23.5.18

Krabat (Intamu)

El molin de Koselbruch
Onze & un maistru

Fhoi ente Anhu Nuœvu & Reys. Krabat, un rapaz de catorze anhos, axhuntaræ fhuœrçæs cun outros dous mèndigos wendos, & magar que La Suæ Illustre GraciaL Eleitor de Saxonia, prohibieræ mendigar & vagabundar pœl sou alfoz, so pena, (sì q'ansì los xhuizes & outros funccionarios afortunadamente nun lu tomaræn abondo n serio), martsabæn de lhogar a lhogar cumo Reys Magos pœl territorio de Hoyerswerda: coronæs de paya n riba læs gorræs yeræn læs coronæs reales; & un d’ente elhos, el gayoleiru Lobosch de Maukendorf, fhaziæ de Rey Mouru & intafharraba-se de sarrio todælæs mañanes. Lhevaba-yos cun proua la strelha de Bethlehem, que Krabat tyantaræ n un palu, & a l intrar n una quintana, mangarun a Lobosch a l medio & cantabæn: "Hosanna, fhiyu de David!" Krabat mov los morros in silencio por stase-y camudando la voz, non obstante læs outræs altezæs cantabæn mas fhuœrte, equillibrando-se outra vegada.

Mũîthos fhazendeiros corabæn un gotsu pœl Anhu Nuœvu, apresentabæn a los Reys d’Oriente mũîthæs salsitsæs & toucin. Ayuræs habiæ hi maçanes, nuœzes & nisos, da quando pan de miel & bolhos d’unto, marañuœlu d’anis & strelhæs de canela. "L anhu cominçou bien", dixo Lobosch na tarde l tercer dìæ. "Esso ha continuar ta San Sylvestre!" Intos læs outræs duæs mayestahes assentierun & suspirarun: "Por nós outros bien, stamus a comuña!"

La nœithe lhœw, passarun-la na frawa de Petershain, nel celheiru, u Krabat tuvo essi ralru suœñu pœr primer vez. Onze cuœrvos pousabæn n un arruw mirando-lu. Vîu que habiæ un spacio a l cabu maniegu l arruw. Intos ascuîthou una voz. La voz sonaba rouca, paheciæ amiyar de l aire, de lhøñe, & appelhidaba-lu pol nome. Elhi nun ousaba arresponder. "Krabat!", Glrayaba una segunda vegada — & una terceira: "Krabat!" Intos la voz dixo: "Ven pa l molin de Schwarzkollm, nun ti venrà mal!" De puœis los cuœrvos devolarun de l arruw & reburdiarun: "Obedeç la voz de l Maistru, obedeç-la!"

Krabat accordou d’esso. "Læs cousæs todæs xhuntæs q'unu ye a soñar!" pensou, arroldou pa l outru cantu la cama & dormîu outra vez. El dìæ de puœis fhoi cun los sous compañeiros, & quando los cuœrvos y venierun a la mente, rîu, sì q'ansì la nœithe de puœis el suœñu repitîu-se. Outra vez la voz lu tyamou pol nome, & da nuœvo los cuœrvos glrayabæn: “Obedeç-la! Lo que y fhixzo pensar a Krabat. El dìæ de puœis, introgou-y a l pousadeiru unde passaræ la nœithe si elhi conhociæ una vilha tyamada Schwarzkollm ou daquè que se y pahecieræ.
"Schwarzkollm.", Cavilou. "Sì, ho — na mata de Hoyerswerda na strada camin de Leippe: ha hi un vilharin, q'ansì se tyama."
La vez lhœw, passarun la nœithe los Très Reys in Groß-Partwitz. Ende tamien Krabat soñariæ cun cuœrvos & cun la voz que paheciæ salir de l aire; & todo colou da fheitho cumo colaræ la primer & la segunda vez. Intos decidîu segi’ la voz. De mañana, quando los compañeiros indagora dormiæn, deixou l celheiru. A la puœrtæ la pousada dîou cun la servienta que diba a la fhonte. "Dà-yos recuœrdos", dixo, "Tengo martsar."

De sitiu n sitiu, Krabat andaba introgando-se, el cutu mangaba-y fharrapos de nieve na cara, a cada poucos passos habiæ aparar & insuga’ los wœyos. Na mata de Hoyerswerda perdîu-se, vagarun-y duæs horæs inteiræs t'atopar outra vegada Leippe, de maneira que mal aportou a la meta ya bien de tarde. Schwarzkollm yera un vilhar cumo los outros vilharæs de los urziales: casæs & celheiros in fhileira lharga a intrambæs veiræs de la caleya, cun mũîtha nieve; columnæs de fhumo nos teithos, pilæs de cuîtho fhumegante, wœis berrando, curìos, la recielha patinando glrayando cun mũîthu barulhu.

Krabat andaba sin suœrte a la geta d'un molin. A un vieyu que cargaba cun un borron de broça txubiendo pœla caleya, introgou-y:

"Nós nun tenemus un molin nel lhogar", respondîu.
"& Nel alfoz?"
El vieyu ãpuntou cul dedu gurdu pœr riba l costin. "In Koselbruch, a lo fhondeiro, cabo Læs Awæs Negres, ha hi un. Sì q'ansì…” & calhou cumo si anduvier fhalando de mas. Krabat agradecîu-y la informaçon & martsou pœla direcçon que l vieyu y indicaræ.
De puœis dalgunos passos, tirarun-y de la manga; Quando intornou la vista, yera l home la broça:
— “Que fhoi?”
El vieyu aveirou-se-y & dixo-y cun un sparaban anxiosu: "Quiero avisate, rapaz. Evita Koselbruch & l Molin de Læs Awæs Negræs, ende nun ha hi nada bøno."

Krabat hesitou un momento, lhœw deixou a l vieyu & salîu orientando-se a l lhogar. Aìna atapecîu, punxo precauçon pa nun se perder, cousa que lu acoraba. A l intorna' la cabeça, vîu lhuzes brilhando d'unde veniæ: una eiquì, una ende…
& Nun serìa mas sabio dar media vuœlta?” "Oh, non," reburdiou Krabat alçando la cabeça. "Sou un nenhin pequenhu? Nun costa nada dir mirar."

Krabat ãpalpaba la mata cumo un ciegu na borrina, & intos dîou cun una clareira. a l preparase pa salir de so l viescu, abrierun-se læs nublres, & la lhuna apahecîu, bañou-se de smeno todo n lhuz frìo.
Hagora Krabat staba viendo l molin, ende cincaba n frente d'elhi, cobiertu de nieve, scuru, minaçante, un animal poderosu & malu q'aguaita la presa:
"Nun ha hi quien mi star mandando dir", pensou Krabat. Intos garrou una pata cuniyu, preparou-se & deixou læs tinieblræs de la mata pol abertal.
Cun valor, fhoi ta l molin, atopou la puœrtæ principal pesllada & picou, picou una vez, picou duæs vezes: nun se movîu nada n dientro. Dal perru lhadrou, dala scaleira rintsou, dala tyave sonou — nada.
Krabat picou una tercer vez ta mancase los tucos.
Todo tornou a l silencio n molin. Lhœw probotrancada,u calcando pa baxo la maniya la puœrtæ: fhoi a abrila, nun staba introu n corredor.
Recibîu-lu un silencio sepulcral & n profunda scuridà. Na parte traseira, sì q'ansì, a l cabu l corredor, habiæ daquè ansì cumo lhuz flrouxa. La candor d’una candor: "U haiga lhuz, habrà xhente", dixo pante si Krabat. cun los braços sporridos, indagora teniæ palpitaçones. La lhuz caltriou, vîu-la aveirase-y pente un vacu na puœrtæ que torgaba l passu pœr tras.
Garrou & patuscando colou pœl vacu & mirou pœr elhi.
La suæ mirada dîou n un quartu nigru que s'illuminaba por una ùnica candela. La candela staba arroxada. Staba apigada n una calveira na mesa q'occupaba l medio l quartu. Tras la mesa sentaba un home voluminosu, vestidu de negro, per pàllidu de cara, cumo si andare cobiertu de cal; un partse nigru cobriæ-y el sou wœyu manzorgu. De cara, na mesa, habiæ un lhibru gurdu de tapæs de cøuro gindando d’una cadena.
Hagora alçaba la cabeça & miraba como si tuvier visto a Krabat pente l vanu la puœrtæ. La mirada atravesou a l rapaz de la canhada a la pierna.
Los wœyos intamarun-y pruyir & tyorar, la figura n quartu tornou-se borrosa, & Krabat arrefregaba los wœyos catando cun sigo cumo una mano xhelada se y pousaba n riba l costin dende tras, sentiendo l frìo pente la saya & la camisa. a l in par ascuîthou daquien cun voz rouca dizir in wendo:
"Ende andæs!"
Krabat respigou-se, conhocîu la voz. Quando s’intornou, teniæ a l home de lantre — l home cul partse n wœyu.
Como tyigaræ eiquì de smeno? L home teniæ una candela na mano & sele mirou pa Krabat, lhœw sporrîu l caçu pa lantre & dixo: "You sou l maistru eiquì, podiæs se’l mîou apprehendiz, fhai-mi falta un, prestariæ-ti, acuei?" “Prestaba-mi, claro”. La suæ voz sonaba extraña, cumo si nun fhuer de sou.
"& Que ye lo que you t’habriæ d’apprehender? El Moler, ou tamien todo l outro?" — quixho sabe’l Maistru.
"L outro tamien”, dixo-y Krabat.
Intos el molineiru offrecîu-y la manzorga.
"Dà-y!”
Nel aquel de dase læs manos, houbo un streldu na casa, paheciæ venir de lo fhondeiro de la tierra. El soyau sutrumîu-se, læs paredæs cominçarun a cimblrar, læs vigæs & los postes arretemblarun. Krabat glrayaba, queriæ scapar: lhøñe, lhøñe d’ende! — solo que l Maistru y torgaba l camin. "El molin!" appelhidou, cun læs manos imbuçadæs. "Hagora volvi moler!"
El Maistru fhixzo seña de que Krabat podiæ venir. In sin dizir pallabra, dîou-y lhuz a l nenhu pœr riba læs pindiæs scaleiræs de madeira ta l sobrau, u los molineiros teniæn el sou quartu dormir. A la lhuz la candela, Krabat reconhocîu un camastru cun dolze piesinos cun sacos de paya, ses a una veira l corredor, ses a la outra. Cabo cada un, un alrmarin & una tayuœla de madeira de picea, cobertores que s'ingurriabæn nos sacos de paya, delhæs tayuœlinæs maçapiladæs nel corredor, camisæs & coxinos a los pies ende & aquende. a l pahecer, los molineiros salieræn curriendo de læs camæs, a trabayar, un sitiu solu pa dormir remaneciæ n sin tocar, el Maistru indicou l fhatu roupa a l cabu los pies. "Læs tuæs cousæs!" Intos intorniou-se & martsou cun la lhuz, & Krabat quedou solu na scuridà & seliquino intamou quitase la roupa. In quitando l gorru de la cabeça, tocou la corona de paya cun la punta los dedos: "Oh, claro, precisamente a hieri fhueræn los Reys — que lhøñe y quedaba aquelho ya tras sigo.
El soyau tamien se fhixzo echo l streldu & l Solmenar de l molin. Suœrte pa l rapaz q'houbo baltar de cansu. Mal se tirou nel sou sacu paya, ya quedaræ dormidu. 

Cumo un totsu dorm, dorm & dorm — ta q'una rayada de lhuz lu acordou. Krabat sentou & xhelou, onze figuræs blrancæs apararun cabo la cama, mirando-lu a la lhuz d’un candil de l celheiru: onze figuræs blrancæs cun caræs blrancæs & manœs blrans. El rapaz introgou anxiosamente:- "Quien sohes?" — introgou l rapaz lherçosu.
— “Lo que tu tamien seras aìna", — dîou-y una de læs phantasmæs por respuœsta.
—"Sì q'ansì nun ti fhairemus nada". — añidîu una segunda. "Somus los molineiros ende."
— "Onze sohes vós outros?"
— "Yes el dolze. Como te tyamæs?"
— "Krabat. & Tu?"
—"Sì q'ansì nun ti fhairemus nada". — añidîu una segunda. "Somus los molineiros ende."
— "Onze sohes vós outros?"
— "Yes el dolze. Como te tyamæs?"
— "Krabat. & Tu?"
"You sou Tonda, el mas vieyu. Esti ye Michal, esti Merten, esti Juro. . ." 
Tonda mentou la riestra de todos elhos cun los nomes; lhœw dixo-y que yera abondo pœr wœy. "Volvi a dormir, Krabat, indagora tenras falta de fhuœrça n esti molin." Los molineiros txubierun a los sous camastros, el cabeiru apagou l candil — bøna nœithe, & ya roucabæn.

Almorçando axhuntarun-se n quartu los servientes. Sentarun-se los dolze arrodiando una mesa madeira lharga, habiæ una potada fharinhæs d'alcacer, comiæn da quatro de cada scudielha. Krabat teniæ fhame, arramplou cun læs fharrapæs cumo una raposa n una curripa. El xhantar & la cena complrierun cun lo que l almuœrçu anticipara, & prestou-y.

Tonda, el mas vieyu, yera un rapaz guapu, de pœlo trupo & gris cumo l xhelo; solo que malamente paheciæ tener indagora trenta anhos, pola cara. Disprendiæ-se de Tonda una gran seriedà, mas precisamente: de los sous wœyos. Krabat infhoutou-se n elhi de magar el primer dìæ; la suæ patsorra & la maneira amigable n que lu trataba lu ganhara: "Spero nun te tener assustaho por de mas esta nœithe", indicou-y Tonda a l rapaz: "Non excessivamente", dixo Krabat. a l ve’ læs phantasmæs a la lhuz de l dìæ, arreparou n que yeren rapazos cumo outros mil mas. Los onze fhalabæn wendo & yeræn daquè anhos mas vieyos que Krabat.

Quando lu mirarun, nun fhoi sin piedà, cumo elhi pensou pahecey. Surprehendîu-se, cun todo nun pensou mas n elho. Lo que sì y fhexzieræ pensar yera la roupa q'alcontraræ a l cabu la cama: fhelpeyos de roupa, sì q'ansì quedabæn-y a l cuœrpu cumo si se tuvieren fheitho pa elhi. Introgou-yos a los rapazos d’onde sacaræn aquelho & a quien y pertinecieræ primeiro, solo que n fhaziendo la intruga, los molineiros deixarun balta' læs coyares fhundiendo-se næs fharinhæs & mirarun-lu cun tristura:
"Dixi dalguna fatada?” introgou Krabat.
— "N’home non,” dixo Tonda, “Læs tuæs cousæs... Son de l tou predecessor."
— "&?" Quixho Krabat saber. "Por que nun sta ya?Terminou læs pràcticæs?"
— "Sì, tien-læs ... — acabadæs", dixo Tonda.
— "N’home non,” dixo Tonda, “Læs tuæs cousæs... Son de l tou predecessor."
— "&?" Quixho Krabat saber. "Por que nun sta ya?Terminou læs pràcticæs?"
— "Sì, tien-læs ... — acabadæs", dixo Tonda.
La puœrtæ intornou-se n essi mesmu intre. El Maistru introu, intsipou-se, los molineiros amusgarun. "Nun tsarrar!", dixo, & mirando a Krabat cun un wœyu solu, aggregou cun dureza: "Quien mũîtho intruga, mũîtho yerra. — Repiti!”
Krabat tatexou: "Quien mũîtho intruga, mũîtho yerra...”

16.5.18

La Lhoba (Giovanni Verga)


 

Audio Døuro

Audio

Yera alta, magra, teniæ sì q’ansì un peithu firme & vigorosu de prieta — & esso que ya nun yera una moça — yera pàllida cumo si siempre tuvier in riba la malaria, & n aquelha pallidez, dous wœyos bien grandes & beiços vermeyos frescos & colorrosa, que te comiæn. Nel lhogar tyamabæn-la la Lhoba, por nun andar nunca satisfeitha — de nada. Læs muyeres presignabæn-se n viendo-la passar, sola cumo una perraca, cun aquel andar vagarientu & suspeithosu de lhoba afhamiada; zafaba-se elha de los sous fhiyos & maridos n un Atsisgar de wœyu, cun los sous beiços vermeyos, & mangaba-los pœr tras la saya solo por arremelhalos cun aquelhos wœyos satànicos, magar que stuvieren cabo l altar de Santa Agripina. Felizmente, La Lhoba nunca veniæ a la eglresia, nin pœr Pascua, nin pœr adviento, nin por ascuîthar missa, nin por confessase — Padre Angiolino de Santa Marìa de Xhesus, un verdadeiru siervu de Dîous, perdiera l alma por elha.

Maricchia, probina, bøna & decente rapaza, tyoraba a læs ascondidielhæs, por ser fhiya de la Lhoba, & nun habriæ quien la dir cortexhar pa muyer magar que tuvier bien de cousæs bønæs d’enser, & la suæ bøna tierra a l sol, cumo qualquiera outra rapaza l vilhar.

Elho fhoi que la Lhoba se prendîu d’un home muçu & curiosu, q’arretornaræ de l exèrcitu, & andaba a la herba cun elha a læs tyousæs de l notariu; dizir lo que se diz prendase, sentir queima’ læs carnæs so la pana l corpiñu, & probar, arremelhando nos wœyos d’elhi, la sede que se tien næs horæs callientes de xhuno, no fhondeiro la tyaneira. Cun todo & cun elho, elhi segiæ segando tranquillu, cun læs narizes in cuœlmu, & diziæ-y:

— Que ye lo que tenehes, tìa Pina? —

Næs senræs immensæs, u mal restalhaba a penæs el Volar de los grilhos, quando l sol cutiæ a picu, la Lhoba mangaba cuœlmu n cuœlmu, & feixe n feixe, in sin cansar nunca, in sin s’alçar un intrin na vida, in sin aveira’ los beiços a l garrafon, solo por andar siempres a los calcaños de Nanni, que segaba & segaba, & da quando y introgaba:

— Que ye lo que querehes, tìa Pina? —

Una nœithe contou-y-lo, ente tanto los homes pigaçabæn nel eiru, cansos pola lharga xheira, & los perros lhadrabæn pœlæs vastæs senræs negræs:

— Quiero-te! Yes guapu cumo l sol & dulce cumo l miel. Quiero-te!

— “& You quiero a la vuœssa fhiya, que ye moça vieya”, retrucou-y Nanni, riendo.

La Lhoba lhevou læs manœs a l pelo, tascando læs vidayæs in sin dizir una pallabra & martsou; nun apahecîu mas pœl eiru. Sí q’ansì n outhubre vîu a Nanni, de la que mayabæn la oliva, por trabayar elhi cabo casa d’elha, & l Rintsar de l lhagar nun la deixaba dormir de nœithe.

— Apaña l sacu læs olivæs,– dixo-y a la fhiyina, — & ven –.

Nanni imburriaba læs olivæs cun la pala so l molin & glrayaba: — So! — por nun apara’ la mula.

— Quieres a la miæ fhiya Maricchia? introgou-y la tìa Pina.

— Que y dahes a la vuœssa fhiya Maricchia? Nanni respondîu.

— Tien læs cousæs de sou paî, & tamien y dou la casa miæ; valrà deixami un requeixu na cozina, por eguavos un catre cun sfhoyaça.

— Si ansì fhuer podremus fhalar d’esso n adviento — dixo Nanni.

Nanni andaba todu untau & sudau de l azaite & læs olivæs puœstæs a dieldar, & Maricchia nun lu queriæ nin cun pactu dalu; solo que la maî agarrou-la pælos pelos, cabo l lhar, & dixo-y apretando los dientes:

— “Si nun lu pilhæs, mato-te!

La Lhoba andaba quasj que mala, & la xhente andaba diziendo que, n avieyando l diaño fhai-se freiru. Ya nun andaba p’acà & p’alhà, ya nun se mangaba a la puœrtæ, cun aquelhos wœyos bravos. El sou xhenru, quando elha y los tyantaba a la cara, aquelhos wœyos, mangaba-se a rir & sacaba l vestidin de la Madonna por presignase. Maricchia andaba n casa por dayos de mamar a los fhiyos, & la maî andaba a la staya, trabayando cun los homes, ansì cumo un home, binando, cavando, gubernando los bitsos, fradando læs parræs, cul Griegu & l Lhevante de xhenheiro, ou l Scirocco d’agosto, quando los mulos deixabæn la cabeça baltiar scolingando, & los homes dormiæn cul lhumbu scontra la muria a visiego. N aquelha hora ente l Atapecer & la nona, quando nun caleya muyer bøna, la tìa Pina yera la ùnica alma viva que yera a vese andurriando pælæs senræs, pœr riba læs piedræs in fhœw de læs caleyæs, pente la poxa enxuîtha de læs senræs immensæs que se perdiæn na calina, lhøñe lhøñe, scontra l Etna borrinosu, u l cielo pesaba nel horizonte. “Acuœrda cun tigo!” dixo la Lhoba a Nanni, que dormiæ n fhuœxhu, cabo la sebe fhosca, cun la cabeça nos braços.

— Acuœrda cun tigo, que ti trouxi vino pa templa’ la cerviz.

Nanni abrîu los wœyos intontecidos, ente la velea & l pigaçu, atopando-se-la de lantre de pie, pàllida, cul caldar prepotente, & wœyos negros cumo l carbon, & sporrîu a tientæs læs manœs.

— Non! nun sal muyer bøna na hora ente l Atapecer & la nona! — solhuçaba Nanni, sviando la cara scontra la herba seco de l fhuœxhu, bien fhondo bien fhondo, cun læs uñœs nel pelo.

— Martsai! martsai! nun venir mas a l eiru! —

Elha martsaba da fheitho, la Lhoba, volviendo amarra’ læs trinçæs soberbiæs, arremelhando de cara los sous passos na poxa calliente, cun los wœyos negros cumo l carbon.

Cun todo tornou a l eiru outræs vezes, & Nanni nun y dixo nada. Quando y vagaba venir, na hora ente l atapecer & nona, elhi diba sperala a lo cimeiro de la caleya blranca & erma, cul sudor na tiesta; de puœis, mangaba læs manœs nel pelo & repetiæ-y todælæs vezes:

— Martsai! martsai! Nun volver mas pa l eiru! —

Maricchia tyoraba nœithe & dìæ, & a la maî tyantaba-y na cara los wœyos incesos de lhàrimæs & zelos, cumo una lhobata elha mesma, a l vela tornando de læs senræs pàllida & muda cada vegada.

— Bederre! diziæ-y. — Maî bederre.

— Calha!

— Lhadrona! lhadrona! Direi a l Brigadiere, direi!

— Ve-te!

& Fhoi ende da veres, cun los fhiyos in cuœlho, in sin temer nada, & n sin se y scapar una lhàrima, cumo una lhouca, por amar hagora elha mesma aquel sposu que y dieran a la fhuœrça, sudosu & untau de læs olivæs puœstæs a dieldar.

El Brigadiere fhixzo tyamar a Nanni; minaçou-lu ta cun la galeira & la fhorca. Nanni mangou-se-y a solhuçar & a tirase de l pelo; nun negou nada, nun tratou de exculpase.

— Ye la temptaçon! Ye la temptaçon l Infierno! — Tirou-se a los pies de l Brigadiere supplicando-y mandalu n galeira.

— Por caridà, senhor Brigadiere, sacai-me a fhuœra d’esti infierno! Fhazèi-me matar, mandai-me n prision! nun mi la deixar ver mas, nunca! nunca!

— Non! — contestou la Lhoba a l Brigadiere –– reservei un requeixu na cozina pa dormir ende, quando y di la miæ casa de dote. La casa ye miæ; nun quiero martsar.

Pouco de puœis Nanni lhevou una couç in peithu de la mula, & houbo morrer; sì q’ansì l cura negou-se a trahey el Señor si la Lhoba nun saliæ de casa. La Lhoba martsou & intos el sou xhenru fhoi a preparase pa martsar cumo un bøn christianu tamien; confessou & comulgou cun talæs siñales de repentimiento & contriçon que todolos vizinos & curiosos tyorabæn cabo la cama l moribundu. & Fhuer-y meyor morrer n aquel dìæ, inantea de torna’l diaño a temptalu & a intray n alma & n cuœrpu quando guarîu. — Deixai-me n paz! — diziæ-y a la Lhoba

— Pol amor de Dîous, deixai-me n paz! Vi la muœrte cun los wœyos! La probe Maricchia nun fhai nada ma desperase. Hagora todu l lhogar lo sabe! Quando nun vos veo ye meyor pa vòs & pa min … —

& Quexhiera arrancase los wœyos por nun ver aquelhos de la Lhoba, que quando se mitiæn nos d’elhi fhaziæn-y perde’ l alma & l cuœrpu. Nun sabiæ ya que mas fhaer por zafase de la fheithiceirìa. Pagou missæs a læs almæs de l Purgatorio & fhoi pedir sofhitu a l cura & a l Brigadiere. Pœr Pascua fhoi confessase, & fhixzo publicamente ses palmos de lhingua arrastrada pœlæs piedræs de l parvis de cara a la eglresia, por penitencia — & lhœw, a l torna’ la Lhoba temptalu:

— Ascuîthai! — dixo-y — nun venir mas a l eiru, que si tornahes por min, cumo que Dîous ye cierto, que vos mato!

— Mata-me, — contestou-y la Lhoba, — que nun mi dà mas!; sin ti nun quiero star –.

& N la viendo de lhøñe, in medio læs sementeræs verdes, deixou de bina’ læs parræs, & fhoi saca’l azau de la lhameira. La Lhoba vîu-lu venir, pàllidu & alhouriando, cul azau brilhando a l sol, & nun arreculou nin un passu solu, nin baxou los wœyos, continuou andando-y a la scontra, cun læs manœs intyenæs de ramos de papoulæs roxæs & comiendo-se-lu cun los wœyos negros.

Ah! maldita la vuœssa alma! –reburdiou Nanni.

Fhønte



2.5.18

Delhæs de poesìæs pa l mes de mayo

Rosa de mayo

(Alda Merini)

Fhixzo-se l alborada

arrecendor de rosæs.

Rosa de mayo,

priesa na muria vetusta;

semeya de vida

gastada por escarnios de l tiempu.

tapete de pètalos blrancos

pœr riba de la calçada de dulces primaveræs.

Ente los cìtricos blrancos de flores,

mano na mano de paî,

appreta, appreta

a la tyamada l coraçon de maî

anxiosa, protectora.

Tornaran-se los fruîtos copiosos,

animaran læs mesæs repletæs

ente los amigos de l allegrìa,

svanecidos nos regeiros

de l inganhu mas sanu.

Alhende, trespassando la sebe,

acollumbra' læs parræs templradæs polos anhos;

outra vegada offrecen retuœyu nuœvu,

fhuœyæs nuœvæs, tienræs & indefensæs,

a l soplru l aire.

 

Mayo

(Giorgio Caproni)

Cul bon tiempu de mayo læs spertinæs

aprovecen; & l arrecendor de fhieno

que la strada, pœr baxo, scaleç de tyeno

lhuz de lhuna, los allegres cantares

de risæs & taviernæs distantes

de moços cun amor, a un sereno

spacio abren puœrtæs & peithu. Ameno

mes de mayo! & cumo les ratses

callientes de la herba acuœrden los prahos

prestosos de claror, a les brioses

orales de tou, pœr riba los rostros illuminahos

outra vez, una sperança de grandiosæs

nœithæs mas humanæs scaleç los delicahos

wœyos, & la sangre, a læs moçæs sposæs.

 

Ye mayo

(Giovanni Pascoli)

In mayo una flor ye pouco.

Vi una prìmula: ye pouco.

Quieres in prau los agàricos:

ye pouco: quier-se na viesca l crocu.

ye pouco: quier-se aspèrulæs;

tarascæs quier-se & violæs.

Nun tyega la pomar, la pescal, la peral.

Si falta una, nin una ha hi.

Ye quando la muria negra flroreç

Ye quando l pielagu pardu flroreç,

Ye quando fhai rosæs la prunal

Ye mayo quando ye todo floral

 

Cantar de mayo

(G. Carducci)

Mayo acuœrda los niales

mayo acuœrda los coraçones;

trahi læs urtigæs & læs flores,

læs sierpes & l ruxiñol.

Glrayæn los rapazos

in tierra, & n cielo los pàxaros:

læs muyeres tienen nos gideyos

rosæs, nos wœyos el sol.

Ente colhahos, prahos & montes

de flrores ye todo una trama:

canta wanya & ama

l awa la tierra l cielo.

& Wanya-mi nel coraçon

de scayos un guapu viescu;

très vìboræs in peithu

& un coruxhu n cerebro

dientro.