Jean-Paul Marthoz
Jean-Paul Marthoz
Periodista & enxayista
Cantada næs manifestaçones, evocada n todolos quadros de l tableru de xadrez políticu, como se ye a abusar tanto de la pallabra "lhibertá"?
Quando activistas d'extrema-dreitha martsæn a l nome de la lhibertá & declamæn la repulsa de sou a la "dictadura de la immunizaçon", ye fácile diziyos que, n una verdadeira dictadura, ya stabæn presos inantea mesmo de poder manifestase.
Cun esso & cun todo n cuœnta rise d'estæs contradicçones & émphases, los demócratas dibæn fhazer bien preoccupando-se. & N contrattacar. Puœis pouco a pouco vaî imponiendo-se la idea, mũîtho mas alhá de la extrema dreitha & de læs spheræs conspirativæs, de que los mandatarios de læs democraciæs liberales andæn comportando-se cumo policías de l cuœrpu & de la mente. Suscitada por una pandemia interminable & læs respuœstæs confusæs que y son oppuœstæs, el spoxige de læs tensiones & incomprehensiones cuœrre l riesgu de credenciar indagora mas essa convicçon.
La extrema dreitha cantando a la lhibertá? Que revuœlta, que cucurrabucu! Nos anhos 1930, advogaba n sin vergønça pola dictadura. Si a los partidarios de Mussolini, Hitler ou Franco yos daba por evoca' la lhibertá, yera, por arretoma' la expression de Fernando Pessoa, por "la lhibertá de tyrannizar". Nel nome de la raça, de la classe, de la religïon ou de la naçon. El cartel "Arbeit Macht Frei" ("El trabayu fhai lhibre") nel ingressu a los campos de Dachau ou Auschwitz fhoi l sýmbolo mas ignominioso d'esti mal usu.
Una decepçon freqüentemente practicada
Cumo scribîu Albert Camus: "Nomar mal læs cousæs fhai spoxiga' la infelicidá l mundo". La evocaçon a la lhibertá ye probablemente un de los fraudes que se practicaræn mas freqüentemente na historia. Los exemplos accumulæn-se nel gran "quita p'alhá" de la lhibertá occulta. Cumo por casu aquelhos defensores de l "mundo lhibre" que, na Gerra Fría, d'Iran ta Tsile, xhustificaræn gœlpes de stau & dictaduræs. Ou aquelhos ideólogos de l neoliberalismo que, nel nome la lhuîtha contra l totalitarismo marxista ou l "ogro burocrático socialdemócrata", acabaríæn por pilhase n drientro de los sous proprios dogmas. Fhoi ansí que l economista austriaco-americanu Friedrich von Hayek, auctor el 1944 de The Road to Serfdom, se tornou gradualmente, næs pallabræs de Damien Larrouqué n La vie des idées, l "infhotu intelectual de l Tsile l Gëneral Pinochet". "La dictadura n nome de la lhibertá, el conceitu yera da fheitho perturbador", dixo ironicamente Guillaume Erner nel sou "humor matinal" de France Culture.
N aportando a l poder tres la victoria de Ronald Reagan el 1981, los neoconservadores tamien se tomaríæn lhibertahes cun la lhibertá. N opponiendo "régïmes communistas totalitarios, que nun se son a arreformar" cun "gobiernos auctoritarios proccidentales, que son a ser maleables", pahecíæn dar carta blanca a los dictadores d'extrema dreitha d'América Lhatina ou a læs satrapíæs árabes, qualificadæs de "moderadæs". N intamando los 2000, tamien fhuerun los artífices de la Operaçon Lhibertá n Iraq &, por tanto, cun implicaçon nos sous excessos. Guantánamo nun yera, strictamente fhalando, una succursal de Westminster.
George Orwell avisaræ-nos...
A manzorga, el seqüestru de la lhibertá nun ye ménos freqüente. Quien fhoi quien nun plasmou cun esti soberbiu poema: "Næs tyanæs todæs lleídæs, næs tyanæs todæs blrancæs, piedra papel sangre ou cirnada, scribo l tou nome lhibertá". El sou auctor, Paul Eluard, scribîu-lu n 1942, “so los negros vuœlos de los cuœrvos næs nuœssæs tyaneiræs”. Infelizmente, cumo s'alcordou d'elho l diario L'Humanité, cun decepçon; essi scriptor de la resjstencia tamien scribîu delhos d'anhos mas tarde honræs a Stalin & a l sou "cerebro d'amor". La Novilhingua! Avisaræ-nos George Orwell. Na per-stirada República Democrática Alemana, l únicu movemiento moço cun auctorizaçon tyamaba-se Mocidá Alemana Lhibre ...
Wœy, parte de la ezquierda tien outra vegada torgæs cun la lhibertá. Por lherça d'opprimir xhente de comuñæs consideradæs intrinsecamente víctimæs de discriminaçon éthnica, religïosa ou de gënero, tyega a duldar de los principios de lhibertá & universalidá que t'hagora orientaræn la suæ promessa contra læs oppressiones & la inegalidá. Offreç ansí a la “dreitha disinhibida” la opportunidá de confisca' la bandeira de la lhibertá, ente que practica lo "Woke", la “cultura de la cancelaçon” & la policía l pensamiento. Nos USA, nuœvos inquisidores “offendidos” próximos a un Partidu Republicanu Trumpicizau puxæn por prohibir næs bibliothecæs públicæs los lhibros de la scriptora negra Toni Morrison ou de la scriptora feminista Margaret Atwood!
El contragœlpe ye duru. Tres la baltiada la Muria Berlin, el liberalismo político, que se sofhitaba por todelæs formaçones políticæs moderadæs, andaba trumphante, ta mesmamente soberbio, cumo si ganhare definitivamente la batalha læs ideæs. Wœy anda perversamente a la defensiva. Abandonando-se por intelectuales que passaræn de l ezquerdismo a l cryptozemmourismo, ve-se n una armadiya ente populismos auctoritarios de dreitha & d'ezquierda que lo pretenden xebrar de la martsa de la historia. Pœr Polonia ou Hungría, ye la diana de læs “democraciæs mayoritariæs” presumptuosamente illiberales. Ayures, minæn-lo los partidos tradicionales que temptæn dir de cabeça a competir cun movemientos extremistas. & Por gubiernos que, magar affirmar ser democraciæs liberales, sacæn de l xhuœw a los parlamentos, curtocircuitæn læs instituçones & manipulæn el Stau de Dreithu.
“Qual ye l spíritu de lhibertá?", introgaba famosamente l xhuiz americanu "liberal" Learned Hand el 1944. "Ye l spíritu que nun anda per-seguru de tene' la razon; que procura comprehende'l Pensar de la outra xhente; que sopesa, sin ideæs preconcebidæs, los interesses de la outra xhente cun relaçon a los proprios", respondîu. Segun esti criterio de matiz, tolerancia & xacíu de l interes gëneral, los defensores de l spíritu de lhibertá avultæn quasj que n exilio interior, a gisa de Raymond Aron nel tiempu sou, xebrando-los p'a fhuœra l streldu de los extremos, pero tamien los que tracamundiæn la lhibertá cun un individualismo q'alhouria.
Sí q'ansí, n un momento u grupos & individuos se tribalizæn, s'excluyen & s'insultæn, essi spíritu de lhibertá ye sin dulda l únicu a responder de maneira civilizada a los retos collectivos de ralra complexidá que læs democraciæs disorientadæs han d'afrontar.
No comments:
Post a Comment