30.3.17

La nuœva panda l ciervu Sven

 

In Flensburg, un ciervu axhuntou-se a una cabanha de wœis Galloway. "Piensa hagora mesmo ser un wœi", diz un conservacionista.

Nun ye nidio da fheitho, si Sven ye emigrante ou no. Ye nidio: Sven integrou-se bien na nuœva casa de l Schleswig-Holstein. Hagora sta viviendo cun una cabanha de wœis Galloway d'unos 60 cabos. Lo extraordinario: Sven ye un ciervu.

"Nun sabemus de l todo que ye lo que lu impulsa", diz Gerd Kämmer de l associaçon de protecçon de la naturaleza Bunde Wischen, a la que perteneç la cabanha. A Sven nun lu cibarun. Afhixzo-se a la vida quotidiana de la cabanha. Stremando-se de los de la propria specie, q'ente tanto andæn per-comiendo pœla mata, da vezo ta de nœithe pola pression humana, Sven ye diurnu.

Los ciervos nun son ya autochthones del paìs.

"De mano yera per-tìmidu, mal se lu podìæ ver cun binòculos a grandes distanciæs. "Hagora atyega-se-y un a venti metros de distancia", diz Kämmer de l ciervu, que ye residente regular ha ya pa dous anhos de la morteira que la Fundaçon Schäferhaus tien na raya gërmano-danesa.

Pensaba-se primeiro que Sven fhexzieræ solo un haltu na cabanha. Nos postreiros dous veranos, sumîu selmanæs inteiræs, sì q'ansì arretornaba precisamente pa la tuxa. Kämmer suspeithou al intamu que Sven "venìæ de la parte danesa a la geta ciervæs, visto que siempre volvìæ d'aquelha".

Los ciervos nun son ya autochthones del Schleswig del Sur. Los ciervos de l norte la fronteira, nun atopando pacion & cun poucu spacio, vienen immigrando cada vegada mas pa l Schleswig-Holstein. Nel districtu vizin de Nordfriesland, los caçadores ya protestaræn ha pouco por augmenta' los stropicios næs matæs polos huœspides scandinavos. El stongu nutritivu de los arboles nuœvos tienen-lo los animales por exquisitez & presta-yos spulgalu", annunciou l administraçon del districtu, acabante noviembre.

Nos cien hectares de la vieya area d'entreinamiento militar u los Galloways se tienen afheitho, agradeç-se mũîtho ver a Sven cul sou magnìficu corname. "Nòs nun queremus practica' la conservaçon de la naturaleza unicamente cumo cobierta so una campana crystal, queremus tamien que s'apprehenda de lo q'andamus fhaziendo", diz Kämmer.

A l conceitu perteneç tamien que l ciervu seya a martsar alquando. Sven ye a blrincar pœr riba l piesllu de quasj q'un metro de la morteira de la cabanha. Cun la intençon de nun se y mangar na diana a qualquier caçador si yi dier por salir de la reserva natural, que tien abondos visitantes, quier el biòlogo Kämmer "amparalu cun la fama sou".

Tornarà-se Sven bravu outra vez n un bàlamu ciervos monteses? Nun se sabe. "Elhi bien que se tien hagora por un wœi," dixo ha pouco Kämmer a l Flensburger Tageblatt.

Fhønte


28.3.17

Como salva'l Capitalismo de sigo


In Future of Socialism Anthony Crossland re-incaminou a la manzorga l Marxismo a la Social-Democracia. Scripto n 1956, abarruntou no que se tornariæ la philosophìa europea dominante. La Social-Democracia resolvîu cun gloria los grandes problemas de la dòmina; cun todo problemas nuœvos de magar aquelha apahecierun, polo q'esta nun tien hagora una narrativa de credibilidà, ou una soluçon crehible. La Social-Democracia anda hagora n ruinæs, el sou fhatu de polìticæs refutadæs polos eleitores. El sou splendor fhoi l trente glorieuses, 1945 – 75, non obstante, cumo Marc Levinson relata n An Extraordinary Time, los splèndidos rendimientos d'aquelha nun se son a attribuyir d'officio a selecçones de bøna polìtica econòmica. In vez d'esso, cambios tèchnicos fortuitos & coyuncturæs structurales a favor d'excepçon coincidierun elevando los patrones de vida occidentales. In circumstanciæs bien differentes de læs de wœy, retornando a l keinesianismo & a la tributaçon redistributiva de la Social-Democracia de los anhos 1960, ye improbable restaura'l eden. El lhibru de Levinson, que truña scontra la triste historia de la mala administraçon econòmica ta 1990, ye un antìdotu valiosu contra todælæs doutrinæs econòmicæs sofhitadæs cun passion. Levinson inseña-nos que l "afine" keynesianu de la demanda s'abandonou por una bøna razon; sì q'ansì la suæ substituçon por cortes d'impuœstos pante ricos & l infoque no monetario nun resultarun meyor. Pante aquelhos bien dispuœstos, incamiento combinar esti studio cun un trabayu brilhante de Paul Romer the Trouble with Macroeconomics (disponible gratuitamente na Rede), q'abrasa los ùltimos 25 anhos de theorìa macroeconòmica. Mirando estos dous xhuntos arrescampla que dala theorìa econòmica prestosa restaurarà la bayura massiva.
Ente tanto, los ùnicos "rutidos" contemporaneos a manzorga son marxismo de sparaban. Na dècada anterior a la baltiada l communismo, houbo una rabaseira lhibros que prevìæn la derrota l capitalismo, & læs memoriæs staran ya evidentemente abondo flrouxæs sofhitando un Renacer. L avanguarda dogmàtica atoparà How Will Capitalism End? de Wolfgang Streeck cun ìnfulæs & pretenciosu a sgaya, ente tanto a los fatos ùtiles incamiento Four Futures: Life after Capitalism de Peter Frase, tan prestosamente inspirador. Si valorahes estos lhibros, serà a presta-vos tamien, por dizir un daquè, Harry Potter. Sì q'ansì, ente que l capitalismo a l cabu cinca electoralmente victorioso & philosophicamente n sin rival seriu, lo que resultou tornou-se manifiestamente insatisfactorio. El sou nucleu referencial d'ameyoramiento constante de l patron de vida universal nublrou-se enforma: la mayorìa spera hagora que los fhiyos tengan una vida mas ruina que la propria. Ye hora de "the Future of Capitalism". Infelizmente, indagora nun se scribîu cun èxitu tal lhibru. Cumo falta, vou tratar d'entetecer daquè partiendo de los fhilos de læs recientes contribuçones n esta staya.
Lo que guaña nun serà una nuœva doutrina. Si Levinson nun vos ye quien a convincer, probai The Fix de Jonathan Tepperman. El tìtulu refier-se non a l nuœssu tracamundio actual, refier-se a diez studios d'exemplos de como delhos de mandatarios polìticos transformarun na realidà situaçones pa meyor. Tepperman geta la fòrmula cun q'estos remediaræn problemas graves. Los casos valen por si mesmos: abondos mandatarios podriæn apprehender de como Lee Kwan Yew expulsou la corrupçon de Singapur, como Pierre Trudeau disarmou l separatismo quebecois, & como Paul Kagame arrefhixzo identidahes culturales in Rwanda. Si q'ansì pa los fines presentes ye la conclusion de Tepperman la que val: evitai l dogma; ãpuntai soluçones pragmàtiques pante los problemas centrales, afhazèi-vos conforme adelantràrehes, non obstante ponèi-vos tan firmes cumo fhuer necessario. Un futuro viable pa l capitalismo caltriarà toda la doutrinaria l sieglo XX: scaeicèi ezquierda contra dreitha, deixai a parte la zuna de moralizar presumptuosamente & intamai cun los problemas. Talque Tepperman argumenta, los mandatarios que recibieræn cun rigor esta postura apañariæn a l intamu fhuœrtes crìticæs. El pragmatismo tien la garantìa d'offender a ideòlogos de toda mena & que son los que dominæn nos medios. Una identidà situando-se "a la manzorga" tien sido una maneira ruina de sentise moralmente superior; una identidà situando-se "a la mandreitha" tien sido una fhorma ruina de sentise intelectualmente superior. Bien-venidos a l pragmatismo:


El centro duro.

Los nuœvos problemas que l pragmatismo tien falta eguar manifiestæn-se cun la nuœva roxura contra læs èlites. La base social de la roxura ye territorial, educacional & moral. Son læs comarcæs que se rebelæn contra læs megagglomeraçones: norte d'Anglaterra contra London & l Sur, el Centro contra læs Costæs. Son los que mènos formaçon tienen rebelando-se contra los que mas educaçon tienen. Ye la lhuîtha de los "vou-tirando" rebelando-se contra los irresponsables. Los ignorantes, coveyos de provincia, substituyen a la classe trabayadora cumo la fhuœrça revolucionaria de la xhente: nun son sans culotte tanto cumo sans cool. Intos, scontra que ye q'anda esta xhente? Læs fortunæs de la nuœva èlite spoxigarun, da quando sin merecelo enforma, ente tanto aquelhæs de los sans cool deteriorarun-se. La rabia distiñe-se cun lherça: pa los sans cool stan-yos quitando la seguridà econòmica. Por ende la rabia & la lherça caltrien lo econòmico: la xhente ve los miembros de la èlite educada Sur / Costa relacionando-se ente elhos mesmos ("relacionamiento selectivo"), abraçando una identidà globalizada, affirmando la suæ superioridà moral, animando los sous stratos favorecidos prioritarios quando arresaltæn characterìsticæs tales q'ethnia & orientaçon sexual cumo identidahes de "communidà" exclusivæs. Los sans cool piensæn que tanto l divorcio de la èlite cumo l nacemiento de nuœvos collectivos favorecidos, apparentemente atropando adiudæs, aflrouxa la suæ revindicaçon de prebendæs, a l in par que la suæ necessidà de sofhitu creç. Effectiva – & pragmaticamente – estæs très preoccupaçones de los sans cool son l apuœsta que tienen a la cara los nuœssos mandatarios.
Primeiro, crecemiento cun xhusticia. Intamo cun essa staya de griesca tradiçonal ente ezquierda & dreitha, tributaçon. La griesca convencional consistieræ n como de fhuœrte tenriæn de tributar aquelhos cun rendimientos altos. La fiscalidà ye importante, non obstante esta nun ye la qüestion.
Nel futuro, la tributaçon habrà fhaer distincçones basades mènos in quanto denheiro se tien fheitho, & mas in como se tien fheitho. Ruchir Sharma ãpuntalo n The Rise and Fall of Nations simplemente mirando læs lhistæs billionarios & comparando, paìs por paìs, quanta xhente fhixzo la fortuna de la innovaçon cun aquelho que lo fhixzo de la cata rentæs. Næs naçones bien exitosæs lo primeiro predomina; næs sociedahes dysgubernadæs son los buscones de rentæs los que xorrecen. Sì q'ansì la complexidà creciente de læs nuœssæs economìæs aportou nuœvæs possibilidahes de rentæs. A delhæs de borsæs imburriæn-les alhende l sou Poder effectivu d'asignar recursos sin regulaçon nuœva, recalque hàbile fheithu por Raghuram Rajan & Luigi Zingales in Saving Capitalism from the Capitalists. Por responder a la complexidà, læs taxæs tienen que se tornar de contextu specìficu n vez de rendimiento specìfico. La nuœva maniobra serà taxa' læs bolsæs de rentæs.

...
Fhønte
 

27.3.17

El fraude l Amor arromantizau


La fhorma cumo l Amor s'arrepresenta mayormente n telenovelæs, cine, cantares ou lhibros dá que pensar, naciendo quasj que siempre cumo inevitabilidá, daqué absoluto, una essencia & nunca una construcçon.

Calma. L Amor-propriu, l Amor polos outros, l Amor polo que ye humano, l Amor pol planeta, l Amor cumo supperaçon de l disincantu, l Amor universal, l Amor cumo fhorma de lhidiar cun la muœrte, l Amor que s'urde cun constancia a dos ou tamien l Amor cumo arrogancia política son primordiales. L embuste ye l Amor arromantizau.

Ha delhæs de selmanæs andaba viendo un episodio d'una telenovela & mira por quantæs que dos protagonistas caleyando tsocabæn & se prendabæn ente sigo. Ha dous díæs miraba outra & incontrei l mesmu typu de ritual. Conclusion: Si vos appeteç prendavos, lo que habehes fhazer ye dir caleyar & topetavos cun disconhocidos.

Quando la tyamada "chímica" se stableç, todo ye possible, paheç querese communicanos. Ye daqué extraño esta fhorma de contanos-lo. Cumo passa cun Nadal. Nun crehemus da veræs cun Santa Klaus, non obstante comportámunos cumo fhaziendo que sí. Polo menos ansí lo continamus arreproduciendo anhu ente anhu. El casu l Amor ye ermanu.

La fhorma cumo esti s'arrepresenta mayormente n telenovelæs, cine, cantares ou lhibros dá que pensar, naciendo quasj que siempre cumo inevitabilidá, daqué absoluto, una essencia & nunca una edificaçon. Nun surprehende q'existan tantæs personæs per ende decepcionando-se ou culpabilizando-se, viendo les suæs expectativæs constantemente defraudadæs & quien lo agradeç ye la creciente industria d'autoadiuda.

De magar practicamente nacemus, fhaen-mos acceitar una riestra d'idealizaçones. Por casu? Ye normal conhocer daquien & d'immediato sentir una attracçon special. Tenemus que nos mover solo por sentimientos sin consideraçones prácticæs. Ye possible intendenos intuitivamente sin fhalar abondo. Sexo satisfactorio ye synónymu d'una bøna relaçon. Nunca mas habremus de prendanos d'outra xhente. Outramente una relaçon duradeira ha contener, a l passa' los anhos, los attributos excitantes que s'associæn a la transitoriedá de la passion.

Cumo ye evidente, estæs son ideæs prestosæs. & Ye bien possible q'abondæs relaçones se sean a elevar a partir d'estos presuppuœstos. Sí q'ansí son una minoría. La realidá relacional de l amplia mayoría ye per differente, abondo mas complicada & nun se compadeç d'esti typu de conceiçones, que n gran medida son elaboraçones sociales ou culturales que, magar nos lo costar acceitar, acabæn por influencia' læs nuœssæs decisiones mas íntimæs.

La historia inseña-nos q'existen abondæs approximaçones a l Amor, differentes percepçones de como los amantes tienen que se relacionar & diversæs fhormæs d'interpretar que ye aquelho que sentiemus quando sentimus. Fhai falta intos eguar outru script pa l Amor, substituyendo esti patron por una vision mas madura. Daqué que nos lheve a assumir que non siempres atopamus todo na outra persona & viceversa. Que discutir qüestiones prácticæs nun ye traiciona' la relaçon. Que nós nos atopamus nel outro nel arrepartu de læs potencialidahes, sí q'ansí tamien, & quanto si mas essencialmente, næs debilidahes. Q'habremus de poner infhoutu comprehendiendo-nos mutuamente & por elho fhai-nos falta saber verbaliza' læs emoçones.

De la mesma fhorma fhai falta tener presente que ye normal que læs personæs se seduçan & que la única fhorma d'evitar adulterios ye precisamente tener consciencia d'elho pol amor de saber tratalo meyor. Ou que todælæs connexiones passæn pente fluctuaçones. Ou que ya nun vivimus na dómina u læs relaçones læs determinabæn læs familiæs, cun todo, læs connexiones que stablicemus ansí condiçonæn-læs los collectivos sociales. Hagora pahecen ser mesmamente los algorithmos los que definen cun quien nos hemus alcontrar.

Læs relaçones seriæs requieren perseverar, noçon d'adelantrar & de retroceder, arreparar que momentos d'harmonía cohabiten cun dysharmonía, de la mesma fhorma q'existen phases d'effervescencia cabo outræs de calma, tantæs vezes tracamundiada por monotonía. Por paradoxal que podia pahecer, talvez se tenga falta d'abraça'l Amor cumo una xheira & non cumo un acontecemiento que se tien de salvar, assumiendo q'hemus d'apprehender a arrepensanos los affectos.

&, cun todo, esso nun ye garantía de nada.

Fhønte