæs a cambio &, nœvamente, de puœis de dous anhos, nun valìæn quasj nada, & n 1797 -- staba tyigando a los noventa -- perdieræ toda la fortuna, q'arreunieræ n trabayosos lhabores seculares, & mudou a una pequenha recàmara amoblada na Rue Coquilles. & Solo hagora, diez ou venti anhos mas tarde, la muœrte vieno & tomou la fhorma d’un prolongau mal tumoral que garrou la cerviz de Madame & primeiro robou-y la fhame & lhœw la voz, de tala maneira que nun pudo alçar una sola pallabra d’obiecçon a l lhevala pa l Hôtel-Dieu. Lhevarun-la pa l mesmu quartu q'habitabæn cientos de personæs in stau terminal, u l home morrieræ, mangarun-la n una cama commun cun outros cinco vieyos disconhœcidos, apretahos cuœrpu a cuœrpu, & deixarun-la ende por très selmanæs morriendo publicamente. Intos cusierun-la nun sacu & a læs quatro horæs, cabo outros cinquenta cuœrpos, açoutarun-la n un carrin manual & conduzierun-la so l finu Mayolar d’una campanina pa l cemeterio acabante crear in Clamart, a 1,6 km de los portones de la vilha, & ende n un fhuœxu commun pa l ùltimu repousu sepultarun-la, so un spessu strato de cal vivo.

Esso fhoi n 1799. Graciæs a Dîous, Madame nun tuvo idea de l sou final imminente quando volvîu a casa n aquel dìæ de 1747 & deixou a l rapazin Grenouille & la nuœssa historia. Podrìæ tener perdido la fe na xhusticia & por tanto, na ùnica significaçon comprehensible de la vida.

VI

A la primer mirada que y tyantou a Monsieur Grimal -- non, cul primer suspirio q’inspiraræ na aura olfactiva de Grimal, Grenouille soupo q’essi home yera quien a cutilu ta la muœrte por un mìnimo d’insubordinaçon. La suæ vida valìæ tanto quanto l trabayu que podìæ fhazer, constaba solo de la utilidà que Grimal y daba. & Ansì Grenouille ingurriou, in sin tentar una rebellion, dìæ ente dìæ incapsulaba da nuœvo toda la fhuœrça de la suæ proua & rebeldìa n si mesmu, gastou-la solo pa sobrevivir a la èpocha de la pròxima Edà de Xhelo d’una maneira àspera: dura, frugal, discreta, calteniendo la lhuz de la sperança de la vida na tyama mìnima pero bien guardada. Hagora yera un exemplu de dondura, falta de meta & gana de trabayar, obedeciendo a la pallabra, quedando contentu cun cada plratu. De nœithe, trancaba-se obedientemente n una peslladura construìda lateralmente n talher, u s’alrmazenabæn los preseos & scolingaba cœuro crudo n salazon. Ende dormìæ sol suœlu snudu. De dìæ, trabayaba ente que habìæ claridà, n hibierno oîtho, in verano catorze, quinze, diez-&-ses horæs: spulgaba læs pelheyæs fhedorientæs, inxawaba-læs, pelaba-læs, incalaba-læs, passaba-læs per àcidu, abatanaba-læs, sfregaba-læs cun excrementos decappantes, madeira partida, stongu de bedul & teixu, baxaba a los fhuœxos intyenos de neblrina mordaz, straba, cumo y mandaræn los officiales, pelheyæs & stongos un per riba l outru, maçanes mayadæs & sparcidæs, cobrìa la horrible pyra cun càndanos de teixu & tierra. Anhos mas tarde habìæ de scavalo outra vez & sacar de la tumba læs pelheyes cadavèricæs mummificadæs in cœuro curtido... Quando nun scavaba a dientro ou a fhuœra cuœiros, acarretaba awa. Meses acarretou awa l rîo, siempre dous baldæs, cientos de baldæs cada dìæ, puœis el commercio requerìæ awa a maguyo pa inxawar, amolhecer, arremoyar, tiñir. Meses nun tenìæ mas brenga seca n cuœrpu p’acarretar awa; de nœithe læs roupæs d’awa cutìæn-lu, & la suæ piel staba frìa, amolhecida & slhavada talque si fhuer cuœiro slhavaçaho.

De puœis d’un anhu d’essa existencia mas animal q’humana garrou la inxida, una temida dolencia de los curtidores que quasj que siempre ye fatal. Grimal ya lu amortizaræ & andaba a la geta d’un substitutu -- non sin sentilo ya que nunca tuvieræ un trabayador mas frugal & capaz q’esti Grenouille. Contrariamente a læs expectativæs, ente tanto, Grenouille sobrevivîu a l mal. Todo lo que y quedou yeræn los repuœlgos de l gran malucu prietu de tras læs oreyes, na vuœlta l pescuœçu & nos papos, que lu disfigurabæn & lu deixabæn mas feu de lo que ya yera. Tamien yera -- un attributo inestimable -- una resistencia a l anthrax, podiendo hagora ta cun læs manœs arregañadæs & insangrentadæs, arranca’ læs peyores pelheyæs sin tener pelligro d’infectase outra vegada. Ansì stremou-se non solo de los aprendizes & officiales, tamien de los sous proprios potenciales successores. & Nun siendo ya tan fàcile de substituyir cumo inantea, el valor de l sou trabayu & l valor de la suæ vida augmentarun. De repente ya nun houbo dormir na tierra pelada, auctorizarun-lu a construir una tuña de madeira na teya-vana, strou paya n riba sigo & l sou propriu cobertor. Nun se trancaba mas a l dormir. La comida yera mas adequada. Grimal ya nun lu caltenìæ cumo un animal, caltenìæ-lu cumo una mascota ùtile.

Quando tuvo dolze anhos, Grimal deixou-lu fholgar mediu domingo & a los trelze anhos, auctorizou-lu a salir una hora los dìæs de selmana tres el trabayu & fhae’ lo que y petaba. Triumphou, puœis vivia & tenìæ una quantidà de lhibertà abondo pa sobrevivir. El tiempu la hibernada acabara. El catsiparru Grenouille movîu-se nuœvamente. Golîu l aire de la mañana. La pasion pola caça dominou-lu. La mas grande odyssea l mundo staba-y abierta: la vilha de Paris.

Fhœnte

Existencia ye identidá

CRìTICA DE L AXIOLOGÏA MARXISTA

Por Dustbringer http://dustbringer.blogspot.com/

PREFACIO

Ha dous anhos scribì una pieça pequenha contra nociones q'intendì ser factores fundamentales de la lhey tradicional de l valor na doctrina marxista & la suæ theorìa associada de la explotaçon. L enxayu presente ye una version da fheitho remocicada d'essa pieça q'arrecalca la structura racional de los argumentos mîous (sobre maneira la etiologïa biològïca de significaçon de valor) & contien retrucæs a los mîos crìticos revividos.

Un conceitu ou un credo ye solo tan fhuœrte quanto mas lo son læs suæs presupposiçones & la suæ herencia ideacional. A l garrar una idea la fhorma d'un axioma euclideanu n qualquier systema que se dier, los sous errores son a corromper potencialmente qualquiera outra parte n dientro d'essi complexu, puxando l todo alhende lo real de læs cousæs perfeitamente n proporçon, a l in par que los sous proponentes observæn læs virtudes d'integraçon, consistencia & non contradicçon n anàlysis posterior. Un puntu fundamental d'intamu de l anàlysis de los sous compromissos axiològïcos cruciales (cabo læs suæs theorìæs derivadæs de proveithu & crisis) cun lo que you tyamo "intrinsicismo" -- yerra da fheitho & nun reconhœç el contextu que torna possible la valorizaçon, & fhala de valorizaçon significativa. El presente enxayu detalha & pruœba essæs condemnæs cun vocablos nidios.

N esti enxayu, ha hi mũîthæs secçones scriptæs tanto por anticipar cumo por responder potenciales obiecçones, specialmente læs que you ya atoparæ. N esta campaña, de magar scribì læs pieçæs amentadæs na incepçon, tengo recibidæs mas q'unæs poucæs crìticæs. Contesto-læs todæs elhæs eiquì. El motivu de responder ta mesmo læs obiecçones incompetentes consiste parcialmente n una predilecçon por concluyir & por beneficiar aquelhos individuos sobrios cun duldæs potenciales similares non concibidæs a mala fe. Que l typu cabeiru de collectivu exista ye a pahecer una insinuaçon extraña pante los que tienen debatido cun los que s'autoproclamæn socialistas sobre los fundamentos de la theorìa de valor pœr qualquier periodu de tiempu seriu; ta ente los acadèmicos & los sos cabeçaleiros, sympathizantes cun pesu de la doutrina marxista que pahecen ser ùnicos entemiciendo la defensa de sou d'un anàlysis reputadamente amoral, descriptivu ou "funccionalista" cun una incessante moralizaçon de l opponente, supplantando l argumentaçon rigorosa enforma freqüente cun simple indecencia & un nivel de xhuœws d'interpretaçon que fhairìæn arroxar a un theòlogo l sieglo XXI. Un casu archetýpicu ye a atopase n dientro de la secçon de Leszek Kolakowski sobre "Lenin de polemicista" nel lhibru de læs suæs "Main Currents".

Nos debates theòricos, tamien, (Lenin) preoccupaba-se mas por depassa'l adversario cun pallabræs & vituperio que por analyzar argumentos detalhadamente. Materialismo & empirocriticismo son un exemplo sobre maneira, non obstante haber outros mũîthos. El 1913 Struve publicou un lhibru que s'intitulou La Economìa & Los Precios, u argumentaba se'l valor nel Pensar de Marx, independientemente de l precio, una categorìa metaphýsica & non empìrica & economicamente superflua (Elho nun yera una idea nuœva, adelantraræ-se sì q'ansì por mũîthos crìticos de magar Conrad Schmidt). Lenin commentou n estos tèrminos: "Como se ye indagora a tyamar a esti mèthodu "per radical" per flrouxu? Tien milles d'anhos la humanidà sido consciente de la influencia d'una lhey obiectiva nel intercambio de phenòmenos, procuraræ comprehendela & expressala cun màxima precision, probaræ læs explicaçones pœr milhones & bilhones d'observaçones dìæ ente dìæ de la vida econòmica, & de repente un elegante representante d'una elegante occupaçon: -- la de colleccionar citaçones (Quasj que dirìæ colleccionando selhos de correos) -- vien a la scontra & "acaba cun todo esto": "El valor ye una phantasma". Lenin procede a explicar: "El precio ye una manifestaçon de la lhey de valor". Valor ye la lhey de l precio, ye dizir, la expression de l todo de l phenòmeno l precio. Fhalar d' "independencia" eiquì ye una burlla a la sciencia. Intos el resume: "Expulsar lheys de la sciencia significa, de fheitho, fhazer matute cun læs lheys de la religïon." & L xhuizio: "Piensa l señor Struve da veræs que ye a inganhar a los sos lleitores & arrevesti'l sou obscurantismo cun mèthodos tan bederres?" Esti ye un casu týpicu de l tractamiento que Lenin y dà a un adversario. Struve dixeræ que l valor nun ye possible calculalu independientemente de l precio: Lenin diz que fhalar d'independencia ye burllase de la sciencia. Ende nun ha hi intençon d'atopa'l veru argumento, que s'afhuœga n un tracamundio de verborrhea & vituperio.

Dadu esti typu de deficiencia obvia, risible n lògïca (assumiendo nun ser Lenin intencionalmente insinceiru) que ye evidentemente cierta na suppuœsta avanguarda, surprehende intos que los sous sympathizantes recurran tan freqüentemente a tàcticæs a fhuœra l algame de la razon? Si læs propriæs experiencia & pesquisa miæs valen por indicaçon qualquiera, intos simplemente nun s'anda sobrestimando la zuna que tien mũîtho de l anàlysis socialista na qüestion de l valor (descobrì ser verìdicos tamien essos mesmos patrones nos proponentes de l Laissez-Faire sobre la qüestion de l appropriaçon inicial), & dou puœis un imburrion grande n esti enxayu smantellando delhæs de tàcticæs & rèplicæs pa tras de læs usuales maliciosæs. Sì q'ansì, valîu ya de la probeza l discursu marxista -- esti enxayu vaî de la probeza de la theorìa de Marx.

INTRODUCÇON

Ye da veræs por experiencia de la nuœssa teleologïa – la nuœssa ardencia por continar existiendo cumo entes, non polæs nuœssæs intençones, q'imputamus a los entes – polo que la teleologïa se torna un principio real & non intellectual.

– Weber & Varela, "Vida Tres Kant".

Intamei l enxayu cun esta citaçon por querer affirma' la thesis fundamental de l mîou argumento lhœw aìna & non por conceitos inciertos: la sphera de la valorizaçon ye coetanea de la sphera de la vida. Fhueren læs que fhueren outræs observaçones ou implicaçones fheithæs n esti enxayu, la thesis de que la valoraçon de qualquier typu & de todo requier integraçon organìsmica pante la condicionalidà biològïca ye la idea fundamental que mobilizo por balta'l edificio de la theorìa de valor marxista. Si esto ya sœna un pouco cafiante sabèi que direi sele & explicitamente pœla significaçon & derivaçon de l instrumentalismo axiològïco (cumo oppuœsto a intrinsicismo) n una secçon postreira. Ente tanto tirarei de studiosos & philòsophos por expandir puntos, solo que mas freqüentemente por meyor articula' la posiçon de quien probablemente s'opponrà a l mîou anàlysis. Atoparæ you ya da vezo a l arresumir declaraçones d'interlocutores ou principios non sympàthicos, que la xhente raramente y impresta attençon appropriada a los themas que tien a mano talque si se xhulgaren dende la perspectiva de l sympathizante. Agradeço n conseqüencia eminentemente a Andrew Kliman por fornecemi una excellente contrapartida cul sou artìculu El Conceitu de Marx de Valor Intrìnsecu. Mũîtha de la phraseologïa de Kliman, tanto por -- na miæ estimaçon -- stremar de sigo xhente cumo David Harvey por controversiæs sobre fhetitsismo de bienes & tamien por particular appreciaçon de la importancia de la doutrina que quiero truñar (que se manifiesta obviamente nos sous proyectos mitigando læs assumpçones in xhuœw n interpretaçones positivæs de l theorema d'Okishio), ye bien utilizable situando la crìtica & usarà-se ayures pœl mîou enxayu pol amor de day una base mas bœna a l problema exactu actual. Mas positivamente, agradeço-y particularmente a l philòsophu Marc Champagne læs explicaçones de la metaèthica obiectivista næs secçones postreiræs de l sou trabayu Axiomatizando la Normatividà Unwelt & læs formulaçones que se contienen a ende, & a l acadèmicu d'economìa Gilles Campagnolo pola identificaçon crìtica de læs profundæs raìzes aristotèlicæs de la theorìa de valor de Mangerian & por extension de l pensamiento margïnalista cumo un todo.

Indenantea continuar, prestarìæ-mi dizir daquè aìna sobre la motivaçon & l precedente històricu de los mîous argumentos. Delhos de studiantes d'historia econòmica deben andar pensando q'ante mas d'un sieglo de theorìa de valor moderna, theorìa de precio, & crìticæs massivæs de los pensadores de la Schuœla Austriaca, de campos convencionales & de quien s'autoprofessa sympathizante de ta mesmamente Mandel ou Elster, oppuœstos a lo q'ando tyamando la causa "intrinsicista", u ha hi pouco ou quiçabes nada de nada que se podia dizir a favor de la orientaçon "margïnalista" ou "subiectivista" & que dada la dominancia presente d'esta orientaçon por talvez un sieglo & continuando, la mena d'ideæs a læs q'ando ãpuntando eiquì son mènos q'irrelevantes nos cìrculos activos de l debate econòmicu. Possiblemente serà esso. De fheitho nel segundu volùmen de Howard & King La Historia de la Economìa Marxista (publicada ya unos 30 anhos ha), los auctores affirmæn "l adherencia a la theorìa quantitativa de l valor de l trabayu continùa declinando... (mũîthos) de los economistas marxistas arretrahieræn-se simplemente n dientro d'un anàlysis qualitativu de l valor"; & si bien concuœrdo, continùo viendo læs assumpçones que truño eiquì tornando wœñar cun outros nomes & a læs fhurtadæs impaquetando-se dientro d'outræs premisæs, mũîthæs vezes inclusive n trabayu acadèmicu (specialmente resoluçones probadæs pa l notoriu problema de transformaçon). N una revision de l tractamiento històrico de Howard & King, Kliman characteriza læs conclusiones adelantradæs cumo una causa potencial de la "retirada" mentada anteriormente & procedentes d'una presentaçon "Sraffiana unilateral". Pongo l focu na theorìa de valor marxista eiquì cun una diana explìcita na construcçon theorètica primitiva. La crìtica miæ ye tan stylizada por tratar exclusivamente cun los fundamentales a l algame, esto ye, lo que fhai possibles conceiçones de l intrinsicismo. Nun fhaigo eiquì pretensiones reales d'innovaçon na explicaçon de relativismo de subiectu ou "subiectivismo". El mîou fin ye meramente fortalece' la causa margïnalista entemiciendo la suæ theorìa cun indagora mas aristotelianismo; acceito l anàlysis anticipador de la theorìa l intercambio de Jevons & la theorìa de valor de Menger (tien que s'admittir eiquì tener intrambæs problemas proprios), & quiero amalgamar estos disinvolvemientos modernos cun la theorìa metaèthica de Rand, trahiendo a una medida particular d'unidà a l individualismo & funcçonalismo de l mèthodu d'Aristòteles & n fhorma d'una theorìa de valor econòmica. Ha hi spacio abondo pa una mas sophisticada & fhuœrte doutrina d'instrumentalismo, & procurarei polo mènos introduzila eiquì.

Vamus intamar

PREPARANDO L TERRENO

Al principio l artìculu de sou Conceitu de Marx de Valor Intrìnsecu, Kliman amenta specialmente q'a l scribir El Capital & procurando strema' la fusion ente valor & valor de cambio, Marx sofhitou una de læs Dissertaçones Crìticæs de Samuel Bailey cumo diana de refutaçon. Bailey sofhitaba que l valor de cambio ye accidental: el valor d'una cousa ye meramente l montante d'outra cousa pola que se discambia. Contra Bailey, Marx concebîu & argumentou a favor de l valor de cambio siendo differente de l valor proprio de la circulaçon capitalista, & que lo primeiro arrepresenta meramente una "fhorma d'expression" de l valor intrìnsecu d'un bien. Marx scribîu:

... el valor de cambio, normalmente, mal ye a penæs la fhorma d'expression, la fhorma phenomènica, de daquè que se contien dientro n sigo, magar que stremable de si mesmo.

(èmphasis mîou)

Marx querìæ demonstrar que nel contextu de relaçones sociales inculcadæs por una fhorma d'actividà econòmica u "la producçon de plusvalìa ye la... summa & substancia de la producçon capitalista", el valor de l bien perteneç non a lo que se discambia por elhi (non a los entes mùltiples que son los obiectos & ìmpetu material de l discambio), perteneç unicamente a si mesmu, & que l actu d'intercambio nun produz la determinaçon de l valor, sì polo contrario la expression de l valor que los bienes tienen indenantea de los possibles & independientes intercambios. Kliman fhai arrescamplar intos que l fin essencial de Marx nos intamos d'El Capital nun son tanto, ergo, apresentar una "theorìa de valor" cumo tala, ye apresentar un divorcio persistente & real ente valor & valor de cambio, esto ye, rectifica' la zuna margïnalista de tracamundiar valor d'usu por valor de cambio, de nun reconhoce'l dominio distincto & evaluativo qua fhorma de bienes que sofhita la circulaçon capitalista, ou "el movemiento l capital industrial". Esti dominio persiste cumo una condiçon inextricable de creaçon & intercambio de bienes dientro de la relevante maneira de (re)producçon social que ye l capitalismo.

Ye extremamente importante eiquì amentar que magar considerar Marx da veræs el valor cumo una propriedà intrìnseca de l bien dientro n sigo, nun lu considera l valor absolutu. Nun considera l valor aquelho que Kliman determina una "realidà transhistòrica, immutable". Ye precisamente na particularizaçon de l capitalismo de la fhorma so la que l "trabayu social de proporçones definidæs" s'expressa & s'intercambia polo que la fhorma de valor correspondiente de tal trabayu nun podrìæ deixar de ser ma historicamente accidental. La naturalizaçon de categorìæs strictamente capitalistas (ou la suæ venida a supplanta' lo natural na consciencia humana -- esta ye una funcçon potencial d'una ideologïa -- ) ye pante Marx una suœrte de fetitsismo. Vemus esti typu de fetitsismo nidiamente operativo inguanho na tàctica repetitiva de ciertæs defensæs que, sin crìtica, deploræn puntos de partida dende la circulaçon capitalista n opposiçon a lo bœno por naturaleza. Lo que de fheitho ordena "la naturaleza" & que se reconhoç por Marx ye una opposiçon ente l spìritu revolucionariu & la fe -- sin fe na humanidà -- na fhorma de daquè nin que derrotar, nin que contender. No que venrà, læs miæs posiçones criticæs andæn un pouco a fhuœra da cierto de la provincia de lo artificial -- la identidà metaphýsica de la existencia biològïca -- contra la qualificaçon de Marx de la circumstancia crucial q'elhi entemeç cun relaciones de propriedà privada, esto ye, cun valor.

Al in par q'adelantramus intos, nun tenemus de dir nunca perder de vista l fheithu que l typu appropriau de valor que Marx tien na mente por bienes mercables (trataremus de la irrelevancia mesurada & implìcita dada a l valor d'usu n una secçon postreira) & lo que qüestionamus eiquì nun ye absoluto, teniendo non obstante un character social profundu, que se relaciona por si mesmu cun la presente condiçon de que ye lo que constitui l aspeitu social necessariu de la (inteira) producçon intensiva n trabayu d'un bien dadu. Marx anda a comuña perfeitamente cun se'l valor una propriedà de los bienes, sì q'ansì non cun se' lo de la materia de los bienes simpliciter, "pola suæ existencia cumo cousæs" talque Kliman diz.

Outra cousa mas q'arrecalcar inantea continuar. L argumento mas grande de l auctor de probablemente la respuœsta mas lharga a l mîou primer artìculu, nun fhoi a pescanciar da fheitho como fhoi que la miæ crìtica a l intrinsicismo de Marx s'opponìæ dalguna maneira a la theorìa de Marx sobre l fetitsismo de los bienes, ye dizir, como ye que l intrinsicismo axiològïco & l absolutismo axiològïco son stremables. a l amosalo, pante Marx, el sou disden pol primeiru fhai recursu explìcitu a l cabeiru; tornarei repetir eiquì la refutaçon primitiva miæ n una secçon postreira -- mas una explicaçon considerablemente mayor -- solo que n tèrminos mènos bederres & puœstos mas curioso q'indenantea. Pante todælæs respuœstæs que dou a læs crìticæs anteriores, la miæ meta ye apresentar cun mũîtha precision tanto u la crìtica se sviou &/ou como ye que la miæ posiçon diffier de la mala interpretaçon.

Hagora, sobre los intamos d'El Capital. & Por remanece'l nuœssu focu ende, pongo mũîtha precauçon incorporando una comprehension holìstica de la theorìa de valor de Marx que remanecerà altamente consciente & responsable d'ediçones futuræs & de læs suæs revisiones tèchnicæs; tamien cun los conceitos que Marx trouxo a la tona na suæ theorìa de crisis non transiente ou persistente (pente los sous scriptos), assegurando cun sperança que la miæ diatriba fundamental (q'intama eiquì, sì q'ansì dirà n disinvolvemientos futuros continuar) ante l mesmìssimu status de signo ou la referencialidà d'ideæs cumo la "theorìa de valor" & la "plusvalìa l trabayu" nun se disapperciba ou eluda. Lo mas de l trabayu theòricu bàsicu fhairà-se conseqüentemente eiquì.

ANALYZANDO "EL CAPITAL"

Excepto si se stableç outramente, todælæs quotaçones que vienen n esta secçon son d'El Capital.

La nuœssa investigaçon ha... intamar cul anàlysis d'un bien.

Marx trata l bien cumo la unidà bàsica de la producçon capitalista & comiença intos l anàlysis de lo cabeiro investigando l primeiru. Kliman, que sofhita se'l puntu central de l anàlysis inicial de Marx sfhaese de l valor propriu de læs simples relaçones de cambio ou d'exhaurilu por elhæs, arrecalca que podrìæ haber una differencia apparentemente importante ente l puntu de partida que Marx professa & ente lo q'elhi mesmu considera que ye. Solo q'esto mal ye una tension illusoria, por ser precisamente nel anàlysis de l bien de Marx u "s'arrevela... que l valor, a l contrario que l valor de cambio, ye una propriedà intrìnseca de l propriu bien" (Kliman). Continuando.

Un bien ye, de mano, una cousa a fhuœra de nòs, una cousa que polæs propriedahes de sou satisfaz deseos humanos d'una ou outra mena.

Delhos de commentadores de la Schuœla Austriaca adelantraræn crìticæs spuriæs scontra la theorìa de valor de l trabayu ãpuntando a cousæs existentes a fhuœra de læs relaçones mercantiles -- que presupponen sta' la producçon afhalada a satisfaze' læs ardenciæs de l consumidor (ou n outræs pallabræs a implementa' la consumiçon cumo causa final de producçon), actualmente real ou simplemente figurada -- ou star a fhuœra de læs relaçones sociales da fheitho (scenario d'isllæs ermæs) & n diziendo q'essæs cousæs requerirìæn trabayu na suæ producçon, non obstante nun siendo de dala utilidà -- ou d'outra maneira dirìæn deteriorase alhende qualquier valor -- la theorìa l valor de l trabayu torna-se impotente. Esta crìtica scapa a l fheithu de Marx importar a dientro de la suæ characterizaçon d'un bien, el que tien de satisfazer realmente læs necessidahes humanæs dalgun typu – que ye ùtile – ou, talque diz elhi mesmu mas tarde n un contextu differente, "[a l cabu] nada ye a tener valor, si nun ye cousa ùtile. Si la cousa ye inutilizable, ermanu serà l trabayu que contien; el trabayu nun cuœnta cumo trabayu, & intos nun crea valor dalu." N una ediçon postreira de l Capital, Marx addicionou que l valor de cambio ye meramente una fhorma particular de manifestaçon de l valor propriamente dithu. Nun tien xacìu, puœis, argumentar q'u l primeiru se perdîu ou se degradou, la existencia l segundu qüestiona-se dalguna maneira cumo determinante de valor de la condiçon previa de ser essa "manifestaçon", acabante mentar, l obiectu n qüestion a l intrar n una "relaçon d'intercambio cun un segundu bien", ye dizir, a l participar -- a l cabu -- n una realidà social (que læs relaçones mercantiles anteriormente mentadæs son potencialmente a eguar). Cun relaçon a esto pienso se' la qualidà spuria d'aquelhæs excepciones candidatæs a la theorìa l trabayu cumo vino vieyo que s'atopa n un celheiru ou næs belhæs artes, por nun responder essæs cousæs a la meta real d'investigaçon a l andar divorciadæs de la producçon social habitual & por tanto, magar ser excepciones a la rieglra, tamien lo son a la lògïca dominante de la circulaçon capitalista; & ansì cumo se possibiliten la economìa cognitiva, la utilidà & la verdà de los conceitos pola omission de factores non essenciales, tamien una doutrina axiològïca ou polìtica nun peccarà por nun contemplar -- intencionalmente ou non -- productos & operaçones de factores non essenciales de producçon (tanto n valor quanto n coste).

Vamus tener razones addicionales mas tarde que nos fhairan arretornar a estos recalques. Vamus continar.

La utilidà d'una cousa fhai d'elha un valor d'usu. Solo q'esta utilidà nun ye una cousa etherea. Stando limitada polæs propriedahes phýsicæs de l bien, nun tien existencia alhende essi bien. Un bien, talque aceiro, maiz, ou un diamante, ye por tanto, qua cousa material, un valor d'usu, daquè ùtile. Esta propriedà d'un bien ye independiente de l montante trabayu que se requier por appropriase de læs suæs qualidahes ùtiles.

Marx admitte eiquì nun existi' la utilidà stremada d'un bien, el material "portador" de propriedahes ùtiles, phýsicæs. Solo que ha hi de fheitho outra cousa de la que la existencia d'utilidà nun ye a prescindir & q'identificarei & explicarei mas tarde. Esto solo ye por dizir que mesmamente si la utilidà cumo propriedà l bien ye independiente de l montante de trabayu necessariu a fin d'utilizar essa utilidà (el proyectu real d'utilizaçon obviamente presuppon daquè q'utilizar), el bien in sigo nun abonda pante la simple existencia de la utilidà. La reconciliaçon de la potencial satisfacçon de necessidà, ye dizir, utilidà, siendo usada cumo una condiçon necessaria de l status de bien & a la miæ carga d'intrinsicismo tamien y vagarà mũîtho ampliase.

Valor de cambio, de mano, apresenta-se n sigo cumo una relaçon qualitativa, talque la proporçon na que los valores n usu d'un typu s'intercambiæn polos d'outru, una relaciòn que camuda constante n tiempo & spacio.

El valor de cambio ou valor nel cambio ye quantitativu tanto cumo fhuer a expressase cumo una proporçon involucrando outros valores d'usu ("dous cousos por ses apparatos"). Esta relaçon ou proporçon ye raramente constante. Paheç directamente obvio que l valor de cambio nun ye constante & que tanto xhente, sitios, conhocemiento & una myriada mas de cousæs appropriadæs pante un contextu dadu, son factores influyentes enforma na determinaçon final de l valor de cambio. Alcordai-vos de magar l intamu que Marx querìæ stremar ente valor & valor de cambio & amosa'l valor propriamente cumo tien de ser, que Kliman tyama una "relaçon non accidental". Esti postrer fin mal serìæ coherente a penæs cun una conceiçon de valor na que la xhente & el spacio podieren tener un papel definitivu na determinaçon de l valor; una comptabilidà non accidental nun permittirìæ un fluxu d'esta mena.

Marx reconhύ-lo, scribe:

Por esta razon, valor de cambio paheç ser daquè accidental & puramente relativo, & consqüentemente un valor intrìsecu, ye dizir, un valor de cambio cun que se relaciona inseparablemente; inherente n bienes, paheç una contradicçon nos tèrminos. Vamus considera'l casu un pouco mas de cerquina.

(Todu l èmphasis mîou)

Vamus. & Hagora volvemus a l primer obiectu de refutaçon d'esti enxayu: Marx argumentou la tercer cousa. Direi adelantrando mas & mangarei la substancia ininterrumpida de l sou argumento primeiro a baxo, inantea de deconstruilo lhœw.

Un bien dadu, por casu, un quarteron de trigo, cambiase por X de l tincte negro, Y delha seda, ou Z de l ouro, &c. -- resumiendo, por outros bienes in proporçones per stremadæs. In vez de tener un valor de cambio, el trigo tien, ergo, per mũîtho mas. Solo q'ente que X de l tincte negro, X delha seda, ou Z de l ouro, cada arrepresenta l valor de cambio d'un quarteron de trigo, X de l tincte negro, Y delha seda, Z de l ouro, &c. tienen de, cumo valores de cambio, ser a remplaçase por cada outru, ou egualar cada outru. Ergo, primeiro: los valores de cambio vàlidos d'un bien dadu expressæn daquè ermano; segundo: el valor de cambio, extensamente, nun ye ma la fhorma d'expression, la fhorma phenomenal, delho que se contien dientro n sigo, non obstante stremable de sigo. Vamus apañar dous bienes, por casu maìz & aceiro. læs proporçones næs que son intercambiables, siendo essæs proporçones læs que fhueren, puœden arrepresentase siempre por una equaçon unde una quantidà dada de l maiz s'eguala a daquè quantidà de l aceiro: 1 quarteron de l maiz = X cwt. de l aceiro. Que nos diz esta equaçon? Diz-nos que n duæs cousæs differentes: -- n un quarteron de l maìz & X cwt. de l aceiro, existe n quantìa ermana daquè commun a intrambos. læs duæs cousæs deben intos ser igual a una terceira, que n sigo nun ye nin la una nin la outra. Cada una, qua valor de cambio, ha puœis poder reduzise a esta terceira.

(èmphasis mîou)

Cumo Kliman arrecalca tan picardiosamente, Marx nun intruga eiquì que permitte ou condiciona l intercambio de bienes cumo mũîthos economistas austriacos presumieræn. Strẽithou la suæ vision a partir de l processu d'intercambio ta læs suæs partes componentes, ta l bien. Por tanto, nun s'intruga como ou por que s'intercambiæn los bienes, intruga-se como se cambiæn, no que se basa l propriu fluxu de capital & quantos & mas subordina potencialmente los interessæs d'una hierachia oppuœsta a la reproducçon capitalista tanto de los proprietarios cumo de los que nun lo son (esta perspectiva ye importante pa l castigu historicamente socialista de læs theorìæs q'exhauren el movemiento econòmico pœl recursu a læs "lheys de la offerta & la demanda", por suppuœstamente talæs lheys explicar solo læs oscilaçones sobre læs expensæs & los precios persistentes, por contraposiçon a l disinvolvemiento d'una persistencia vinciyada a l propriu character & a læs expensæs de la producçon). Por arreformular & paraphrasear directamente a Kliman: Marx deriva la existencia de valor intrìnsecu d'un intercambio postulaho d'equivalentes, non d'un intercambio equivalente d'una existencia postulada de valor intrìnsecu; stablicîu los bienes cumo portadores de valor intrìnsecu, una "tercer cousa" presente n cada un d'elhos, la proporcionalidà de la fhorma d'intercambio de los bienes, & daquè appropriadamente divisible de los valores de cambio d'essos bienes. Vi una obiecçon de la mesma idea de que la distincçon anterior ye relevante & q'apresento hagora por ser a fornecer tanto clarificaçon addicional cumo introducçon a la secçon pròxima: "Si la primer demanda ye verìdica (alcordai-vos que stamus acabantes dispensala cun la cabeira -- derivando "intercambio equivalente a partir d'una existencia postulada de valor intrìnsecu" -- anteriormente), serìæ phenomenalmente indistingible de l cabeiru casu. N outræs pallabræs, Marx gasta un argumento cryptonoumenal pa l valor intrìnsecu mas q'un argumento abiertamente noumenal. Por mas que trate d’obfuscalo pœr acio de la scuridà hegeliana nel Volùmen III, Marx resolvîu propriedahes metaphýsicæs a l obiectu... Defendo q'esto ye, de fheitho, una distincçon potencialmente significativa por pode'l intercambio implicar plausiblemente la commensurabilidà ("intercambio d'equivalentes") de los sous obiectos sin consistir essa commensurabilidà na postulaçon de l valor intrìnsecu. Apaño la formulaçon "phenomenalmente indistingible" incamentando que Marx dalguna maneira importa la conceiçon de valor intrìnsecu na propria characterizaçon de sou d' "equivalentes" (truño parcialmente esta mesma cousa aìna lhœw de l intamu la secçon tres so la pròxima). Esta ye una accurada valorizaçon, sì q'ansì nun fhai falta regular esta suppuœsta distincçon de magar l intamu a fin de que seya daquè illusorio ou non tan authenticamente agudo, puœis esso diba plantea' la qüestion a favor de l instrumentalismo cumo clave por intender "equivalentes", & esso ye mas bien daquè a demonstrase & non meramente a assumise.

Por tanto, inantea truñar frontalmente l argumento anterior na suæ integridà, una ca

mudança completa de martsa a una introducçon un pouco lharga de los fundamentos epistèmicos de los conceitos de valor, de qualquier que fhuer el studio de valor -- l muxicu de la demonstraçon anteriormente mentada -- ye necessaria.

APRESENTANDO L AXIOLOGÏA OBIECTIVISTA

(Ye) l character orientador de la vida cara a l obiectivu -- & la base biològïca d'essi character orientador cara a l obiectivu -- lo que forneç la base pa l propriu conceitu de valor.

-- Allan Gotthelf, "Teleologïa, Principios Fundamentales, & Mèthodu Scientìficu na Biologïa d'Aristòteles.

Qual ye l contextu fundamental & base de la nuœssa tsarra sobre l "valor"? Qualos fheithos essenciales de la realidà existen que dan llicencia & dan salida a l conceitu de "valor", la estimativa valorizante de læs cousæs, la suæ gradaçon, mediçon & prebendæs n relaçon cun daquè patron que permitta la comparança axiològïca pœl tiempu? (talque nel casu de Marx relacionando l valor non pagu de los insumos de trabayu cul valor de los bienes produzidos cumo explicaçones de la suæ characterizaçon "M"). Como son estos conceitos evaluativos que se formæn & d'unde vienen?

Ayn Rand, basando-se n una thesis d'outra orientaçon ou n outru aspeitu teleològïcu de valorizaçon que s'inspira na èthica Nicomacheana d'Aristòteles, define valor simplemente cumo "aquelho polo que s'actùa a fin de ganhalo &/ou caltenelo", & delimita la sfhera d'applicaçon d'esti conceitu a organismos vivos (vamus ver delhæs de differenciæs ente Rand & Aristòteles n un intrin). Por comprehender por que ye que lo fhai elha, vamus considerar primero, ou meyor ditho, vamus discobri' la hierarquìa epistèmica sobre la q'arrepousa implicitamente l "valor" (por casu, el conceitu de "roubu" depende gëneticamente de l conceitu de "propriedà"; queremus cata' læs raìzes gënèticæs de l "valor"). Rand scribe:

Valor presuppon una respuœsta a la qüestion: de valor pante quien & pa que? "Valor" presuppon un patron, una meta, & la necessidà d'acçon cara a una alternativa. U nun ha hi alternativæs, nun son possibles valores.

La primer cousa que rescamplar ye que valor ye un phenòmeno subiectivu-relativu ou subiectivu, ou relacional. La existencia de valor requier tanto la existencia d'un subiectu valorable -- pante "quien" -- & la existencia d'un fin pa l que l valor ye un valor & una fhorma -- un "pa que". La valoraçon nin ye, nin ye a implementase, por tanto, na falta d'una meta ou d'un fin, a fin de que l puxu pola acçon nun seya inexistente; & nun ye a existir sin un subiectu, daquè que fhaiga que la valoraçon ou la retençon tenga daquè valor -- daquè que podia tener & de fheitho tien un interes na realizaçon d'una alternativa a outra. Por arrescampla' la falsedà de l intrinsicismo axiològïco (que ye de lo q'accuso a Marx & a quien tornarei aina) fhai falta solo rescamplar que l suppuœstu adtributu intrìnsecu a l algame -- la nuœssa "tercer cousa" n esti casu -- ye realmente relacional, ye dizir, amuœsa la impossibilidà de se' los bienes axiologïcamente validos per se -- cumo condiçon de mercantilizaçon ou d'outra fhorma. Ye nidiamente cierto que physicamente existen adtributos intrìnsecos observables, cumo la massa, ansì que, obviamente, nun se puœde argumentar que los adtributos intrìnsecos nun existen. La qüestion ye meramente si l valor ye ou no un tal adtributu ou, nel sou sitiu n postrer anàlysis, subiectivu-relativu ou aquelho que primeiro se denominou "accidental". Un de los puntos d'esta secçon serà intos rescamplar como realmente nun puœde haber demonstraçon de valor intrìnsecu por implicar qualquiera demonstraçon d'essi typu necessariamente exhibir una relaçon mangando-la n contextu d'un assumptu & d'un fin, de maneira a nun poder haber possibilidà de svinciya'l valor d'essi typu de relaçon. Vamus continar.

Rand tamien scribe que valor presuppon "un patron, un propòsito & la necessidà d'acçon pante una alternativa". Un patron mal a penæs ye l fin de l acçon, el valor postreiru pa l que todolos valores minores son los medios. Non extraña a læs formulaçones Aristotèlicæs, Rand identifica valoraçon cumo necessitando culminar in daquè fin, in daquè patron de valor (que delhæs de vezes se y tyama "fin inclusivu" nel Pensar d'Aristòteles). El valor requier un "pa que" por ver nòs nel valor un phenòmeno instrumental & que materializa la fhorma d'acçon ou satisfacçon dalgun outru obiectivu (sì q'ansì non exhaustivamente: el contextu biològïcu de valorizaçon fhai se' los medios de vida, n una orientaçon fundamental, indivisibles de la realizaçon ou consecuçon de la vida); los instrumentos de la vida nun son ma los sous constituyentes. Esta introspecçon proporciona una base fhuœrte arrefhugando lo popular conseqüencialista versus la distincçon deontològïca n èthica, solo q'esti ye un thema bien lhœñe de los fines d'esti enxayu. Si los nuœssos valores son medios pa daquè fin (vamus dizir, educaçon) que ye de por sigo un mediu pa daquè outru fin (denheiro) que ye de por sigo un medio pa daquè outru fin (subsistencia), discobrimus que si esta sequencia nun termina n dal valor final, dal patron que facilite gradaçones teleològïcæs, intos la sequencia nun podrà intamar tampouco (nun podrà nunca "wœñar de la tierra", por dizilo ansì). Contestando a una presentaçon d'una version anterior d'esti artìculu, vi que s'arguìa que l axiologïa de Rand yera implìcitamente contradictoria por acceitar nidiamente la fhorma de "funcçon argumental" d'Aristòteles & a l in par dispensando l anàlysis d'Aristòteles de l ergon humanu u l alma nutritiva remaneç pol bien de l alma racional. Rand invertîu suppuœstamente esta relaçon per acio d'entemecer ou ta por identifica'l sou patron de valor -- "sobrevivencia de l ser humano qua ser humano" -- la suœrte de "valor ùltimu" de l q'anduvieræmus fhalando, cun l alma nutritiva. Contestei cumo vien:

"So pena de sonar extraño un pouco n estæs observaçones condensadæs, you dirìæ que læs fascinaçones biològïcæs d'Aristòteles lhevarun-lu a comprehende'l Ser de l ser humano n una lhuz mas conseqüencialista que Rand (avulta-mi da fheitho q'Aristòteles tampouco ye un conseqüencialista). Cun esto quiero dizir que, na medida n que la èthica de Rand transciende l accoplamiento tradicional d'egoismo & de conseqüencialismo (& avulta-mi definitivamente que l status de Rand cun relaçon a esta transcendencia ye un pouco complicau d'intender -- el precedente històricu que se stablicîu previamente nun anda sin polo mènos daquè aspeitu meritoriu & comprehensivu), la subordinaçon de que se fhala nel pensamiento d'Aristòteles sobre lo que ye nutritivo pa l alma racional ye una specie de subordinaçon que Rand nun diba admittir realmente de mano. Por? Por nun ver Rand la conseqüencia de valores specìficos -- ya seya de l cuœrpu ou de l spìritu -- cumo daquè distincto de la bondà na suæ geta; nun admitte dala dexebra ente la bœna vida & læs acçones a læs que debe la suæ existencia (por casu, la condiçon de nutriçon inantea de la "contemplaçon pura"), ta næs suæs respectivæs evaluaçones. Lo que ye bœno pante Rand debe l sou status non a daquè realidà xebrable, conseqüencial, debe-lo a la contribuçon causal que se disindolrca na consecuçon de "la supervivencia l ser humano qua ser humano". Ansì, pante Rand, nun ha hi subordinaçon stremada d'alma dala a dala outra, puœis ansì cumo l ser humano ye una unidà indivisible de cuœrpu & spìritu, son-lo tamien los sous respectivos valores nel Caltener la vida humana.

Elho ye talvez una fhorma cafiante de dizir que la vida nun ye una conseqüencia sobre, a parte, contra ou separable de los sous medios, de los sous valores necessarios. Son aquelhæs evaluaçones, aquelhæs acçones. Sì que pienso da veræs que Rand admittirìa una gradaçon de bœnos valores (d'eiquì la necessidà d'una "medida teleològïca"). Nun creho q'admittier una gradaçon fheitha n base a una distancia intrìnseca ente valores physiològïcos & psychològïcos. Ansì, elha mal fhalarìæ de valores morales "pol bien de la sobrevivencia de l ser humano qua ser humano" & de dal subsystema biològïcu responsable d'essa actualizaçon cumo siempre pol bien d'outro, puœis nun son realmente separables de la meta final -- dala gradaçon nel "valor de l valor" q'amentei anteriormente, dala èthica de "segunda hierarchìa", si se quier. Rand nun posiciona l alma racional cumo daquè q'habrìæ existir pol bien de l alma nutritiva, por ver elha l posicionamiento de qualquiera d'estæs cumo existente por causa de la outra cumo daquè illìcito; todolos valores individuales vienen a existir pol amor de la contribuçon causal que fhaen por daquè alhende si mesmos -- & torna-lo esso instrumentos -- solo q'essi valor addicional de dala maneira nun se disintiende ou nun se distancia abondo de los valores & virtudes que constituyen una vida a fin de qualificase cumo un valor intrìnsecu ou non instrumental, puœis la vida mal a penæs ye un processu complexu d'acçon que consiste principalmente n ganha' los proprios valores que son los medios pante elha. La preservaçon de la integridà organìsmica -- bien physiològïca bien psychològïca, nutritiva ou racional -- ye un mediu pante si mesma.

Vemus intos que los xhuizios de valor & acçones que s'eguen d'esta maneira n elhos nun grilhen de la nada & nun son a dir flrotando & a parte d'un vìnculu instrumental; vinceya-se l valor siempres & ayures cun relaçones teleològïcæs. Hagora estæs identificaçones, por mas plausibles & utilizables que fhueren, mal a penæs stan acabantes d'apresentase. Por demonstrar verdadeiramente l fracassu fundamental de l intrinsicismo axiològïco, hemus vincula' la sphera de valoraçon a instrumentos & themas alhende simplemente de declaralo (nota: veremus posteriormente nun ser essi valor simplemente subiectivu-relativu por causa d'una suppuœsta impossibilidà d'actuar ou incorporar ou fhazer usu d'instrumentos por parte d'aquelhos existentes que nun stan "subiectos", mas bien que la qüestion de valor nun apaheç & ye litteralmente comprehensible a fhuœra de la geta por algama' la existencia biològïca, a fhuœra de la sphera d'aquelhos existentes subiectos viviendo. Champagne apresentou-lo ansì: "Si la continuidà ontològïca de la vida se garantizare cumo la de la materia -- (Rand) argumenta -- dal valor serìæ possible, por nun haber real alternativa a nada -- dal incentivu por classificar un obiectu ou actividà cumo mas ou mènos importante q'outro. Los valores son puœis un fheithu obietivu que mana de la existencia biològïca finita de qualquiera creatura. Solo por poder un organismo n qualquier momento perde' la vida tien elho un interes perceptible nel intornu de sou."

De fheitho daquien podrìæ andar pensando hagora daquè de l typu "acuei, todo esto sta per bien, sì q'ansì definistis meramente l valor de maneira tala que la teleologïa & l assumptu de l valor xhuœgen un papel importante & nun demonstraræn indagora la necessidà d'essi accoplamiento. La codificaçon de la terminologïa nun paheç supplanta' la identificaçon d'una causa, razon pa nun mos permittir tener un valor de l typu que pretendemus attribuir n existentes independiente d'un thema que valorar". Relacionando-se perfectamente cun esto, delhos podrìæn andar pensando tamien que Marx tien licencia pa definir "valor" de qualquiera maneira que y appetecier, siempre que fhuer consistente nel usu & cun respeito a lo que quier explicar, ye dizir, la regulaçon & l movemiento de capital, precios, &c. Esta actitude procura intos una seguridà n artificios stipulahos & definiçones qua stipulaçones. Lo que falha completamente & da fheitho n pescanciar esta perspectiva por ende ye que l puntu nun vaî de dala maneira de lo que cada un piensa que ye lo que tien ou nun tien de significa' la pallabra "valor", ou ye a significar. Aristòteles scribîu nos sous Tòpicos,

nun habrìa you dar dala outra descripçon por mas que s'utilizare; puœis la nuœssa meta a l stremalæs nun fhoi crear una terminologïa, fhoi reconhoce' læs differencies que s'atopæn ente sigo.

(èmphasis mîou)

Por tanto la nuœssa qüestion refier-se mas a la identificaçon de l character proporcional de los valores de cambio (& non a la condiçon -- fhai alcordase un pouco de l "intercambio postulaho d'equivalentes" & l reconhocemiento explìcito de Marx de lo que los austriacos delhæs de vezes tyamæn la precondiçon de la "doblre disegualdà" a l produzise l intercambio) -- cumo daquè que se vincula inextricablemente a l ser biològïco, de fhaer illìcita qualquiera orientaçon stipulada de "valor" que pretenda capturar esti character sin recurrir explicitamente a aquelho que nun puœde pertenecer solo a la fhorma-bien, & que nunca podrìæ nin sperar se' la conseqüencia final de la "geta de l bien ùnicu" de Marx (cumo "ser un productu de l trabayu"). Læs stipulaçones son a errar epistemicamente si l suppuœstu definiens contradiz, evade ou niega los proprios phenòmenos que causen & permittan que l(os) referente(s) que se qüestionæn seya(n) conceitual(es), tenga(n) significaçon & contextu. Ditho d'outra maneira, el definiens relevante de Marx xebra-se fundamentalmente de lo que causa la necessidà que tien un organismo de favorece' læs cousæs dientro de l sou umwelt (ansì cumo n ùltima instancia stableç la satisfacçon de la necessidà n gëneral contra l alternativa de la non vida) & que val de causa obiectiva dual tanto de l phenòmeno d'intercambio cumo de lo que limita por necessidà qualos bienes son intercambiables. Por relegase sin poner un wœyu na relatividà organìsmica la identificaçon d'una propriedà commun a la identificaciòn d'una relaciòn de similitude simplìciter, ye dizir, a una identificaçon sin un wœyu pa l intercambio, a la maneira de la proporcionalidà n qüestion & pa l fin mesmu de la nuœssa pesquisa.

Expandirei mas estos puntos na pròxima secçon. Per hagora, vamus dir a tras, a la qüestion & relevancia d'alternativæs a la existencia de valores. De Rand:

Mal ha hi una alternativa fundamental nel universo: existencia ou non existencia & perteneç a una classe ùnica d'entes: Organismos vivos. La existencia de materia inanimada ye incondicional, la existencia de la vida nun lo ye; depende d'un cursu specìficu d'acçon. La materia ye indestructible, camuda la fhorma, por ende nun ye possible que deixe d'existir. Ye mal a penæs un organismo vivo l que se confronta scontra una alternativa constante: la qüestion de vida ou muœrte.

Talque incamentei parcialmente na propria incepçon d'esti artìculu, Rand acopla finalmente la existencia de valores cun la existencia de vida. Ye la constante condicionalidà de la fhorma de vida de la que mana la necessidà metaphýsica de valores & de la necessidà d'actuar por asegurar & caltener cousæs instrumentales pa la preservaçon d'un organismo, por dar preferencia a obiectos dientro l sou rodiu. Sin vida, nun ye a haber dal valor significativu, dala razon por tener daquè participaçon nel mundo que nun stea vinculada n delha maneira cun la(æs) acçon(es) specìfica(æs) requerida(æs) pola supervivencia. Nun ha hi preferencia sin condicionalidà, nin patrones a fhuœra l contextu d'un puxu. Esta ye la base metaphýsica de læs revindicaçones de valor. L aspeitu relativu de l subiectu de todu valor ye por naturaleza, una perspectiva biològïca incorporada. Champagne outra vez:

Si hemus de comprehender por que ye q'existen valores polos q'intamar, [Rand] argumenta que debemus recupera' la immanencia implìcita na incarnaçon & conceder plena primazìa metaphýsica a vidæs particulares.

(èmphasis de l auctor)

Omitto una discussion mas tèchnica de la "necessidà d'acçon cara a una qualificaçon alternativa" de Rand, a favor d'amentar que na falta d'alternativæs (que nun ye lo mesmo que dizir que la conseqüencia sta metaphysicamente dada; alternativa nun implica eleiçon), nun ha hi base q'asignar a dala conseqüencia n un sitiu n una rede axiològïca (intamando cun la vida) por fhazese necessario que la propria acçon dalguna entidà seya innecessaria ou necessariamente inefficaz; la valoraçon ye da fheitho distincta de la passividà & ta quando processos metaphysicamente dados son los q'animen a una entidà n imitaçon d'un processu de valoraçon de la distincçon q'indagora se caltien. Esta distincçon acaba por referise a l phenòmeno de l acçon autoproduzida, un phenòmeno que Rand caltien accompañando-lu cun acçon autosustentada & orientada a l obiectivu, cumo characterìsticæs parcialmente essenciales de l organismo vivo. Rand admittîu (ou emphatizou) ta cousæs cumo delhæs d’acçones cellulares non conscientes & processos phototròphicos cumo instanciæs de taxaçon, de valoraçon (ou "telos" siendo n intrambos casos preservaçon ou caltenemiento activo de la integridà phýsica & de la vida). a l mirar nòs el mundo, atopamus poucæs cousæs que seyan a instancia' l acçon orientadæs por metæs -- actuando por ganhar &/ou conservar cousæs. Los mas de los entes arrodiando-nos na nuœssa vida diaria son inertes & non conscientes. Læs mas de læs cousæs simplemente nun participæn n acçones orientadæs por metæs por ganhar &/ou conservar nada. Magar poder nòs quiçabes subsumi' la baltada de qualquier cuœrpu so l conceitu d' "acçon", la orientaçon relevante que se gasta eiquì ye specificamente l acçon autoproduzida; lo que tien que s'emphatizar nun ye meramente q'una cousa participe na acçon, ye ser elha la instancia. Esta insistencia na autoproducçon nun ye por nega' la existencia d'una causalidà externa & efficiente, ye simplemente por considerala cumo indecisa & de fheitho incessantemente mitigada por acçones de los organismos u hemus ubica' la producçon d'energïa n dientro de læs structuræs internæs (& segun lo q'orienten los mechanismos internos), ya seya informaçon a partir de l nucleu, ta læs structuræs energèticæs internæs ou la toma de decisiones conscientes.

Naturalmente, dal organismo ye a crea' la suæ propria energïa, una vez que toda energïa deriva de fhœntes externæs & mesmo totalmente deterministas; læs reacçones biochìmicæs qualificarìæn-se de casos d'acçion autoproduzida, siempre que la fhœnte immediata d'energïa & l Poder d'acçon fhueren a localiza-se dientro l organismo. De fheitho, la vasta mayorìa de l acçon produzida internamente ye veramente una respuœsta a los stìmulos externos; si non obstante essi stìmulu ye a se'l responsable de disincadenar ciertæs acçones, nun læs impulsa. Existen mesmamente structuræs "designadæs" a ignorar stìmulos externos quasj q'inteiramente & q'operæn solo por movemiento intrinsecamente produzido næs structuræs neuronales responsables de los schemas de los rhythmos circadianos nos mammìferos.

Por tornar clara la distincçon ente la destrucçon de lo inerte (& de læs suæs fhormæs) & la cessaçon de vida, na medida n q'intrambæs se relaçonæn respeito a la noçon d'alternativa fundamental, ha hi que salientar que lo inerte nun se confronta cun l alternativa immediata de la muœrte, que tanto la suæ fhorma cumo los processos materiales que faciliten læs suæs structures reconhocibles & ascendientes son un dato acquiso; & que la suæ destrucçon ou alteraçon (na fhorma) ye, n ùltimu anàlysis -- salvo por interferencia externa -- una qüestion mal a penæs de sgaste. La vida ye da fheitho distincta d'esto -- la suæ existencia contina requier processos activos, de geta de metes & de realizaçon pol organismo cumo un todo, cumo una unidà integrada n opposiçon a los componentes materiales finales, disconnectos, disìntegros & dados individualmente. La destrucçon de la fhorma de vida ye potencialmene reductible non solo a la destrucçon de los sous elementos (que podrìa precipita' la destrucçon dalgo cumo la solidez debido a la imposiçon d'una structura electrònica differente), tamien lo ye a l actividà impropria de l funccionamiento d'essos elementos cumo un todo integral. De la mesma maneira que la vida nun s'atopa n dal de los sous componentes finales, ansì la suæ cessaçon nun ye simplemente una qüestion de perdelos. La muœrte & la perdiçon de l funccionamiento nun se refieren tanto a la perdiçon d'un elemento (salvo obviamente daquè cumo un wœrganu importante), cumo a l bœn funccionamiento d'essos elementos. Ye cierto que la perdiçon ou la eliminaçon d'elementos particulares cumo l oxýgëno resultarìa n muœrte. La perdiçon d'essos elementos nun ye n si mesma la perdiçon de la vida ma meramente lo que lo precipita, magar consisti' l actividà de la vida precisamente n cousæs cumo respiraçon; de la mesma maneira que la vida ye irreducible a læs suæs partes componentes ou elementos potenciales, tamien ye ansì irreducible a læs suæs actividahes componentes ou potenciales structurales. La vida nun ye un quantum, ye movemiento d'una mena specìfica. Ergo quando la materia inerte meramente ye & serà n sin fin pœl tiempu, lo vivo ye a tornase inerte. Lo vivo & lo muœrto son differentes. La vida, cumo processu constante d'acçon, arrepresenta l phenòmeno productor de valor, el terminus d'instrumentalidà & l intamu & patron de todu schema axiològïcu. El valor siempres & ayures intama cun vida ou mas precisamente cun subiectos vivos, & remaneç vinciyau a elhos cumo subiectos individuales vivos. Ha hi una litteralidà fata svinciyando l valor d'un thema de valoraçon, de caltene'l valor in qualquiera cousa & nel casu nuœssu, d'un bien. Ye ya tiempu de tornar a l argumento de la tercer cousa de Marx.

ACABANDO L LTV

Tornando a l argumento de Marx:

Sì q'ansì ente que X de l tincte negro, Y delha seda, ou Z de l ouro, cada delho arrepresenta l valor de cambio d'un quarteron de l trigo, X de l tincte negro, Y delha seda, Z de l ouro, &c. tienen de, cumo valores de cambio, ser a remplaçase por cada outro, ou egualar cada outro. Ergo, lo primeiro: l intercambio vàlido de valores d'un bien dadu expressa daquè ermano...

Esta cabeira proposiçon ye, sobre maneira na fhorma n que Marx la usa cumo condiçon de magnitude (de fhuœrça de trabayu) a la que l denheiro responde na suæ theorìa d'exploraçon, un bederre non sequitur. La "remplaçabilidà" de que Marx fhala eiquì quier dizir meramente la intercambiabilidà accidental de valores de cambio por un bien dadu. & N esta orientaçon son ermanes, qualitativamente, a l servir cincielhamente de valores de cambio, solo q'esto nun evidencia dala egualdà axiològïca ou quantitativa ("... existe n quantìa ermana daquè commun a intrambos") precisamente por que n considerando essos valores de cambio de remplaçables, omitten-se los subiectos involucrados nel intercambio, & lo que constitui un "valor de cambio vàlidu" tampouco ye possible intendelo litteralmente n falta d'un subiectu d'intercambio (valorador).

Vamus apañar dous bienes, por casu maiz & aceiro. læs proporçones son intercambiables; siendo essæs proporçones læs que fhueren, son a siempres arrepresentase por una equaçon unde una quantidà dada de l maiz s'eguala a daquè quantidà de l aceiro: 1 quarteron de l maiz = X cwt. de l aceiro.

Characterizar a l actu de cambio cumo l intercambio d'equivalentes tien sido fheitho siempres de magar los vieyos tiempos. Ciertamente Aristòteles scribe n Lhibru V de læs èthicæs Nicomacheanes que "nin habrà associaçon sin intercambio, nin intercambio sin egualdà, nin egualdà sin commensurabilidà". Marx vìæ-se a si mesmu respondiendo pol veru character de la suæ commensurabilidà, quiça ta contra la stipulaçon d'Aristoteles de monisma (denheiro) por tornay a eliminar a l denheiro l veru character de valor a l day el papel de representaçon. Ditho d'outra maneira, la representaçon universal accordada a l denheiro tien por causa d'universalidà una substancia commun q'arrepresentar -- l appariçon de l precio nun ye un fheithu, ye un phenòmeno eminentemente social.

Por ende, u la reducçon de bienes de Marx causa favorece' la fhuœrça abstracta de trabayu cumo la condiçon commensurable, Aristòteles dà-nos (posteriormente a l Lhibru V) los intamos d'un mechanismu intersubiectivu de commensurablidà & determinaçon de precios, una relaçon basada non nos obiectos d'intercambio, basada nos sous subiectos. Campagnolo exprimîu-lo ansì:

Valor subiectivu cumo conseqüencia de l xhuizio individual de la xhente comuñeiro nel negocio determina la valoraçon que cada comuñeiro tien de l bien que tracta de negociar por outru, de l que siente daquè necessidà cun apuru que pide satisfazese. Ende sta la fhœnte & la rieglra l processu d'intercambio, cabo l sou necessariu impulsu inicial: daquien (un 'actor') siente una necessidà, intiende que dèl bien ye a satisfazer essa necessidà & valora-lo a comuña cun la intensidà de la cabeira.

(èmphasis de l auctor)

Nel Lhibru IX de læs suæs èthiques, Aristòteles (dispensando l thema de la xhusticia distributiva de l Lhibru V) scribe de la perpetuaçon de l accuœrdu mutual:

Por valorizar, cumo rieglra habitual, aquelhos que tienen una cousa de fhorma differente d'aquelhos que la quieren obtener. Por pahece' læs propries possessiones & dones proprios siempre valir mũîtho, ye non obstante la retribuçon la que determina realmente la evaluaçon de l receptor. Sì q'ansì nun ha estima'l don polo que y paheç que val hagora a l recibilu, ha-lu pol valor que y dîou inantea recibilu.

(todu l èmphasis ye mîou)

Los primeiros aldericæs nos cìrculos socialistas sobre la theorìa de valor marxista tienen introduzido la qüestion de la permissibilidà de reduzi' la tercer cousa de Marx a la utilidà abstracta de la mesma fhorma que Marx fhexziera cun la xebra l lhabor abstractu. Esto resjstîu-lo Henry Hyndman pola funcçon particularizadora de la persona cun respeito a la utilizaçon; por ende impossibilitando la mediçon de los valores d'usu d'un typu contra outru d'esta maneira (excepto per acio de recurrir a daquè cumo l denheiro), & deixando la noçon d' "utilidà abstracta" perfeitamente n sin xacìu por deixar baltia'l "particulizador": el subiectu. Cun esti fin, garrou imprestau un excerptu de Ricardo ente que y daba una somanta a la theorìa de valor de l sou vieyu opponente Jevons, & que cito solo n parte ende:

Quando dou 2.000 vezes mas de tela por una lhibra de l ouro de lo que dou por una lhibra de l fhierro, amuœsa que y outorgo 2.000 vezes mas utilidà a l ouro q'al fhierro?

El phraseo & la presumpçon na la propria formulaçon d'esta pesquisa plantea crucialmente la qüestion a favor d'un typu de mediçon fundamentalmente cardinal appropiada pa quantifica' la nuœssa "tercer cousa", divorciada d'un systema de mediçon patentemente ordinal q'andarìa funccionando si l locus de la commensurabilidà s'identificare cun la capacidà d'un bien d'arredondia'l schema axiològïcu d'una persona; & u qualificativos talos que "2000 vezes mas" son da fheitho inapplicables. La fhuœrça, l impactu & la influencia de lo que s'intercambia por obiectos, por algamar valores, nun se mide cun nùmeros cardinales, mide-se cun rangos ordinales, ye dizir, teleologïcamente. Vamus clarificar esti principio indagora mas tornando a Marx per un intrin:

Que nos diz esta equaçon? Diz-nos que n duæs cousæs differentes: n un quarteron de maiz & X cwt. d'aceiro, existe n quantìa ermana dalgo commun a intrambos. læs duæs cousæs han ser intos egual a una terceira, que n si mesma nun ye nin la una nin la outra. Cada una, qua valor de cambio, ha puœis de poder reduzise a esta terceira.

(èmphasis mîou)

A cambio, essa "tercer cousa" nun ye de fheitho una cousa, ye una disposiçon, una actitude mutua de los negociantes por relaçon a l sou respectivu fin d'intercambio relativo a la cousa intercambiada personalmente. & Ye mas, esta disposiçon ye quantificable non por virtude d'una magnitude totalmente illìcita medida n "horæs de lhabor" -- socialmente necessariæs ou non -- ye-lo pola differencia ordinal ente lo que s'intercambia & lo intercambiando, la posiçon d'esto cabeiro quanto mas pròximo de la cimeira de l schema axiològïcu de cada persona, ou seya, la vida ou la satisfacçon de l deseo communmente, nel xhuizio de l negociante. Lo q'ando lhevando a tyama' la "condiçon de commensurabilidà" de l intercambio de productos nun s'atopa n una reducçon a una "tercer cousa" depersonalizada presente n cada productu, atopa-se n una actitude evaluativa presente n cada un de los participantes de l intercambio. Marx anda perfeitamente consciente de la existencia d'essa actitude nEl Capital, solo que yerra a l posiciona' la fhorma d'intercambio de los bienes, lo "que los bienes intercambien cumo", cumo daquè a supplantar ou distancia-se intos de l dominio de la instrumentalidà, de la relatividà ("Vîmus que quando los bienes s'intercambien, el sou valor de cambio manifiesta-se cumo daquè da fheitho independiente de l sou valor d'usu... la substancia commum que se manifiesta nel valor de cambio de los bienes, siempre que se discambien, ye l sou valor.") de l subiectu (& non social -- mas sobre elho n solo un intre--) (èmphasis mîou) Polo que respeita a esto, Hilferding, næs suæs respuœstes d'enxayu a la "theorìa psychològïca" de Bohm-Bawerk sobre l valor & læs crìticæs a Marx, tractou d'argumentar que Marx nun se scaheiç de l valor d'usu na orientaçon appropiada a l tyama' l attençon sobre l sou tractamiento de la utilidà ("satisfaze' læs necessidahes") cumo una condiçon previa a la mercantilizaçon & l intercambio propriamente dithos. tengo visto gastar esta tàctica tamien por outros socialistas mènos adeptos a l tractar de confronta' læs crìticæs notories adelantradæs por Wicksteed. Solo que la qüestion nun vaî de dala maneira de la importaçon de la utilidà no abstracto cumo garantizando la deseabilidà l intercambio, vaî sobre la primacìa & condiçon de la utilidà spalomilhando la fhorma l valor, de l valor n usu proporcionando l character fundamental de commensurabilidà. La propria configuraçon de l valor cumo daquè curriente, ou n outræs pallabræs, la reducçon de la commensurabilidà a daquè que perteneç simplemente a la multiplicidà d'obiectos que s'intercambiæn de maneira simpliciter -- & u apahecen nel intercambio -- subvierte da fheitho la particularidà individual, a saber biològïca, el character de la relaçon evaluativa ente un subiectu & los obiectos que se taxæn, ansì cumo ente los obiectos (la condicionalidà de la existencia biològïca ye a se' la ùnica causa de læs gradaciones & igualdahes evaluativæs), & n realidà imburria l pre-requisitu primitivu de satisfacçon de la necessidà cumo condiçon de l status de bien, a la irrelevancia -- que yera precisamente l obiectivu de dir alhende la fhorma accidental/"phenomènica" de valor de cambio -- por existir & pertenecer a una eixa de taxaçon stremada (pœla circulaçon capitalista) d'essa eixa que suppuœstamente apaheç cumo una multiplicidà! L appropriada recuperaçon de la individualidà perteneciente a la "miæ" theorìa eiquì talvez seya possible vela tamien sin falha de sou, subsumiendo essæs "excepçones" anteriores a la theorìa l trabayu (que, outra vegada, nun ha llese sin crìtica cumo un error ou flraqueza immediata) in daquè cumo l valor de l awa cumo daquè mas grande que lo de l diamante proverbial pante un aventureiro perdido n un ermu; la satisfacçon de los requerimientos nutricionales bàsicos ye una actividà principal por garanti' la integridà corporal todu l tiempu & por tanto, tal que valor, siempres oscilla mũîtho per approximando-se a la cimeira de læs hierarquìæs axiològïcæs; in todolos casos de creaçon & de geta de valor, el cuœrpu per facilita los sous medios.

La uniformidà de que fhalàræmus nun ye, por tanto, substancial, ye intencional, puœis un "intercambio postulaho d'equivalentes" ye necessariamente una postulaçon que contempla la intersubiectividà, & non solo læs relaçones interbienes. Los bienes nun s'intercambiæn elhos mesmos, ye la xhente quien los intercambia, & dala theorìa l cambio puœde perder licitamente de vista essa xhente que fhai l intercambio. & Si l valor s'analyza n intercambio, n utilidà ou de qualquiera outra maneira, cada una d'essæs categorìæs subsume-se por -- analyza-se dende -- una categorìa comprehensiva & exhaustiva de valor biològïcu que, strictamente fhalando, ye una redundancia; el valor ye inextricablemente actor. L intercambio n si nun se basa nin evidencia dala pallabra sobre los obiectos d'intercambio per se, mal a penæs na relaçon que caltienen cun los negociantes. La ùnica parte "qualitativamente egual" ye l apparente concomitancia d'interessæs nos negociantes, non una concomitancia ou mesmo la propria existencia de valores intrìnsecos. Cumo ya tengo ditho, la "tercer cousa" incuœntra-se & ye la relaçon que todolos intercambiadores caltienen cun lo q'anden intercambiando: beneficio percibido (si qualquiera parte "realmente" ganha ou non ye irrelevante, puœis læs disposiçones -- non el contenido effectivo ou conseqüenciæs eventuales -- de los miembros de l collectivu ye todo lo q'importa; la quantificaçon de l "beneficio" ye tamien una qüestion de mediçon teleològïca). Tal cumo Marx omitte implicitamente la necessidà metaphýsica d'un evaluador pa la existencia de valores, tamien omitte implicitamente la necessidà de la relaçon q'ha existir ente taxadores polo que respeita a los valores que cada un d'elhos intercambia a fin de characterizar essos obiectos (& non los condicionar -- esta distincçon ya s'explicou & utilizou delhæs vegadæs anteriormente) in primer puœstu cumo valores d'intercambio.

Spera un pouco, direhes. Intos el "character social" de l valor -- l aspeitu relaçonal de l valor pol que Marx criticou de fetischistas aquelhos que nun reconhocìæn tal dominio -- nun trahi la qualificaçon de "socialmente necessario" a la subiectividà de vuœlta?

El disaccoplamiento ente valor & taxador ye inadmissible por se'l valor un phenòmeno profundamente biològïcu, una perspectiva d'existencia que requier un ser incarnaho, condicional, de l que la vida val de telos d'ordinalidà axiològïca, & dà xacìu a la necessidà de taxar esto ou aquelho, & mesmo esto sobre aquelho (q'opera mas salientemente na occasion de l intercambio). A l reconhocer que condenei Marx por ignora'l componente organìsmicu de la taxaçon, los crìticos procurarun recuperar esta condiçon ãpuntando a los commentarios de Marx -- que you mesmu subliñaræ per-explicitamente a l intamu (& u ta fhixzi mùltiples crìticæs tamien de lo q'implica quando lo scaheicemus) -- sobre la socializaçon de los bienes & l character social de la suæ fhorma de valor, & ansì arreclama'l suppuœstu character relacional de l valor, citando la relaçon de l valor cun la sociedà. Esto ye per-simplemente mas intrinsicismo nel trabayu, ye un fracassu n appreciar que ye lo que l character relacional de l valor de facto relaciona. Substituyendo sociedà por actores taxadores nun algama mènos depersonalizaçon q'al proclama' la independencia metaphýsica de l valor da fheitho; la sociedà nun ye un ente viviente (nin anda de dala maneira submittida so l requerimiento d'acçones specìficæs que tuvier d'imprehender por "sobrevivir"; la sociedà nun ye nin el typu cousa q'actùa de maneira relevante), mal sta eguada de, cultivada por, sustentada por & creada por seres vivos. Esto ye de fheitho una abstracçon (sì q'ansì non solo esso). La muœrte nun ye una abstracçon, nun ye ma la real, existencial conseqüencia de nun ser a acquirise los valores que conducen appropriadamente a la sobrevivencia. læs abstraçones mal "muœrren" a l fhaelo la xhente que læs crea, læs grava & s'alcuœrda d'elhæs, & por nada nun læs geta, mũîtho mènos cata valores. La recuperaçon de l aspeitu relacional mal ye possible cun la introducçon, non de taxadores -- ou proclamando la suæ incorporaçon dalguna fhorma por incantu dientro & ente sigo d'un taxador, d'una persona viva, subiectu taxador que se submette immanentemente a la lhuîtha pol Ser. La condicionalidà de la existencia biològïca ye una condicionalidà a la que se nos confronta.

Outra crìtica que tengo vista cun freqüencia ya ceho, & que s'amentou nel intamu d'esti enxayu, fhoi como ye que sou quien a caltene' l accusaçon d'intrinsicismo contra Marx quando elhi mesmu paheç mobilizar una accusaçon d'intrinsicismo scontra aquelhos que fetitsizen el valor, absolutizando-lu?

La miæ recontestaçon primitiva, que ridicularizou da fheitho essa equaçon, solo que n tèrminos terriblemente bederres, identificou que precisamente næs crìticæs de Marx a essos "fetitsistas", inda fhai usu explìcitu de l intrinsicismo -- contra lo que tengo stado argumentando de magar l intamu -- cumo una posiçon de recule. N outræs pallabræs, sofhita se' læs doutrinæs xhuntæs de l absolutismo & de l intrinsicismo axiològïcos exhaustivos. Kliman dixo-lo ansì:

Marx eiquì critica estos auctores non solo por nun ser a reconhocer que l valor determina-lu l tiempu de lhabor. N arrevindicando q'absolutizæn & fetitsizæn a l valor, anda criticando læs noçones de se'l valor una immutable realidà transhistòrica.

(èmphasis mîou)

El recursu a l intrinsicismo de l "tiempu de lhabor" ye perfeitamente obviu. Dino Felluga, de l que stou acabante saber que scribîu un de los lhibros de textu de l mîou meyor amigu pa un cursu de postgrau n Theorìa Crìtica, exprime-lo d'esta maneira:

La connexion cun læs manos reales de l trabayador queda tayada mal n connectando la mesa cul denheiro cumo equivalente universal pa l intercambio. La xhente n una sociedà capitalista intama tratar d'esta maneira los bienes egual que si l valor s'heredare nos proprios obiectos, ma na quantidà de lhabor real que s'expende por produzi'l obiectu & cumo mal nos relacionamus a penæs cun essos productos pœr acio de l intercambio denheiro, scaheicemus el secreto que se scuœnde so los movemientos apparentes nos valores relativos de los bienes; esto ye, el trabayu...

(todu l èmphasis ye mîou)

Por de mas pa la apparente sympathìa de læs crìticæs de Marx & de læs de mîou. La dichotomìa ente absolutismo & intrinsicismo nun ye solo falsa: intrambæs posiçones, stando de facto tracamundiadæs por conseqüencia de la omission de l subiectu & de l character relacional de l valor na orientaçon appropriada, andæn egualmente faltæs de qualquier referente real (ye tamien por esta razon que la construcçon de la "plusvalìa" ye tan profundamente illìcita; mal calteniendo la noçon incorrecta de valor cumo quantum, serà polo que se podrà considerar a l valor de l lhabor productivu & a l valor de los bienes vendidos cumo daquè obvio & facilmente determinable & commensurable, ou seya, absolutamente nada de la fàcile equaçon de l beneficio cul trabayu non pagu ou proporciones axiològïcæs n extenso & la ignorancia pathètica de l papel de læs integraçones de l valor creativu & de l administraçon n extenso; irreducible a l actividà por parte de lo que commun- & repugnantemente se tyama polos marxistas "trabayadores" na expansion de la produtividà & administraçon d'impresæs rentables -- d'eso fhalarei posteriormente --.

Cumo George Santayana lo pon na suæ excelente narrativa, The Genteel Tradition in American Philosophy, "Si un home diz que la lhuna ye ermana de l sol, & outru que ye la fhiya, la qüestion nun ye quala noçon ye mas probable, ye si delha d'ente elhæs ye expressiva". L instrumentalismo axiològïco, siendo la ùnica perspectiva que reconhoç explicitamente la base metaphýsica de valorizaçon na realidà biològïca, ye la doutrina expressiva. El valor simplemente nun ye & nun ye possible heredalu n bienes ou qualquiera outra cousa. La determinaçon de la equivalencia depende directamente de l propriu phenòmeno que Marx omittîu implicitamente -- l evaluador. Vamus tornar hagora a daquè clarificaçon mas de l sou argumento.

"La simple illustraçon gëomètrica clarificarà-lo. Por calcular & compara' læs areæs de figuræs rectilineæs, decomponemus-les in triàngulos. Sì q'ansì l area l triàngulu n sigo expressa-se por daquè differente da fheitho de la suæ figura visible, precisamente pola media parte la base multiplicando-la pol altor. De la mesma fhorma, los valores de cambio de los bienes tienen de poder expressase n tèrminos dalgo commun a todos elhos, de la cousa q'arrepresentæn n una mayor ou menor quantìa."

Si daquien indagora podier andar duldando sobre l compromisso fundamental de Marx cul intrinsicismo axiològïco, esti episodio ye todo de lo que tenrìæ falta (ou habrìæ de ser todo). L analogïa illustrativa eiquì falha pola mesma razon precisamente que falha l sou anàlysis bàsicu de l bien; el valor nun ye un phenòmeno intrìnsecu, ye unu relacional. L area ye un attributo intrìnseco de læs figuræs bidimensionales & ye "decomponible" n figuræs differentes & stremadæs, cada una conteniendo læs suæs propriæs areæs respectivæs. L area ergo ye un phenòmeno que se autocontien, sì q'ansì l valor nun lo fhai irrevocablemente. La existencia d'un subiectu calculador nun y ye necessaria a la existencia l area, solo la suæ determinaçon. La existencia d'un subiectu taxador ye-y necessariu a intrambæs existencia de valor & la suæ determinaçon (cumo "mayor" ou "menor" ordinalmente). Kliman tien esto que dizir a cerca l apparente "intuitividà" l intrinsicismo:

... n esta sociedà, ye un fheithu que mesmo inantea & independentemente de qualquier intercambio de l nuœssu trigo, pensamus & dizimus que "tien un valor (ou precio) de, 'val', tantu denheiro". Pa de tras, actuamus sobre esta base. Nòs calculamus 'el valor de' los nuœssos activos & de l nuœssu 'patrimonio lìquido', decidimus comprar cousæs si 'valen' mas que l precio l adhesivu, &c., & fhazemus-lo primeiro d'intercambiar & si intercambiamus ou non.

Lo que Kliman nun considera eiquì ye q'estos xhuizios nun se fhaen cun base n antecedentes d'intercambio, fhaen-se cun base n intercambios previos. Considerai, por casu, la impossibilidà de los puœblros analphabetos & primitivos d'evaluar "appropriadamente" l valor de cousæs cumo ouro, denheiro, pieles & sobre maneira la tierra. Ye precisamente por nun tener familiarizaçon cun essos obiectos & la suæ utilidà potencial (specialmente cumo una funcçon de Poder de compra, debidamente comprehendida). Nota: cumo los economistas clàssicos, Marx condividîu un focu crìticu næs expenses de producçon na determinaçon de l precio. Elho s'adequa perfeitamente & anda debidamente oppuœsto a aquelhos que, a l contrario que Marx, scaheicerìæn l obiectu pol subiectu, & calcularìæn los precios unicamente a partir de los phenòmenos psyichològïcos. Una theorìa "margïnalista" responsable de l precio entemeç adequadamente læs expenses de producçon cun la propria determinaçon de la utilidà &, por tanto, adiuda a dar a intrambos obiectu & subiectu lo que se yos debe; ye esso lo que significa observa' la naturaleza relacional de l valor. La xebra d'una parte l phenòmeno d'evaluaçon de la outra ye illìcito. Transciende' la falsa dichotomìa ente l intrinsicismo & l subiectivismo abiecto por articula'l obiectivu ye l camin a seguir. Excassez, demanda & opportunidà productiva que s'associæn cun lo q'intercambiæn & polo q'intercambiæn ye polo que læs suæs taxaçones pahecen da fheitho implicitamente extrañæs pante xhente de character mas industrial -- xhente que se tien familiarizaho una & outra vez cun talos obiectos &, lo que ye mas importante indagora, cun un contextu social que tien permittido & que regulamentaræ una prevalencia por dayos a essos obiectos (inclusive l denheiro fiduciario) un valor a cambio & na producçon (& obviamente non na orientaçon marxista superficial cumo condiçon de mercantilizaçon in sigo; pretendo discuti' la regulaçon final & efficiente de los preços pœla utilidà instrumental, cabo la suæ persistente determinaçon polos costes de producçon n enxayos futuros) que nun s'adeqùa a l cyclu de vida & a la productividà social de primitivos. Cumo un aspeitu a parte polìticu, tamien ye abondo interessante que Kliman apparentemente nunca pensare n applicar esta "base sobre la q'actuamus" de sou a l phenòmeno de los salarios, puœis ye precisamente n esta mena de maximizaçon de valor por parte l comprador -- tanto de bienes cumo de fhuœrça trabayu -- u se produz una concurrencia ente los vendedores que torna la reproducçon de læs necessidahes primeires de la fhuœrça trabayu total & da fheitho irrelevante na determinaçon de læs taxæs salariales. 'El fracassu total n importar un reconhocemiento d'utilidà potencial qualquiera cumo mediu de xhulga'l valor d'un intercambio, fhai alcordase de læs observaçones de Wicksteed sobre la intolerable tension ente la reducçon por Marx de la naturaleza commercializable de qualquier bien a la de ser "un productu de trabayu"; sofhitando a l in par que dal trabayu cuœnta cumo trabayu, excepto quando ye ùtile, arretirando-nos de l dominio de læs relaçones ente bienes & imburriando-nos a relaçones cun los sous portadores individuales; la sphera de Marx trabayou tan duro por dissociase de l phenòmeno de l intercambio (d'ende la qualificaçon "socialmente necessaria" signifique -- parcialmente -- contra-restar revindicaçones de la naturaleza diversa l trabayu n abstracto) q'arrecaptou l character non accidental de l valor. Deixai-me pesllar citando lo que considero se' la cousa dialecticamente mas crucial que Kliman diz nel sou artìculu:

"Avulta-mi q'esta conclusion sige necessariamente una vez que se y outorga la premisa inicial a Marx... algama demonstrar tene'l trigo de fheitho "mũîthos valores de cambio n cuœntes d'un solu", que cada un d'estos valores de cambio ye una expresion intercambiable de la mesma cousa, el "valor de cambio" de l trigo, & que por tanto "expressæn daquè ermano". Toda impugnaçon d'esta conclusiòn ha por tanto impugna' la premisa inicial. Ye-se a argumentar que, magar cambiase l trigo por outros bienes, nun tien (in qualquiera outra orientaçon) un valor d'intercambio.

Magar equivocase Kliman abiectamente a l concordar cun Marx que ha hi delha expression d'egualdà axiològïca por razones mentadæs anteriormente, ye crucialmente importante salientar que qüestionei n effeito la premissa inicial exacta q'ãpunta eiquì: que los bienes "tienen" un valor de cambio, tienen un aspeitu axiològïcu inherente n sigo (de lo que l valor de cambio ye mera expression). Esta premissa val tamien de "Premissa 1" d'una pruœba deductiva totalmente artificial que tengo visto d'elhi dayures pœlos argumentos de Marx & a lo que risiblemente se y accordou l status de "feithu". Intrinsicismo nun ye un fheithu, ye una contradicçon nos sous tèrminos. Tal & cumo dixe primeiro, "nun ye possible haber demonstraçon de valor intrìnsecu por implicar tala demonstraçon necessariamente la exhibiçon d'una relaçon. . . Ansì que nun ha hi nunca possibilidà de svincular valor d'una relaçon" ou, nel nuœssu casu, de la relaçon appropiada pante l negociante individual.

El phenòmeno de la vida ye un universo circumscripto de baltiadæs individuales scontra la entropìa, el phenòmeno metaphýsicu que y dà xacìu a la valoraçon de læs cousæs. Nacida de l tiberio, la vida por si mal procura preservar a penæs delha lhama por poder day fhorma & valoralo; el character biològïcu de la evaluaçon nunca podrà supplantase, nunca podrà ignorase, nunca podrà svinculase d'un actor.

ADDENDO: REFUTANDO LA THEORÌA DE LA EXPLOTAÇON

-- CURTIA INTRODUCÇON

Fundamentalmente, nun existe cousa tala cumo plusvalìa. Mal ye cun base a penæs na mena d'intrinsicismo que se refuta anteriormente que l "valor" total de la remuneraçon de l trabayu & l "valor" total de los productos de l trabayu (ou lhabor productivu incorporau -- trabayu siendo ùtile &, por tanto, "contando cumo trabayu") son a intendese cumo quantìæs commensurables, lo que nun fhala indagora de la postulaçon de la suæ differencia (axiològïca), que se posiciona intos de base econòmica pante la existencia de beneficios. Ye solo pensando que l trabayu simplemente tien un valor & que los productos que se y vinceyen cincielhamente tienen un valor (alcordai-vos: "un valor de cambio cun que se connecta inseparablemente, inherente a los bienes [incluyendo l trabayu]") que la mena de differencia reputablemente quantificable identificada pola plusvalìa y dà significaçon & contextu; el valor de plusvalìa reduz-se a l excessu de "valor" de la fhuœrça trabayu sobre l "valor" de la suæ remuneraçon. Cumo se demonstrara anteriormente (ye polo que tenemus de continuar gastando citaçones assustantes), estos suppuœstos valores adtribuyibles a la fhuœrça trabayu & a læs suæs creaçones simpliciter nun existen. La idea de plusvalìa identifica una differencia ente quanta de valor da fheitho inexistentes, & por tanto nun significa litteralmente precisamente nada quando delimitada a læs tentatives habituales de captura' la relaçon axiològïca cincielha & persistente ente l trabayu (suppuœstamente sin compensar totalmente) & los sous productos (fhalaremus n un pouco de læs camudançæs conceptuales plausibles & lìcitæs de la idea tras la "plusvalìa"). Ditho cincielho, la plusvalìa nun existe por nun existir valores intrìnsecos; la differencia ente magnitudes completamente irreales ye de por si una magnitude completamente irreal. Sì q'ansì la doutrina de plusvalìa, specificamente cumo una explicaçon de la existencia de beneficios na sociedà capitalista, sta mũîtho mas francia q'esto (por mas diffìcile que podrìæ ser crehelo), puœis non solo arrepresenta una differencia inexistente ente magnitudes inexistentes, arrepresenta tamien la identificaçon primitiva de qualquiera differencia (que usualmente mal a penæs s'affirma na doutrina marxista cumo una characterizaçon de la producçon capitalista dadu l precedente històricu-polìticu na producçon social de plusvalìa trabayu so administraçones feudales sobre maneira, & la total incapacidà interna de lhidiar cun la procedencia de renda/beneficio non aggregaho ansì cumo l apparente conveniencia d'usu l trabayu sin recurrir a l intrinsicismo axiològïco) depende inteiramente de l sofhitu a una eixa de commensurabilidà da fheitho inexistente (que ya tien sido ampliamente criticaho anteriormente). N intendiendo que la fhorma d'intercambio de la commensurabilidà nun existe & nun ye possible q'exista sin un wœyu na relatividà organìsmica, andamus na posiçon de comprehender non solo nun pode'l valor de l trabayu & de los sous productos svinculase de la perspectiva & xhuizio de l trabayador, de l capitalista ou de l consumidor, ma nun poder reduzise la creaçon de beneficio a la suppuœsta imposiçon pola "classe dominante" de condiçones de privaçon sobre quien vende & se-y paga -- "por tanto" -- solo por una parte de l lhabor de sou (por conceder a l impresario apparentemente una medida de control & arbitrariedà, dado q'al trabayador se coarta ou opprime de maneira a dañalu ou mesmo a matalu por deixar d'intercambiar); la transformaçon d'una plusvalìa axiològïca n monetaria, cabo la disposiçon d'outros trabayadores a pagar & mesmo afhita' los precios que s'involucren, ye daquè que tien que s'explicar por una theorìa de valor, & que, appropriadamente, da necessario sofhitarà los xhuizios de valor de l consumidor. Por appreciar indagora mas l assymetrìa d'estæs duæs classes de plusvalìæs, vamus considerar brevemente una impresa negocios que nun ye lucrativa & anda perdiendo denheiro. El phenòmeno de perdiçones nun ye possible reduzilu a pagar "de mas" a los sous funccionarios ou, mas ampliamente, a tener costes de venta altos de mas. Magar que la perdiçon se characterize essencialmente por tener costes de ventes q'exceden læs receites de læs ventes, nun ye normalmente solo por pagase esto ou aquelho n costes que se tienen perdiçones, ye principalmente por fheithos sobre la medida n que lo que se produz se vende (ou non). Expropriar "tiempu trabayu sin remunerar" nun ye necessariamente vende' los productos, nin ye de fhorma dala una garantìa de q'essos productos se venderan na proporçon na que s'interpreten læs differenciæs ente valor produzidu & valor compensau (pol impresario ou capitalista) que se figuren (el character figurativu & ideològïcu de la plusvalìa tien que se continuar emphatizando). Tal cumo l phenòmeno de la perdiçon ye irreductible a un excedente axiològïcu acoutau pol trabayu, tamien el phenòmeno de l beneficio ye irreductible a un excedente axiològïcu acoutau pol impresario d'essi trabayu. Note-se nun significar todo esso, ente tanto, que l tiempu trabayu excedente ou de trabayu sin remunerar nun podia existir ou nun exista (indagora wœy la sclravitude ye un phenòmeno per-real), solo que lo que xhustifica appropriadamente los qualificadores "excedente" ou "sin remunerar" ye la relaçon de l trabayu cun outræs opportunidahes genuinamente potenciales de mayor compensaçon, & non la simple existencia de l beneficio cumo talo. Cun outræs pallabræs, & cumo resume parcial de l inteiru paràgraphu precedente, valor & demanda son indivisibles, & non simplemente por precipitar ou condiciona'l deseo l intercambio. Re-iterando una phrase de ha pouco: "... la qüestion nun vaî de maniera dala sobre la importaçon d'utilidà no abstracto cumo garantìa de la deseabilidà d'intercambio, vaî de la primazìa & condiçon d'utilidà agotando la fhorma de valor, de valor n usu spalomilhando l character fundamental de la commensurabilidà".

La noçon de que si daquien sta ou si daquien ye a ser pago mènos de lo que daquien "val" unicamente tien xacìu n contextu d'aquelha (polo commun) mesma borsa trabayu unde l propriu trabayu s'usa, & n relaçon a un conhocemiento de meyores opçones de pagu n borsa por trabayu abondo semeyante; nun existe cousa tala cumo pagase mènos de lo que se "val" pol simple fheithu de tener un contractu, & de fheitho la remuneraçon dalgien intiende-se debidamente cumo un factor constituyente ou determinante de l valor de trabayu propriu pante si mesmo. La respuœsta adequada a la intruga da fheitho confusa: "Como ou por que me contrataran si mi pagæn lo que valgo", ye primeiro que nada: Quanto vales tu? Valir -- pante quien? N arrecapturando l character d'actor relativu de l valor, queda claro immediatamente que l denheiro pago ye de minor valor pa la impresa ou l impresario que l trabayu pagu, solo que l trabayu pagu ye de minor valor pa l trabayador que lo que se paga de compensaçon. Podrìæ-se facilmente dizir que se paga mas de lo que se "val" por favorecese intrinsecamente la evaluaçon de l trabayu que se produz pol trabayador (que ye, de facto, a arrepresentar por si solu un valor zero pa l trabayador, cun elho & cun todo, nun ye polo commun el casu na sociedà industrial moderna, dada la nuœssa creciente connectividà & los benefìcios que son possibles pante los consumidores por quien crea los medios de producçon) cumo patron de mediçon, de la mesma fhorma que la evaluaçon pol impresario de l productu l trabayu (q'indagora se tracamundia cun un conhocemiento de la respectiva compensaçon de l trabayu) favoreç-se de padron de mensuraçon na construcçon de cuœntæs fàciles de plusvalìa. La razon pola q'estos patrones son illìcitos & la suæ applicaçon anda tan equivocada ye por ser ayures & siempres el valor relativu a l actor, & la concesion de favores amentada inantea depersonaliza l valor a l tratar de gradua' læs opçones dende una perspectiva fundamentalmente extrapersonal. Esto nun ye possible fhaelo. Nun ha hi tala cousa cumo "lo que vòs ou l vuœssu trabayu valen" in si mesmos, sì q'ansì podemus, ente tanto, capturar una reformulaçon mas innocua d'essa noçon commun, entemiciendo "valor" in lieu cun capacidà productiva obiectiva &, cun base n esso, podemus eguar un typu legïtimo de "plusvalìa" (que anda implicitamente per tras de l mîou reconhocemento anterior de l trabayu excedente & de l tiempu de trabayu sin remunerar). El lector attento notarà anteriormente que scribì, "lo que xhustifica adequadamente los qualificadores 'plusvalìa' ou 'nun pago' ye la relaçon de l trabayu cun outræs opportunidahes authenticamente potenciales de mayor compensaçon, & non la simple existencia de beneficio cumo talo", & a lo que podrìa-y obiectase cun razon que l typu appropriau de persona, que, si tuvier control de la suæ propria cortina de tierra, podrìa produzir & sofhita'l todo de l sou productu sin tener que partir qualquiera parte de læs suæs creaçones cun daquien que ya podier da simple occupa'l terreno, & q'elho constituirìæ de fheitho un casu unde diba ser permissible fhalar d'una plusvalìa -- que se y quitarìæ -- perteneciente a un actu individual de trabayu, independentemente de læs opportunidahes que podieren existir na suæ sphera. Ye esta perspectiva n que l impresario, proprietario ou capitalista nun contribui effectivamente n nada nel processu de producçon q'anima la mayorìa de læs conceiçones pedestres de relaçones trabayador-capitalista ente aquelhos que son parciales a l sentimiento anticapitalista; a una persona nun ha d'agradecese-y devolve' lo que se lhevou (alcordai-vos de læs apologëticæs tautològïcæs q'amentei cabo l inicio, por exemplo, "los capitalistas son bœnos por facilita' los modos de producçon capitalistas"), por nun amentar devolvelo n summæs suppuœstamente incompletæs. Esta perspectiva non solo ye da fheitho inadequada pola suæ infantil & duldosa ignorancia de l papel productivu de l capitalista, tampouco nun se decata de que nel mundo real, u læs relaçones ente capitalistas ou impresarios & los sous trabayadores a contractu nun son una qüestion de (& mũîtho mènos exhaurida por) el capitalista simplemente svia' los productos materiales producidos a l cabu l dìæ, la capacidà productiva & l valor de l lhabor de los trabayadores inextricablemente se connectæn, s'augmentæn existìæn mal a penæs cabo læs actividahes de l capitalista ou impresario... Capitalistas & industriales adiudæn a servir por crear medios & caminos de producçon (& l proprio valor de la fhuœrça de trabayu) & n vez de "sacar" opportunidahes productivæs, transforma' lo que se dà n una myrìada d'opportunidahes por tal q'outros participen & se beneficien. Prestaba-mi citar lhongamente un excerptu de Rand que serà ùtile eiquì:

Mirai alhen de l algame l momento, vòs que tyorahes, vòs que vos dà lherça competir cun persones d'intelligëncia superior, que la suæ mente ye una minaça a la vuœssa subsistencia, que los fhuœrtes nun deixen dala opportunidà palos febles n una borsa de commercio voluntario. Que ye lo que determina l valor material de l vuœssu trabayu? Nada ma l puxu productivu de la vuœssa mente -- Si vòs vivis n una islla erma. Ente mènos efficiente fhuer el pensamiento l vuœssu cerebro, mènos vòs trahirà l trabayu phýsicu -- & podrìehes passa' la vuœssa vida n una ùnica rutina, apañando una colheitha precaria ou caçando cun arcu & flretsæs nun siendo quien a pensar mas. Non obstante quando vivihes n una sociedà racional, u læs personæs son lhibres de negociar, recibihes un bonus incalculable: el valor material de l vuœssu lhabor determina-se non solo pol vuœssu sfhuœrçu, tamien pol sfhuœrçu de læs meyores mentes productivæs que vos existen nel mundo a l rodiu.

Quando trabayahes n una fàbrica moderna, sohes pagos, non solo pol trabayu, ma por todu l talento productivo que tornou possible essa fàbrica: pol trabayu l industrial que la construyîu, pol trabayu l investidor q'afhorrou l denheiro arriesgando-se no q'andaba n sin testar & lo nuœvo, pol trabayu l tèchnico que proyectou læs màchines de læs q'andahes imburriando læs palancæs, pol trabayu l inventor que creou l productu que vos vaga l sou tiempu n fhazer, pol trabayu l scientìficu que discobrîu læs lheys implicadæs na fabricaçon d'essi productu, pol trabayu l philòsophu q'insiñou a la xhente cumo pensar & a l que malgastahes el tiempu denunciando.

La màchina, la fhorma xhelada d'una intelligëncia viva, ye Poder q'expande l potencial de la suæ vida augmentando la productividà l sou tiempu. Si trabayàrehes de fherreiros nel mýsticu Medioevo, el todo de læs vuœsses capacidahes de beneficio consistirìæn n una barra fhierro produzida polæs vuœsses manœs ente dìæs & dìæs de sfhuœrçu. Quantæs toneladæs de rail produzirìehes pœr dìæ si trabayàrehes a cuœnta de Hank Rearden? Ousarìehes affirmar que l vultu l vuœssu llibramiento mal lu creou a penæs el vuœssu trabayu phýsicu & q'essos railes serìæn el productu los vuœssos mùsculos? El nivel de vida d'essi fherreiru ye todo lo que los vuœssos mùsculos valen; lo que queda ye un regalu de Hank Rearden? Ousarìehes affirmar que l vultu l vuœssu llibramiento mal lu crehou a penæs el vuœssu trabayu phýsicu & q'essos raìles serìæn el productu los vuœssos mùsculos? El nivel de vida d'essi fherreiru ye todo lo que valen los vuœssos mùsculos; lo que queda ye un regalu de Hank Rearden.

Estos puntos son clave por segir explotando la doutrina ortodoxa de la explotaçon (dado que ya deconstruyiemus & eliminemus el conceitu de "plusvalìa"), & por fhazenos catar cun nòs que non solo los impresarios & los amos de negocios nun privæn a los sous trabayadores de l "plenu valor" de l sou trabayu, ma que provocæn & possibilitæn que continuamente augmenten el valor de cambio de la suæ mano d'obra na division de l trabayu n una sociedà laboral contextualizando l sou potencial productivu.

N outræs pallabræs, los capitalistas son responsables de produzir & arreproduzi'l valor de l trabayu. Esta responsabilidà significa augmentar & expandi'l trabayu obreru de tala maneira que la suæ propria pràctica se torne potencialmente remunerada cun beneficios materiales que supperen completa- y totalmente la colheitha primitiva de precisamente essi mesmo trabayu simpliciter, ye dizir, un trabayu que passara relativamente sin complementase & sin contextualizase por una praxis intellectual nel coraçon de toda actividà productiva propriamente ditha, que ye, n essencia, una applicaçon de la razon a l problema de la supervivencia. El valor de la mano d'obra gastada de todos & cada un de los typos ye indivisible de læs funcçones contextualizadores de l sou impresario, de la mesma maneira que la productividà de la mano d'obra simple & disoccupada ye indivisible de la fhorma n que se realiza, sobre maneira n funcçon de l augmento technològïco (llea-se: intellectual & scientìfico). La supposiçon de que la compensaçon monetaria na fhorma de salarios, cumo un valor, debe-se completamente a l propriu labor de sou (ou indagora mas ridiculamente q'esti trabayu excede tal valor! -- que se revindica cada vez que la doutrina de la plusvalìa s'invoca) ye una noçon da fheitho burra & megalomaniaca q'ignora que podrìæ dizise que provien licitamente de l trabayu ou de l trabayador solo. La relaçon econòmica fundamental ente los trabayadores capitalistas & los trabayadores non capitalistas nun tien nada que ver cul stablicemiento de la privaçon ou la immiseraçon, tien que ver cun la expansion de l potencial productivu, la opportunidà & l beneficio. De fheitho, el valor real d'essi trabayu pa los impresarios & la suæ remuneraçon correspondiente (llea-se: taxes salariales reales) determina-se principalmente pola meyor & mas brilhante vida de wœy (participando adequadamente de læs rulæs); los sfhuœrços intelectuales por parte de los impresarios nel servicio de la productividà valen pa spoxiga' la offerta de productos que se relaçonæn a la offerta de trabayu. El beneficio ye n gran parte l retornu facilitando essos typos d'integraçones que sirven pa spoxiga' la productividà l trabayu (ou que solo ye possible pola mente de la persona -- que ye l sou mediu bàsicu & mas importante de producçon -- puœde incorpora'l valor d'una idea, que puœde intos gastar tiempu eterno sin costes materiales que se y associen, cumo mechanismu direccionador & ye la fhœnte bàsica de l character prima facie ex nihilo de l beneficio), & litteralmente nun tien nada que ver cun la division illìcita forçada & comprobada de los salarios & de l valor de l trabayu (guardei commentarios mas explìcitos sobre la naturaleza de l beneficio pante un enxayu futuru na theorìa de los precios). Mũîthos trabayadores nun serìæn & nun existirìæn sin la opportunidà de vende'l sou trabayu n opposiçon a los productos de l sou trabayu (& non por privalos d'esti ou d'aquel recursu), & ente tanto, ye precisamente aquelha xhente que normalmente ye responsable de facilitar esti fin lo que se condemna n todælæs opportunidahes. L actividà intellectual nel centro de toda la productividà que trabaya por augmenta'l character de l trabayu n una economìa industrial de division de l trabayu, trabaya por arredimensiona'l valor de l trabayu & l tiempu de todos (&, indagora ansì, reduz-se tan freqüentemente, por relaçon a l actividà de los capitalistas, a mas nada de lo que la monopolizaçon de los obiectos naturales, cumo si fhuer el simple control de recursos -- que s'invoca cumo xhustificante pa l papel de capitalista ou impresario serìæ nuœvamente apologëtica tautològïca de l typu que critiquei nel intamu d'esti enxayu -- & non la pràctica d'innovaçon que torna la relaçon trabayador-impresario tan benèfica & non solo "formalmente" ansì) pa que cousæs cumo alimentos frescos & casæs robustæs, deixando a parte dispositivos portàtiles que son a transmittir & communicar siñales elèctricæs pœla tierra quasj q'instantaneamente, stean disponibles pante tantos.

( --- )

Nota: a partir d'esta publicaçon scribirà-se la "/t͡ʃ/" que nun ye 4ª yod cul digramma "ts".