17.4.18

Argo (Susanna Tamaro)

Audio

Scritu n version simple collateral

Pante mîou paî, cumo pante miæ maî, los fhiyos primeiro que qualquiera outra cousa yeræn un Deber mundanu. Disdeixabæn mũîtho l nuœssu disinvolvemiento interior, non ostante tratabæn los aspeitos mas banales de la educaçon cun extrema tesura. Habìæ sentar correitha a mesa cun coldos apretando l cuœrpu. Si, al fhazelo, dientro de min solo pensaba na meyor maneira de dami la muœrte, esso nun importaba. L apariencia yera todo, tres elha mal habìæn cousæs inconvenientes a penæs. Ansì medrei cun la sensaçon de ser daquè similar a una macaca teniendo que s’entreinar bien & non un Ser humano, una persona cun læs suæs allegrìæs, læs suæs smolriçones, la suæ necessidà de ser amada. A partir d’essa preocupaçon bien da breve nacîu una gran soledà dientro de min, una soledà que se tornou a la lharga los anhos enorme, una specie de vazio neumàtico u me movìæ cun los paraxismos seles & torgahos d’un buzu. La soledà tamien venìæ de læs intrugæs, d’intrugæs que mi fhazìæ & nun yera a responder. Ya cun quatro ou cinco anhos, miraba a l rodiu & m’introgaba: “Por que stou eiquì?  d’u vengo, d’u vienen todælæs cousæs que veo a l mîou rodiu, que ye lo q’anda per tras, stuvierun elhæs siempres ende magar you nun star, cincaran hi pa siempre?” Fhazìæ-mi todælæs intrugæs que los nenhos sensibles se fhaen a l infrentase a la complexidà l mundo. You andaba convincida que ta los mayores lo fhazìæn, que yeræn a responder, solo que spuœis de duæs ou très tentativæs cun la maî & cun la tata, catei cun migo que nun solo nun dibæn ser quien pa responder, ma nin se lo introgaræn.

Ansì la sensaçon de soledà spoxigou, vîsti, fhorçou-se-mi a resolver cada enima cun læs propriæs fhuœrçæs de mîou, ente mas tiempu passaba, mas m’interrogaba cada cousa, siempre yeræn qüestiones mayores, cada vegada mas terribles, mal pensar n elhæs daba lherça. El primer alcuœntru cun la muœrte tuvi-lu cerca los ses anhos. Mîou paî yera l amu d’un catsorru caça, Argo; tenìæ un temperamento ameno & afectuoso & yera l mîou compañeiru xhuœws favoritu. Cibaba-lu pœr tardiquinæs inteiræs cun bolhos de lhama & herbæs, ou oblrigaba-lu a se’ la vezeira de la peluqueira, & elhi, sin rebelase, andaba pœla antoxana cun læs oreyæs adornadæs de prendedores de pelo. Un dìæ, ente tanto, n experimentando un nuœvu typu de cofia, arreparei l tener elhi daquè que s’intsaba so la gola. De magar habìæ ya delhæs selmanæs ya, nun y apetecìæ correr & blrincar cumo indenantea, si you me mangaba n un requeixu comiendo la merienda, ya nun se mi mangaba aparau de cote suspirando sperançau. Cierta mañana, a l volver de la schuœla, nun lu atopei sperando-me a la cancielha. Primeiro, pensei que martsaræ ayures cun paî. Sì q'ansì a l ver mîou paî n silencio sentau cabo l scritorio & sin Argo a los pies, nacîu-mi dientro un gran disasossiegu. Salì & glrayei fhuœrte, tyamei-lu pœr toda la antoxana, tornei ende duæs ou très vezes, explorei la casa pœr riba & pœr baxo. De nœithe, a l dar a mîos paî & maî l beisu oblrigatoriu de læs bønæs nœithes, atropando toda la miæ bravura, introgei a mîou paî: “U anda Argo?” “Argo”, respondîu elhi n sin svia’ la vista l diario, “Argo martsou.” “& Por?” Introgei you. “Por andar fhartucu l tou disprezio.” Indelicadeza? Superficialidà? Sadismo? Que houbo n essa contestaçon? Nel precisu intrin q’ascuîthei essæs pallabræs, daquè dientro de min francîu. Intamei nun dormir mas de nœithe, de dìæ una caxigalina yera abondo pa fhazeme spañir in sulhuços. Tyamarun un pediatra que vieno spuœis d’un mes ou dous. “La nenha sta spalomilhada”, dixo elhi, & receitou-mi del azaite de fhiegado de bacalao. Polo que you nun dormìæ, polo que you andaba siempres inredando cun la bolina d’Argo, nunca se m’introgou. Ye n essi episodio u traço la miæ intrada na dòmina adulta. Cun ses anhos? Sì, mal tenìæ ses. Argo martsara por tener sido mala, el mîou comportamiento, ergo, influenciaba aquelho q’andaba cabo min. Influenciaba fhaziendo sumir, distruyendo. De magar aquelha, læs miæs acçones nun fhuerun ya mas neutræs, acabando n si mesmæs. Por terror a perpetrar outros errores mas, reduzì-læs a un mìnimo, tornei-me apàthica, hesitante. De nœithe apretaba la bola ente læs manœs & tyorando, dizìæ: “Argo, por favor, volvi, magar tenelo you fheitho mal, quiero-te mas q’a nada.” Quando mîou paî trouxo outru catsorru a casa, you nin lu querìa mirar. Pante min yera & habìæ remanecer siendo un perfeitu extrañu. La hypocrisìa imperaba na educaçon de la recielha.

Alcuœrdo-me bien, bien, q’una vegada, passando cun mîou paî cabo una sebe, di cun un raitan. In sin lherça, garrei-lu & insiñei-y-lu. “Pousa-lu”, glrayou immediatamente, “nun ves que duœrme?” La muœrte, cumo l amor, yera una qüestion que nun habìæ cutise. Nun valrìæ mil vezes mas si me tuvieren ditho q’Argo morrieræ? mîou paî podrìæ agarrami l braçu & tenemi ditho: “Matei-lu por star malu & sufrir enforma. U anda hagora ye mũîtho mas feliz”. You tyorarìæ mas, desperarìæ-me, lhœw de meses & meses dirìæ a l sitiu u dirìæ star sepultu, pente la tierra tsarraríæ-y tiempu lhargo. De puœis, pouco a pouco, cominçarìæ a scaheicelu, interessarìæn-mi outrœs cousæs, tenrìæ outræs afficçones & Argo dirìæ sgilar ta lo fhondeiro de los mîous pensamientos cumo una alcordança, una guapa alcordança de la infancia. D’essa fhorma, contrariamente, Argo tornou-se un muœrtin cul que you lhidiaba pœn dientro. Por esso digo que quando tenìæ ses anhos ya me fhexzieræ grande, por tener in cuœnta d’allegrìa, anxia, & n vez de rixhu, indifferencia. Mîou paî & miæ maî yeræn monstros? No, nunca, d’aquelha yeræn xhente da fheitho normal. Solo de vieya miæ maî intamou contami daquè de la infancia suæ. La maî d’elha morrieræ siendo indagora nenha, primeiro d’elha, tuvieræ un homin que se stropiou a los très anhos por una pneumonìa. Elha concebieræn-la lhœw aina & tuvo la mala ventura non solo de nacer nenha, tamien el mesmu dìe que l sou ermanu morrieræ.

Cul aquel de rememorar esta triste coincidencia, ya de magar siendo nenha de caldar vestíæn-la cun colores de duœlu. Nel sou bierçu tenìæ una gran semeya pintada a oleo de l sou ermanu. Valìæ pa fhazey tener presente cada vez q’abrìæ los wœyos, q’elha mal yera un remplaçu, una copia macia dalgien meyor. Intendîsti-lo? Como inculpala intos de la suæ friura, de læs suæs eleiçones intracamundiadæs, d’andar dexebrada de todo? Si mesmamente los macacos, si se crìæn n un laboratorio asèptico n cuœntæs de cun la madre real, de puœis d’una campaña atristayæn & deixæn-se morrer. & Si ascendiæremus indagora mas alto, viendo la maî d’elha ou la maî de la maî, quien sabe que mas díbæmus atopar. La infelicidà normalmente continùa la stirpe feminina. Cumo ciertæs anomalìæs gënèticæs, passa de maî a fhiya. Passando n cuœntæs d’apousentase, torna-se gradualmente mas intensa, mas inextingible & profunda. A los homes d’aquelha yera-yos bien differente, tenìæn l officio, la polìtica, la gerra; la suæ fhuœrça podìæ salir a fhuœra, expandise. Nòs outræs non. Pœr dòminæs & dòminæs, solo freqüentemus el quartu, la cozina, el quartu bañu; realizæmus milhares & milhares de passos, de paraxismos, cargando n riba de nòs outræs el mesmu rancor, la mesma insatisfacçon. Tornei-me feminista? No, nun temas, solo procuro mirar nidio lo q’anda pœr tras. Alcuœrdæs-te de la que na nœithe l Ferragosto, fhuimus a l promontorio cun la intençon de ve’ los voladores que disparabæn dende l mar? Ente todos, da quando habìæ un que ta l spañidu nun yera a cuti’l cielo. Intos, a l pensar na vida de la maî, na de la wœla, a l pensar næs mũîthæs vidæs de la xhente que conhœço, esta stampa vien-mi a la mente — voladores q’imploden in cuœntæs de tirar pa riba.

Fhœnte

Va’ dove ti porta il cuore” de Susanna Tamaro


No comments: