Ãpuntes de zoonymia 2 (vivèrridos & mustèlidos)

Algaire (Genetta genetta)

Lhóndri(g)a (Lutra lutra)

Mustelielha (Mustela nivalis)

Fhoina (Martes foina) – peithu blrancu

Marta (Martes martes) – peithu amarielhu

Papalbina (Mustela erminea)

Touron (Mustela putorius)

Fhuron (Mustela putorius furo)

Tasugu / Melandru / Melon (Meles meles)

Michel Houellebecq: El gran silencio

Michel Houellebecq dîou-se a conhocer cumo pensador de la nuœva dreitha. Per extranyo: los críticos scuœnden-lo bien. Por?

Expansion de la zona d’amor: Michel Houellebecq casou cun la china Qianyum Lysis Li n septiembre l anhu passau © Philippe Matsas / Opale / Leemage / laif

La primer inimiga que la nuœssa sociedá procura erradicar da fheitho, diz Michel Houellebecq, ye la dómina masculina, quantos & mas “la propria masculinidá”. Nel sou discursu quando l Premio Frank Schirrmacher, ha delhos bœnos dous anhos, queixou-se por sta’ la vjsita a prostitutæs in Francia criminalizada. “Esti necessariu correctivu l matrimonio anda n decline &, por tanto, tamien “la familia & toda la sociedá”. La sociedá europea anda siendo lhevada a l suicidio cun lheys talæs. Wœy mal se ye lhibre si daquien se lhiberta de la “camisa fhuœrça” de la manzorga, lo que nun ye fácile. Siendo cumo son todælæs publicaçones competentes de manzorga, solo scriptores cumo elhi andæn dispuœstos a lhiberta’l pensamiento.

Tornou-se un vezu apañar talæs declaraçones de Houellebecq cumo provocaçones que quiçá nun se piensæn da serio, ma cumo daqué refrescante & frívolo a sgaya. Ye increhible, por ser pensamiento de la nuœva dreitha l q’elhi forneç regularmente – un disparu misogynia & allegaçones de mentiræs de la prensa comprehendidæs – coherente da fheitho & lhibre de qualquiera ironía nel assumptu. Quando toda la industria de lhibros & medias anda alhouriando, quando la editora de la nuœva dreitha Antaios presenta delhos totsos na feîra n Dresden ou Uwe Tellkamp formula torpemente la lhibertá d’expression, la xhente anda dispuœsto a celebrar a Houellebecq cun reverencia nerviosa, ta nel medio liberal a la manzorga. Esto nun ye tan evidente, quando se tracta siempre & ayures de la famosa actitude que tanto fhai falta periodísticamente n contra la dreitha. & ye per-curioso ve’ los postreiros annuncios políticos d’Houellebecq.

Houellebecq commemora a Trump cumo un de los meyores presidentes USA
Houellebecq sta acabante deixalo nidio n una intervista inequivocamente: “Ando dispuœstu a votar a quien s’impenye n deixa’ la Union Europea & la OTAN.” Nel sou enxayu acabante publicar del Harper’s Magazine, tien anxia pola plena soberanía de Francia. Apprecia q’América nun quiera mas lheva’ la democracia al mundo inteiro – Nun ye per-democrático cada par d’anhos scoyer un presidente. Apprecia q’América nun se mange a lhuîthar mas pola lhibertá de prensa – por anda’ la vía de la oppinion permittida, nos media, strẽithando-se, nun val la pena defende’ los media. Houellebecq commemora a Trump, por querer negociar cun paises individualmente & non cun una UE condemnada a fracassar. Houellebecq celebra l Brexit. Defende negociaçones cun Russia. Per presta-y que Trump diga ser nacionalista. Por ser exactamente lo q’elhi ye, un nacionalista. Acceita per-bien el proteccionismo na política económica l presidente los USA, a Trump scoyerun-lu pa servi’ los interesses de los trabayadores los USA. In summa, Trump sería un de los meyores presidentes q’América tuvo. Nun ha hi mũîthos políticos na AfD ou nel Rassemblement National compromittiendo-se mas decididamente cun l antiliberalismo que l célebre Michel Houellebecq.
Næs discussiones mayormente hýmnicæs de la suæ nuœva novela Serotonine, ignoræn-se cun delhæs de excepçones læs declaraçones políticæs flammantes de Houellebecq na mayor parte. La novela explica-se convenientemente cumo una historia d’amor commoviente ou admira-se la fhala tan guapa & refinada. Essi fhoi l “actu real in Michel Houellebecq” (FAS). Ye nidio poder scurecer qualquiera garma política, fhuer Céline ou Ernst Jünger. Claro, ye nidio poder tener un gran aquel d’empathía cul Suffrir de l hagora impotente por antidepressivos de 46 anhos Florent-Claude & compadecelu un pouco. L home finalmente algamaræ arruina’l amor de la suæ vida fhaziendo trampæs; daqué significativo ya nun tien la vida que y offrecer, & todo lo que y importa ye si atropará læs postreiræs fhuœrçæs por tirase d’una torre d’apartamentos. De que ye lo que suffre l bœn home, torna-se per nidio: andamus succumbiendo a læs “illusiones de lhibertá individual, d’una vida abierta, de possibilidahes illimitadæs”, resume-se a l final. Acabando: Destruyîu-nos l individualismo l 68, suffriendo cun la dissoluçon de læs familiæs. Elho fhoi una vez que la xhente vivíæ meyor, mas segura, læs muyeres sacrificabæn-se, indagora nun habíæn de fhazer una carreira compulsiva & la fea carreira de ratos por puœstos pequenhinos tamien ye un Acombayar hypócrita de la emancipaçon.
Conhoç-se a esti individu Houellebecq splendidamente cýnicu & frayau de magar læs suæs primeiræs novelæs. Reclusion, l usu capitalista l cuœrpu & de l deseo summen-se na mas reciente novela a l xacíu l lhibre commercio global. Nel sou nucleu de fhœw, Serotonine trata d’agricultores suicidando-se ou lhuîthando cun armæs pesadæs contra la UE & l sou liberalismo económico. Los sous productos ya nun son mas competitivos mundialmente, L Argëntina inunda læs feîræs cun piescos baratos & l lheithe torna-se mas & mas barato. La violencia ye da fheitho una opçon plausible na novela por eliminar essi abusu. & a l publicar Houellebecq quasj q’al in par cun la publicaçon de l sou lhibru un enxayu de nacionalismo proteccionista, nun contradiz la suæ novela, cumo curiosamente se diz, ma solo y dá un pouco superstructura.
Un modelo de sexos de l sieglo XVIII
Existen duæs maneiræs de lhidiar cul infortunio l lhibre commercio l cuœrpu & bienes. Ye possible sedase cun píldores, alhouriar religïosamente & a l final matase – ou ye possible usa’ la violencia. Si fhuer esto último, el paladin depressivu nun ye quien a fhazelo. Tampouco tien falta, esso ye a fhazelo outru, mas ousau. Quando l egocéntricu burges tirador, antroxau d’hypócrita a manzorga & proeuropeo lo pon todo scontra la parede, el citoyen de Pensar nacionalista tien de toma’ læs armæs n actu d’autoaffirmaçon. Essa ye la moralina. U solo ha hi individuos vazios & atomizahos que s’infilen & ya nun son quien a paga’ la cuœnta n acabando l mes, el canhu l rifle ãpuncta a la lhibertá & a la verdá – Ende, nel anticapitalismo de dreitha, los dous cabos de la existencia moderna finalmente s’axhuncten da nuœvo. A los flrouxos, poxa restante del processu selecçon, a l cabu queda-yos mal a penæs el saltu de la torre apartamentos pal reyno los cielos.
Nel lhibre commercio de pallabræs, la nuœva novela ye una lhambionada que se vende specialmente bien
Nel periodismo éthicamente tan per fino & calibraho d’inguanho tenríæn d’açoutase noticiæs tan bœnes cumo la peste, el chólera & la Galia xhuntos, sí q’ansí apprecia-se ende d’un gœlpe la delicadeza de la descripçon la depression. Si se fhai casu a los discípulos d’Houellebecq moços, ye quanto si mas cada petiçon de pallabra de sou, cada intervista de sou, una táctica artística.
Solo que si ha hi daqué táctico, ye-lo intos essa fábula suya eguada transparentemente. Houellebecq ye hagora pa l commercio lhibre de pallabræs periodísticæs una délicatesse particularmente deliciosa, vendible, de la que se quier alimentar un pouco nel futuro. Ya nun tien que se sparabanar tanto, Trump acá ou alhá. & L feminismo periodístico n fhorma de feîra tamien avultaríæ un pouco abhorrecido, si la antiquada reducçon de læs muyeres a los sous trés fhuracos na novela d’Houellebecq se considerare dishonrosa. Celebra-se intos Serotonine meyor cumo una “metaphýsica l ratu” (Welt). & Nun yos perturba a læs críticæs de gœlpe ya, q’un modelo de gènero l sieglo XVIII se sofhite na novela cumo gran xacíu: la muyer ama “cumo una fhuœrça creativa de l rangu d’un terremotu”, in quanto l home, q'indagora tien infhoutu na subtil “distincçon ente cuœrpu & alma”, gradualmente vaî perdiendo-se na passion integral creada pola muyer & pierde la suæ fhuœrça archaica natural. Indicou-se seriamente n una recension in Taz tener Houellebecq eguau un trabayu feminista. & fhaen-y un aggravio per-grande.
El bøn amigu scriptor d’Houellebecq, Frédéric Beigbeder, scribîu la implacable phrase n una exstática contribuçon festiva de la novela: “Será prestoso ver a los críticos peras næs selmanæs próximæs tentando recuperar un auctor que baltia tanto a los eco cumo a læs feministas”. Esso ye perpreciso. Houellebecq nun ye un xhogador, nin un provocador, nin un palhassu. Scribir scribe lo que piensa. & Dizir diz lo que quier dizir. & Lo que succede al mira’ los sous lhibros ye, ciertamente por plrazer, por opportunismo contracurriente, por disgracia, per cincielho, & mal s’ousa pronunciar por causa de la phrase lhœlha: fhai læs ideæs dreithistas & antiliberales socialmente presentables.

Fhønte

Fhonte:

El preselbe na eglresia

Audio mirandes

Audio propriu

La nœithe staba scura & fría.
Nun fhusse la smolrecida lhuz de læs bombilhæs de la rua & l blranco eimaculaho de la nieve q'habíæ cayido n essa tarde, & naide s’astreviríæ a botar un pie fhuœra de casa.
La maî naturaleza habíæ vestido de blranco cun nevon todo l que staba fhuœra de telha, mas mentræs, læs fharrapicæs de nieve deixarun de cayer cumo se quexhiesse fhaze' la pønte pa soutordíæ, & tamien elha associar-se, dar una upa pa la realizaçon de los deseyos.
Podíæ assí mirar pa los teithos, læs ramalhadæs, los wœlmos & læs bordæs de l riveiru amoutsadu & serenu cumo quien convida a dromir a quedar quieto.
Mas quietu ye que you nun staba, la cena habíæ sido fharta & demorada, & you nun víæ modos de tyiga' la hora de mos botar a caminu, até que maî m’abotonou la xhiqueta & m’acuntsegou l gorru até læs orelhæs, staba mas que cierto que l tiempo de spera habíæ acabaho, paî abrîu la puœrtæ de la rúa.
Hagora ya staba todo tan a cerca, hagora solo faltaba vince'l caminu que me lhevaríæ até l Sagradu pa que todo acabasse.
Los fhervores, læs anxiæs q'habíæn tomaho cuœnta de min nos últimos díæs pa ve'l presepe que staba na Eglresia Matriz, habíæn tyigaho a la fin.
Fhui solo pone' los pies næs trabæs de l soalho, & cumo s’algien m'houbieræ imburriaho deixei la mano de paî, que habíæ agarraho todo l caminu & scapei-me. Por ãtre læs piernæs de mũîthos que lo arrodiabæn, fhurei até quedar eilhí, bien a cerca, tyigaba-le si quexhiesse, até le podíæ tocar cun los dedos de læs miæs manos. Los mîous wœyos abríæn-se hagora de spantu & satisfaçon, & lo demas de min quedou paraho de lantre d'aquel quadru de tenrura q'involvíæ la Sagrada Familia & todæs aquelhæs criaturicæs que lo componíæn.
El fhuœrte silencio que habíæ n aquel spacio & l clareyu de lhuz de la strelha puœsta alhá nel alto de la lhadeira, la cabanha a d'onde l Ninu staba deithadu n unæs palhicæs, cun suæ Maî & Paî, la vaquita, el borricu, & læs canhonæs paciendo, el carreiru por a d'onde los Reys Magos tyigarun, yera todo tan guapo & mágïco que nun mas iba a scaheicer.
Guardei siempre cun migo esti momento de contemplaçon, tan bien cumo los mas valiosos & importantes regalos que tuvi.
A la fin, quien puœde dizir q'algo ha hi mas importante que la vjsita al preselbe na nœithe de consolada, na nœithe de la missa l galhu na tierra de mîos awœlos.

Fhønte

Quanto tien de buddhista l stoicismo?

La miæ tsarra n Stoicon 2018 basou-se n parte nel mîou lhibru Mas que felicidà: Saber buddhista & stoicu n una dòmina scèptica. Siendo you mesma una persona scèptica, interessada quantìssimo ha ya pol buddhismo & pol stoicismo, sì q'ansi n sin ser quien a acceita' los principios mas metaphýsicos que se y amarræn, interessaba-mi discobri' lo que ye possible deixar a l discartar aquelhos aspeitos mas metaphýsicos. Mal serìæn a penæs delhos de conseyos pol amor de ser mas feliz, cumo ye da vezo l casu næs versiones mas populares de buddhismo & de stoicismo? Ye lo que passa freqüentemente cun la concentraçon.

La miæ intuiçon yera tener d'haber mũîtho mas que traher a læs nuœssæs vidæs. Tamien tenìæ interes n explora' læs semeyançæs & differenciæs ente læs tradiçones. Claro que la perspectiva a la q'aportei ye la conseqüencia d'una pesquisa personal. Outros egual optæn por infocar aspeitos differentes. Sì q'ansì, presta-mi pensar que tanto los philòsophos stoicos cumo l Buddha approbarìæn essi typu d'approximaçon qüestionadora, quantos & mas lhevando a conclusiones contrariæs a læs tradicionales.

Contextu històricu

La qüestion d'una potencial transmission directa d'ideæs philosòphicæs de Grecia a la India ou viceversa ye per intrigante, sì q'ansì læs evidenciæs habidæs son per limitadæs. Una maneira de pensar n elho ye, cumo Stephen Batchelor ãpunta, nun haber Oriente nin Occidente d'aquelha, & l area ente Grecia & la India nos sieglos V & IV iC ser in mũîthos aspeitos “una sphera cultural ùnica & interactiva”. L area occupou-la primeiro l imperio persa & lhœw l imperio d'Alexandro Magno, & houbierun haber canales de transmission cultural pœr itinerarios diplomàticos & commerciales.

Una de læs poucæs cousæs que se saben ye que l philòsopho scèpticu griegu Pyrrho d'Elis fhoi a la India cun Alexandro Magno, el 334 iC. Elhi nun scribîu nada, sì q'ansì diz-se que trouxo de vuœlta una philosophìa d'agnosticismo & de suspension de l xhuizio teniendo cumo meta la tranquillidà. Allegou-se derivase estæs ideæs directamente de l buddhismo inicial.

Semeyancæs

Ye nidio que ha hi mũîthæs differenciæs ente buddhismo & stoicismo, solo q'ende vou concentrame n delhæs de læs semeyançæs que m'avultæn mas impressionantes. La semeyança commun ye l diagnòsticu de la condiçon humana. La voz buddhista que la define (que tamien ye la primer "noblre verdà") ye dukkha: Suffrir ou insatisfacçon. La descripçon de dukkha ye esta:

nacer ye dukkha,
avieyar ye dukkha,
amalecer ye dukkha,
morrer ye dukkha;
unir cun lo que ye disagradable ye dukkha;
dexebrar de lo que ye agradable ye dukkha;
nun algama' lo que se quier ye dukkha.

La idea principal ye que la insatisfacçon ye inseparable de la vida. Nun dà mas tener una vida òptima, todos van tene' lo que nun se quier & eventualmente perde' lo que se quier & se desea. Ansì, a l da' la fhorma de como ye la realidà (impermanente & dukkha), anda-se da fheitho nel inganhu a l pensase, cumo se fhai da vezo, que læs cousæs de l mundo son a fhaenos felizes ou a determina' la nuœssa infelicidà. Nel buddhismo, essæs cousæs conhocen-se cumo læs oîtho condiçones mundanæs:

• ganhancia & perdiçon

• fama & discrèdito

• aplausu & culpa

• presto & dolor

Los stoicos stabæn per comfortables cun la vision de que l apegu a læs cousæs de l mundo ye equivocau. Diogenes Laertius deixou-nos l elenchu que vien d'indifferentes stoicos (que da erroneo se consideræn bœnos ou malos):

Vida, salude, presto, belheza, fhuœrça, riqueza, fama & nacemiento noblre, & los sous oppuœstos, muœrte, malura, dolor, fealdà, flraqueza, probeza, ignominia, nacemiento baxo &c.

Metàphores mèdicæs

Intrambæs tradiçones vìæn-se cumo un typu de cura pante essi inganhu. & Por describilo, intrambos adoptarun lo que se y podrìæn tyamar metàphoræs mèdicæs. Lo parallelo ye pa cun explicaçones mèdicæs d'afflicçones phýsicæs. Por exemplo, una infecçon causada por bacteriæs & l procedemiento therapèutico ye reduzi' la suæ quantidà tomando antibiòticos, restaurando ansì la salude. De maneira pahecida, la dolencia q'intrambæs tradiçones vierun cumo obiectivu ye, in tèrminos amplios, el Suffrir humanu; la causa ye a l cabu la ignorancia de como læs cousæs realmente son & lo que ye verdadeiramente valioso na vida, lo que vien expresso n anxia & n apegu a læs cousæs mundanæs; la cura ye anda'l camin; el stau saludable ye l intendemiento & l disapegu, que lhevæn a la tranquillidà.

Particularmente, pante los stoicos, la malura son los xhuizios erroneos q'attribuyen el bien ou l mal a outræs cousæs alhende la virtude ou l vicio (& que son inseparables de læs emoçones, que son cumo los sýmptomas de la malura), & la philosophìa ye la cura.

Nel buddhismo existen læs quatro vipallāsas, ou distorsiones de la percepçon:

Sentiendo dal cambio nel cambio
Sentiendo presto n suffrir
Assumiendo ego u ego nun ha hi
Sentiendo lo disagradable cumo agradable.

Habìæ-se de, evidentemente, fhae' l oppuœsto: appreciar ser todo impermanente, valreiro de si mesmo & inseparable de l Suffrir &, por tanto, apercibir que lo que paheç amable na superficie, realmente nun lo ye.

Therapia

Magar considerase intrambæs tradiçones cumo therapia ou cura, ye meyor nun tomar essæs pallabræs per litteralmente n se tratando de psychotherapiæs contemporaneæs. Ye nidio haber connexiones ente essæs tradiçones & approximaçones psychotherapèuticæs modernæs. Cun esso & cun todo, lo que yos significou "therapèutico" nun ye lo mesmo que significa pante nòs. El sou fin nun yera simplemente sentise meyor ou funccionar meyor, ou mesmo cutir del status mental specìficu. Lo que yos interessaba yera intender como læs cousæs realmente son & actuar a comuña cun essi intendemiento, intos daquè mas cumo vivir sinceramente.

Felicidà

Outra semeyança ente buddhismo & stoicismo ye q'intrambos son roceanos cun lo que ye possible tyamar felicidà commun, resultante de la satisfacçon de læs nuœssæs anxiæs & de læs cousæs que van bien nel mundo. Por exemplo, Seneca scribe que la allegrìa basada n cousæs externæs anda constantemente minaçada por transformase n Suffrir:

Mũîthæs vezes diz-se de stase pœr felizes pol fheithu de ser electa una persona consul, ou q'outra casaræ ou que la sposa de sou dieræ a lhuz, eventos que, lhœñe de ser causa d'allegrìa, freqüentemente son l intamu de la tristeza futura.

De la mesma fhorma, el Sutta Nipāta diz:

Lo que los outros tyamæn felicidà, los noblres tyamæn-lo lhaceîra.

Ha hi verdadeira allegrìa & felicidà n intrambæs tradiçones, allegrìa que ye mas infhotadora & duradeira, solo que nun s'atopa u normalmente se y anda a la geta. La verdadeira allegrìa ye un subproductu d'outræs cousæs, & læs principales q'alcontrei son estæs:

• Conducta èthica

• Introspecçon & comprehension

• Stahos meditativos (principalmente n buddhismo)

Elementos communes

Ye interessante ãpuntar una formulaçon de l camin buddhista a essæs mesmæs fhasteiræs cumo læs fundamentales que disinvolver:

• Sīla (moral ou acçon èthica)

• Samādhi (concentraçon ou meditaçon)

• Pañña (discernimiento ou sapiencia)

Delhos de studiosos argumentarun ser sila & pañña los elementos essenciales. Læs duæs describen-se cumo per interdependientes:

Ansì cumo duæs manos se lhavæn, la sapiencia purifica-se pola moral, & la moral purifica-se pola sapiencia: unde una anda, la outra anda, la moral tien sapiencia & la xhente sabio tien moral, & la combinaçon de moral & sapiencia tyama-se la cousa mas elevada l mundo.

Ansì cumo duæs manos se lhavæn, la sapiencia purifica-se pola moral, & la moral purifica-se pola sapiencia: unde una anda, la outra anda, la moral tien sapiencia & la xhente sabio tien moral, & la combinaçon de moral & sapiencia tyama-se la cousa mas elevada l mundo.

Disinvolver introspecçon adiuda a identifica' la cousa cierta por fhaer, ansì cumo trabayar næs nuœssæs actitudes morales adiuda a ve' læs cousæs de maneira mènos egocèntrica. Outra vez, existe una interrelaçon semeyante n stoicismo.

El tercer elemento ye samādhi. Egual paheç que nun tien un parallelo n stoicismo, sì q'ansì mal se tien que fhoçar pela superficie a penæs pa ver que passa. Nos textos samādhi refier-se principalmente a stahos de concentraçon, solo que ye un tèrminu ampliu que ye a significar meditaçon mas abiertamente. Walpola Rahula, auctor de Lo que l Buddha apprehendîu, traduz-lo quantos & mas por "disciplina mental". Ha hi tamien outra pallabra nos textos buddhistas, bhāvana, que se refier a exercicios mentales & spirituales que se destinæn a cultivar stahos benèficos. Elho comprehendìæ cousæs cumo ver & recita' los textos & paheç promptamente comparable a l askēsis stoica.

Traduziendo-lo cun delhæs de vozes mas actuales, podrìæ dizise que los elementos d'una vida bœna son: tener vision nidia, vivir ethicamente & una pràctica diaria que sofhite essæs metæs. Nòs nun habemus concordar cun buddhismo ou stoicismo por cultivar cada un d'essos medios exactamente, d'outra parte ye possible ver aìna ser nòs stayæs importantes a fin de disinvolver una bœna vida, & ser independientes de qualquier bœn Sentir wœñando d'elhos. Seneca tien una bœna comparança:

Ansì cumo n una senra que se lhabrou pa l pan, delhæs de flores spoyetæn pente l medio, todu essi trabayu nun se realizaræ por aquelha pequenha planta, magar que preste a la vista ... ansì tamien, el presto nun ye la recompensa ou l motivu de virtude, ye solo un accessorio.

Vision nidia

Ermana n buddhismo & n stoicismo, vision nidia ye apprehender a sfhoutase de læs apparienciæs inganhosæs & valoriza' læs cousæs de maneira adequada. Nel stoicismo, elho significa appreciar se' la virtude l ùnicu bien & l ùnicu mal, & opponese a los xhuizios erroneos (que tamien se conhocen por emoçones) d'haber outræs cousæs bœnes alhende la virtude. Nel buddhismo ha hi puntos de vista complexos de puntos de vista, sì q'ansì nun ser quien a ve' læs verdahes de dukkha, impermanencia & non-ego diba ser nidiamente un puntu vista per errau.

Que podrìæ significanos? Que s'ha de valorizar? Ta un ciertu puntu, ye pante cada un de nòs pensar por nòs mesmos. Pante min vision nidia tien q'involucrar acceitar dukkha, impermanencia & falta de control cumo axiomas na nuœssa vida, &, por tanto, tienen que se selecciona' los nuœssos valores cun precauçon, questionando daquè de læs anxiæs mas superficiales que tenemus.

Buddhismo & stoicismo tirabæn pœl ascetismo. Inxertarìæ-y you mas de la nuœssa naturaleza corporificada & de la experiencia emocional na bœna vida. Ha hi cousæs que tienen gran importancia næs nuœssæs vidæs & han valorizase cun plena appreciaçon de la impermanencia de sou, talque relaçones cun la xhente. Sì, valorizar essæs cousæs deixarà-nos mas vulnerables a l Suffrir, sì q'ansì avulta un precio que se mereç pagar por una vida mas rica.

Cun pallabræs mas vastæs, ver nidio vaî de pensamiento crìtico, valorizando la razon, getando evidenciæs, cultivando la indagaçon, la conscientizaçon, la reflexion & la honestidà intelectual. Tamien vaî d'un scepticismo saludable & humildà, de catar cun sigo l tene' los nuœssos poderes lìmites & haber mũîtho de l mundo & de nòs mesmos que da probable nun se sabrà nunca. N esto podrìæmus segir a Marcus Aurelius, que scribîu: "Læs cousæs andæn invuœltæs n un velo de mysterio que mũîthos bœnos philòsophos alcuœntræn impossible d'atopayos el xacìu".

Viviendo èthico

El segundu elemento l camin buddhista ye la èthica. Ye nidio ser esta tamien una parte central de l camin stoicu, por ser virtude synònyma de vivir a comuña cun la nuœssa naturaleza racional. Intrambæs tradiçones tienen un ideal èthicu per altu. Tanto a la xhente sabio q'a la persona spierta considera-se que tienen internalizada la moral de fhorma tala que los sous xhuizios morales son siempre correctos & appropriahos, & que yos fluyen læs acçones sanæs siempre n sin sfhuœrçu. Nel buddhismo, la persona spierta supperou da fheitho læs très "raìzes gafientæs" de la culdicia, de l aversion & de la illusion, & mal actùa intos a partir de los sous oppuœstos -- disapegu, bondà & sapiencia.

Ha hi variæs perspectivæs que se son a extraher a essi respeito, por exemplo, la importancia de læs intençones. Nel buddhismo ha hi un conceitu d'acçones benèficæs, que son aquelhæs que tienen consequenciæs benèficæs ente nòs & nos outros, & estæs tienden a ser acçones que nun læs affecta nin culdicia, nin aversion nin inganhu. Resume-se todo intos n intençones.

Tamien nel stoicismo ye importante actuar cun una intençon virtuosa, cumo na famosa comparança de l arqueiru: interessa cutir na diana & fhaer cumo meyor fhuer possible; lo que passa n deixando la flretsa l arcu queda a fhuœra l nuœssu control. Seneca scribe que quando...

...daquien sienta cabo un amigu amalecidu, s'apruœba. Sì q'ansì fhaelo por causa d'una herencia torna-lo una utre atsisbando un cadàvere.

Outra maneira de pensar n elho ye n tèrminos de qualidahes ideales, & una central ye la compassion.

Compassion

Nel buddhismo, la compassion emphatiza-se fhuœrtemente. A comuña cun los textos, Buddha concordou n educar por compassion, magar ser da intamo reluctante. La compassion anda fhuœrtemente relacionada cun la bondà, de todælæs maneiræs nun anda per nidio definida nos textos, que mũîthæs vezes se sofhitæn n historiæs:

Pon-se daquien n una lharga travessìa mal & exhausto. Anda solo ente dous vilhares, intrambos per distantes. Daquien apaheç &, a l velo, razona que si quien camina malo, s'accompañare a un vilhar & recibier alimentos & remedios, da fheitho que se diba recuperar.

La missiva ye que ha hi que se preoccupar por tornar a outra xhente lhibre de suffrir. Non obstante la compassion tien una cara complicada, porque mortificase mũîtho cun suffrir ye a lhevar a stahos mentales aviersos & malsanos. Læs minaçæs de la compassion sentierun-se indagora mas fhuœrte n stoicismo, u la compassion da vezo involucrarìæ un xhuizio de stay passando daquè malo a daquien, & næs mas de læs vezes elho dirìæ ser un xhuizio defeituoso.

Si se siente compassion polos mèndigos de l camin, por exemplo, ye probablemente por pensar q'andæn n una mala situaçon. Nos tèrminos stoicos, ye una emoçon que, cumo outræs emoçones, arrevela un pensamiento erroneo de l valor de los indifferentes. Ansì cumo nel nuœssu propriu casu, nun ye appropriaho sentir dolor cumo conseqüencia de læs cousæs que van mal pœl mundo – por nun ser da veræs nin bœnæs nin malæs -- pola mesma razon nun ye appropriaho suffrir cabo outra persona. Epictetus incamienta nun pensar n un consul cumo home feliz, ou n un probe cumo infeliz:

Todo esto son xhuizios & mas nada; & xhuizios que conciernen cousæs a fhuœra de la nuœssa elecçon.

N intrambæs tradiçones, ye importante preoccupase pol bienstar de los outros & motivase a fhae' lo que fhuer possible por adiudar a outros a zafase de suffrir. Sì q'ansì la compassion tien falta trata-se cun precauçon. Nel stoicismo, ser xhente compassivo sin investir in xhuizios erroneos significa catar que lo que ye malo nun ye la situaçon real, ye la comprehension de l fheithu fheitha pola persona que suffre. Nel buddhismo tienen que se combattir sentimientos aviersos, practicando compassion sin apegu, cumo l propriu Buddha. La compassion, por tanto, tien que s'intender mas cumo una preoccupaçon levemente disconnectada de qualquiera cousa cumo "sentir cun". Ye por esso q'elho tien falta d'andar elho mano a mano cun la equanimidà.

Equanimidà

La equanimidà ye un fin central tanto de l buddhismo cumo de l stoicismo. Los stoicos gastabæn el tèrminu apatheia refiriendo-se a l sou ideal de ser lhibres de passiones. Tien un aquel de la upekkha n buddhismo, refiriendo-se a la sensaçon de ve' los acontecemientos de l mundo cun una consciencia equilibrada, sin s'involucrar mũîtho nos altos & baxos de læs oîtho condiçones mundanæs. Ye importante salientar que la equanimidà valorizaræ-se non por causa l status mental in sigo, valorizaræ-se por evidenciar una comprehension verdadeira de l mundo. Cumo la compassion, la equanimidà anda minaçada por poder corrompese, n esti casu por indifferencia &, por tanto, tien falta atemplra-se pola compassion.

Equanimidà compassiva

Compassion & equanimidà son complementares & han disinvolvese xhuntæs, cumo una specie d'equanimidà compassiva. Esti Concasar de compassion & equanimidà ye un pouco extrañu, por haber una tension ente retiru & compromisso. Epictetus defendîu-lo diziendo ser del disapegu da veræs essencial pa l sentimiento de compañeirismo, puœis a l permittir a l amor, por exemplo, continua'l sou cursu natural, ye a tornase no oppuœsto. Pante min ye una qüestion abierta si esto ye realmente viable, ou si la empathìa inevitablemente involucra apegu & deixa vulnerable a l Suffrir, ansì cumo qualquier typu de tranquillidà completa ye susceptible d'acabar n indifferencia.

Si d'outra maneira se garra l ideal de la equanimidà compassiva cun un tsiscu de sal, podran-se adoptar por nòs da fheitho læs duæs qualidahes cumo inspiraçon, por per necessita' los mas de nòs na pràctica traher mũîtha mas bondà & mas consideraçon a læs nuœssæs vidæs.

Pràctica spiritual

Los nuœssos vezos mentales entemecen-se & son difficiles de camudar. Quantos & mas a l saber que todo ye impermanente & nun haber cousa mundana que nos seya a dar satisfacçon duradeira, indagora ye diffìcile nun cata' læs cousæs d'outra fhorma. Ye polo que nos fhai falta daquè typu pràctica spiritual (el tercer elemento l camin).

Seneca, por exemplo, scribîu:

Ansì cumo delhos de tinctes aina s'absorben pola lhana, & outros solo de puœis de repetir periodos d'immersion & fhervura, existen daquè studios que s'aproveithæn bien næs nuœssæs mentes mal a penæs s'apprehenden; estos, sì q'ansì, han caltrianos da fheitho. Tienen que s'absorber, dando non solo un matiz de color, dando un color real profundu, d'outra maneira elhos nun seran a complrir dala de læs promessæs de sou.

Tanto buddhismo cumo stoicismo sabìæn q'a fin de cuti' la transformaçon fhonda que getabæn lhœw de la comprehension intelectual elho nun yera abondo, ansì que l entreinamiento pràctico yera parte integrante l camin. Nel buddhismo habìæn differentes typos de meditaçon & una pràctica formal de meditaçon, ente que n stoicismo, ta unde se sabe, la pràctica involvìæ mas cousæs cumo mirar & memorizar textos, reflexiones diariæs & visualizaçones, pol amor d'incorporar da veræs los principios a la vida diaria.

In tèrminos concretos, el primer fin d'esta pràctica diaria ye tornase mas consciente de los contenidos de la nuœssa mente, particularmente læs evaluaçones iniciales embryonariæs de lo bœno & de lo malo que normalmente andæn a fhuœra de la nuœssa consciencia. Nel buddhismo, por exemplo, elho involucra apprehender a captura' lo que da vezo se yos tyama "sentimientos", ou reacçones immediatæs a cousæs in tèrminos de bœno, ruino & neutro. Similar a læs "impressiones" stoicæs de l mundo, que nos dizen que læs cousæs a fhuœra l nuœssu control son bœnæs ou malæs, & que hemus dir por elhæs ou evitalæs.

Si s'apprehende a danos cuœnta d'essos impulsos, podrà-se meyor distancianos d'elhos & evitar actuar por elhos automaticamente, tenrà-se por tanto tamien mas probabilidà de responder a læs cousæs d'una maneira mas racional & equilibrada. Ser quien a fhaelo da cierto podìæ senos ùtile a qualquiera de nòs, ya que na mayor parte l tiempu tiende-se a actuar cun base n patrones habituales & valores & impulsos irreflexivos.

Fhaelo requier disinvolve' lo que ye possible tyamar conscientizaçon. Podrìæ vaganos mũîthu tiempu fhalar de læs mũîthæs definiçones de conscientizaçon, non obstante nel fhundu ye una maneira de dase cuœnta, una tèchnica usada de fhorma differente n differentes pràcticæs de meditaçon buddhista. Existen variæs comparançæs d'essa tèchnica nos textos buddhistas. Una ye la d'un vaqueiru observando læs suæs vacæs a distancia. Outra ye la de l guarda de læs puœrtæs d'una vilha. Da nuœvo, esso tien un parallelo n stoicismo. Epictetus, por exemplo, diz que l philòsopho "aguaita-se a si mesmu cumo a un inimigu n una armadiya".

Cun l attençon plena ye possible adiudar a automatiza' læs respuœstæs habituales. & Esta ye la base l comportamiento èthico, por danos la opportunidà de responder a l crear essi spacio ente impulsu & reacçon a læs cousæs cun bondà & sapiencia, in cuœntæs de culdicia, aversion & inganhu. Ye nidio que ye diffìcile, & ye polo que nos fhai falta pràctica (que ye possible ser, magar nun tener falta, una meditaçon formal). Ye una cousa que ciertamente nos diba ser ùtile a los mas d'ente nos, næs nuœssæs vidæs diariæs.

Antonia Macaro ye una psychotherapeuta existencial cun interes de lharga data tanto n Buddhismo cumo n stoicismo. Ye auctora de Razon, Virtude & Psychotherapia. El sou lhibru mas flammante, More than Happiness: Buddhist and Stoic Wisdom for a Sceptical Age publica-lu Icon.

Fhœnte